KURUMSAL SEKÜLARİZM MODELİ OLARAK LAİKLİK
Sekülarizm ve laiklik kavramlarının birbiri yerine kullanılması literatürde girift bir anlam kargaşası yaratmaktadır. Dolayısıyla modernleşme süreciyle paralel geliştiği ileri sürülen sekülerleşme ve onun kurumsal boyutlarından biri olan laiklikarasındaki etimolojik nüansa ve pratikteki farkaişaret ederek laikliği incelemek gerekmektedir.Bu çalışmada öncelikle, sekülarizm ve laiklik kavramlarının dinselliğin ve dünyeviliğin ayrışması olarak anlaşılması kabul edilmekle birlikte, kavramların dinamik olduğu; zamana, mekana ve tarihsel koşullara bağlı olarak geliştiği vurgulanmaktadır. Bununla birlikte kavramların çok boyutlu anlamlarının toplumların hukuku, sosyolojisi ve siyasi konjonktürüne göre değiştiğine de işaret edilmektedir. Çalışmanın amacı; sekülarizmin kurumsal boyutlarından biri olan laikliğin, kurumların dinden ve birbirlerinden ne ölçüde özerkleştiği ve farklılaştığı ölçütü ile incelenebileceğine, ayrıca bu modeli benimsemiş özellikle İslam toplumlarındaki ortak değer ve siyasi eğilimlere işaret etmektir.Buradan hareketle, geliştirilen ampirik ölçütlerle birlikte, her toplumun kendine has sosyal ve kurumsal sekülerleşmeyi inşa ettiğini kabul etmekteyiz.
Anahtar Kelimeler:
Laiklik, Sekülarizm, Modernleşme, Din
LAICISM AS AN INSTITUTIONAL MODEL OF SECULARISM
The substitution of the concepts of secularism and laicism creates an intricate confusion of meaning in the literature. Therefore, it is necessary to examine laicisim by pointing to the etymological nuance and the difference in practice between secularization, which is claimed to be in parallel with the modernization process, and laicism one of its institutional dimensions.In this study, firstly, the concepts of secularism and laicism are considered as the separation of religiosity and temporality, but also it is emphasized that the concepts are dynamic and they develops depending on time, place and historical conditions. However, it is also pointed out that the multidimensional meanings of the concepts change according to societal law, sociology and political conjuncture. Purpose of the study is to point out that the laicism, which one of the institutional dimensions of secularism, can be examined by the criterion to which institutions are autonomous from religion and from each other and by criterion of differentiation and also to indicate common values and political tendencies especially in Islamic societies that have adopted this model.
Keywords:
Laicism, Secularism, Modernization, Religion,
___
- Asad, Talal (1999), “Religion, Nation-State, Secularism”, Nation and Religion, Princeton Press, New Jersey, (Editör: Peter van der Veerand Hartmut Lehmann)
- Baubérot, Jean (2018), Laiklik Tutku ile Akıl Arasında, (Çeviren: Alev Er), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- Baubérot, Jean (2008), Dünyada Laiklik, (Çeviren: Ertuğrul Cenk Gürcan), Dergah Yayınları, İstanbul.
- Berger, Peter L. (2005), The Desecularisation of the World, Ethics and Public Policy Center, Washington DC.
- Casanova, Jose (2014), Modern Dünyada Kamusal Dinler, (Çeviren: Mehmet Murat Şahin), Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya.
- Çaha, Ömer (2011), Fransa’da İslam Karşıtlığı ve Laisizm, Kadim Yayınları, Ankara.
- Gaffiot, Félix (2010), Dictionnaire Latin-Français, Hachette Publisher, Paris. (Nouvelle Edition)
- Gauchet, Marcel (2000), Demokrasi İçinde Din, (Çeviren Mehmet Emin Özcan), Dost Yayınevi, Ankara.
- Göle, Nilüfer (2012), Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar, Metis Yayınları, İstanbul.
- Göle, Nilüfer (1995), “Laïcité, Modernisme et Islamisme en Turquie”, (Editör:AFEMOTI), Cahiers d’études sur la Méditerranée Orientale et le Monde Turco-Iranien, Sayı: 19 |
- Göle, Nilüfer (2000), “La Laïcité, l'Espace Public et le Defi Islamiste en Turquie”, Confluences Mediterranee, N:33, Printemps.
- Hocaoğlu, Durmuş (1994), “Sekülarizm, Laisizm ve Türk Laisizmi”, Türkiye Günlüğü, Sayı: 29
- Kastoryano, Riva (2001), “Laiques et Musulmans en Turquie”, Ceri-sciences-politique, Septembre,https://www.sciencespo.fr/ceri/sites/sciencespo.fr.ceri/files/artrk_0.pdf
- Kuru, Ahmet (2011), Pasif ve Dışlayıcı Laiklik, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- Luizard, Pierre Jean (2016), İslam Topraklarında Otoriter Rejimler, (Çeviren: Egemen Demircioğlu), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- Ortaylı, İlber (1995), “Osmanlı Devleti’nde Laiklik Hareketi Üzerine”, Türkiye’de Siyaset: Süreklilik ve Değişim, (Derleyenler: Ersin Kalaycıoğlu – Ali Yaşar Sarıbay), Der Yayınları, İstanbul.
- Roy, Olivier (2010), İslam’a Karşı Laiklik, (Çeviren: Ender Bedisel), Agora Kitaplığı, İstanbul.
- Yüksel, Saadet (20015), Anayasa Yargısında İbadet Özgürlüğü, Alfa Basım Yayım, İstanbul.
- Sambur, Bilal (2009), “Türkiye’de Din Özgürlüğü, Laisizm ve Resmî İdeoloji”, Liberal Düşünce, Cilt 14, Sayı: 55, Yaz.
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Politik Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi