Yaşam Hedefi, Gösterişçi ve Statü Tüketim: Yükselen Pazar Türkiye Tüketicileri Üzerine Bir Araştırma

Araştırmada amaç Türkiye’de tüketicilerin yaşam hedeflerinin gösterişçi ve statü tüketim davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma amacı doğrultusunda 259 tüketiciye online anket uygulanmıştır. Hipotezlere ve araştırma modeline uygun olarak Yaşam Hedefinin, Gösterişçi Tüketim Eğilimine etkisinde Statü Tüketim Eğiliminin aracı rolü incelenmiştir. Çalışmada bağımsız gruplar t testi, Tek yönlü ANOVA testi ve YEM analizi kullanılmıştır. Bulgulara göre toplam aile aylık geliri ve ev sahipliği durumu farklı olan kişiler arasında Statü Tüketim Eğilimi puanı bakımından istatistiksel anlamlı fark bulunmaktadır. Finansal Başarı ve İmaj boyutları Gösterişçi Tüketim Eğilimini istatistiksel anlamlı etkilemektedir. Ayrıca aracı değişken olan Statü Tüketimi Eğilimi, Gösterişçi Tüketim Eğilimini pozitif yönde etkilemektedir. Buna göre aracılık şartı sağlanmıştır. Finansal Başarı, Kişisel Gelişim ve İmaj boyutlarının, Statü Tüketimi Eğilimini istatistiksel olarak anlamlı etkilediği görülmüştür. Finansal Başarı boyutunun Gösterişçi Tüketimi Eğilimi üzerindeki etkisinde Statü Tüketim Eğilimi aracılık etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Gösterişçi Tüketim, Statü Tüketim, Tüketici Davranışları, Yaşam Hedefi, Yükselen Pazar Tüketicileri.

Life Goal, Conspicuous, and Status Consumption: A Study on Consumers in the Emerging Market Turkey

The aim of the research is to determine the relationship between the conspicuous and status consumption behaviors of consumers' life goals in Turkey. For the purpose of the research, an online questionnaire was applied to 259 consumers. In accordance with the hypotheses and research model, the mediating role of Status Consumption Tendency in the effect of Life Goal on Conspicuous Consumption Tendency was examined. Independent groups t test, One-way ANOVA test and SEM analysis were used in the study. According to the findings, there is a statistically significant difference in terms of Status Consumption Tendency score between individuals with different monthly family income and home ownership status. Financial Success and Image dimensions have a statistically significant effect on Conspicuous Consumption Tendency. In addition, the Status Consumption Tendency, which is a mediating variable, positively affects the Conspicuous Consumption Tendency. Accordingly, the mediation requirement was met. Financial Success, Personal Development, and Image dimensions were found to have a statistically significant effect on Status Consumption Tendency. Status Consumption Tendency mediates the effect of the Financial Success dimension on the Conspicuous Consumption Tendency

Keywords:

Conspicuous Consumption, Consumer Behavior, Emerging Market Consumers, Life Goal, Status Consumption,

PDF

___

Amatullia, C., Guido, G., Nataraajan, R. (2015). “Luxury Purchasing Among Older Consumers: Exploring Inferences About Cognitive Age, Status and Style Motivations”. Journal of Business Research, 68 (9): 1945-1952.
Beall, J.M., B. Boley, B.B., Landon, A.C., Woosnam, K.M. (2021). “What Drives Ecotourism: Environmental Values or Symbolic Conspicuous Consumption?” Journal of Sustainable Tourism, 29: (8), 1215-1234.
Bozbay, Z. Karakuş Başlar, E. (2019). Genel kişilik özellikleri, materyalizm ve statü tüketiminin kompulsif satın alma üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37, 333-345.
Buluk Eşitti, B. & Erdem, S. (2021). Statü Temelli Turizm Tüketimi Davranışında Materyalizm, Kültürel Değerler ve Kişilik Özelliklerinin Rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(2), 619-648.
Burmaoğlu, S., M. Polat ve Meydan, C. H. (2013). “Örgütsel Davranış Alanında İlişkisel Analiz Yöntemleri ve Türkçe Yazında Aracılık Modeli Kullanımı Üzerine Bir İnceleme”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Vol. 13, No.1, 13.
Çelik, N. (2013). Thorstein Veblen’ in gösterişçi tüketim yaklaşımı: Niğde Üniversitesi idari personeli örneği, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34(1), 171-203
Çetin, M. Yaylı, A. (2019). Restoran tercihinde gösterişçi tüketim eğilimi, Turizm Akademik Dergisi, 6(2), 227-238.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1991). A motivational approach to self: Integration in personality. In R. Dienstbier (Ed.), Nebraska symposium on motivation. Perspectives on motivation, Vol. 38, pp. 237–288. Lincoln: University of Nebraska Press.
Eastman, J.K., Goldsmith, R.E., Flynn, L.R. (1999). “Status Consumption in Consumer Behavior: Scale Development and Validation”. Journal of Marketing Theory and Practice, 7 (3): 41-52.
Eroğlu, F., & Kılıç, F. Materyalist eğilimin x, y, z’si! Materyalist eğilim, marka bilinci ve paraya verilen önem üstüne kuşaklararası karşılaştırmalı bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(2), 102-129.
Ersoy Kart & Güldü, Ö. (2008). Self-determination scale: the adaptation study. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 41(2), 187-207.
Fred Bronner, Robert de Hoog (2018). Conspicuous consumption and the rising importance of experiential purchases. International Journal of Market Research. Volume: 60 issue: 1, page(s): 88-103 https://doi.org/10.1177/1470785317744667
Güleç, C. (2015). Thorstein Veblen ve gösterişçi tüketim kavramı. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38(1), 62-82.
Güner Koçak, P. (2017). Gösterişçi tüketim üzerine teorik ve uygulamalı bir çalışma: Pamukkale Üniversitesi Örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 79-112
Hız, G. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde gösterişçi tüketim: Türkiye ile ilgili bir araştırma (Muğla örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla Üniversitesi.
Hopkins, K.D. and Weeks, D.L. (1990), “Tests for Normality and Measures of Skewness and Kurtosis: Their Place in Research Reporting”, Educational and Psychological Measurement, 50: 717-729.
Howell, David C. (2013) “Statistical Methods for Psychology”, Wadsworth, Cengage Learning, 8.Edt., Belmont.
Javalgi, R. R. G., & Grossman, D. A. (2016). Aspirations and entrepreneurial motivations of middle-class consumers in emerging markets: The case of India. International Business Review, 25(3), 657-667.
Juliet B. (1999) Schor the Overspent American: Why We Want What We ...; Publisher: Harper Perennial Publication.
Kahneman, D. (2000). Experienced utility and objective happiness: A moment based approach. In D. Kahneman & A. Tversky (Eds.), Choices, values, and frames (pp.673–692). Cambridge: Cambridge University Press.
Kasser, T., & Ryan, R. M. (1996). Further examining the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 22, 80–87.
Kim, D.H., Jang, S. (2014). “Motivational Drivers For Status Consumption: A Study Of Generation Y Consumers”. International Journal of Hospitality Management, 38: 39-47.
MacKinnon DP, Fairchild AJ, Fritz MS. Mediation analysis. Annual Review of Psychology 2008; 58:593–614.
Nazi, N., O'Cass, A.ve Siahtiri, V. (2019). Status Consumption in Newly Emerging Countries: The Influence Of Personality Traits and the Mediating Role of Motivation to Consume Conspicuously. Journal of Retailing and Consumer Services, 46, 173-178.
Nunnally, J. C. (1967). Psychometic Theory, McGraw-Hill, Inc., 1. Baskı, New York.
O’Cass, A., McEwen, H. “Exploring Consumer Status And Conspicuous Consumption”. Journal of Consumer Behaviour, 4 (1): 25-39. Özden, A. T. (2019). Tüketici yaşam tarzları ile statü tüketimi ilişkisi üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(3), 517-546.
Ritzer,G. (2010) Enchanting a Disenchanted World: Continuity and Change in the Cathedrals of Consumption, SAGE Publications, Inc.
Sobel, M. E. (1982). “Asymptotic Confidence Intervals for Indirect Effects in Structural Equations Models”, In S. Leinhart (Ed.), Sociological Methodology, Vol.13, 290-312.
Sümer, N. (2000), “Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar”, Türk Psikoloji Yazıları, 3(6):49-74.
Tekin, M., Öztürk, D., & Sungur, K. P. Statü Tüketiminin Toplumsal Sosyal Kabul Üzerine Etkisi. The Journal of International Scientific Researches, 5(3), 267-274.
Trigg, A.B. (2001). “Veblen, Bourdieu, and Conspicuous Consumption”. Journal of Economic Issues, 35 (1), 99–115.
Tüfekci, N. & Tüfekci, Ö. K. (2006). "Bankacılık Sektöründe Farklı Olma Üstünlüğünün ve Müşteri Sadakatinin Yarattığı Değer Isparta İlinde Bir Uygulama", Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (4), 170-183.
Türkmen, İ., & Erten, Ş. (2020). Materyalizmin tüketim alışkanlıkları üzerine etkisi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 615-639.
Veblen, T. (1899). The Theory of The Leisure Class. New York: B.W. Huebsch.
Yapraklı, Ş. Özkan, B. S. (2021). Kendini Kurgulama, Benlik Algısı ve Dini Görüşlerin Statü Tüketimi Üzerindeki Etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (4), 1440-1459.