Medine Sözleşmesi’nin Anayasallığı

Hz. Muhammed’in Medine’ye hicreti sonrasında şehirdeki Yahudiler ile diğer Arap kabilelerini de kapsayan Medine Sözleşmesi hem ilahiyatçılar ile diğer entelektüel çevreler hem de batılı müşterikler tarafından üzerinde çok tartışma yapılmış bir konudur. Sözleşme etrafında yapılan değerlendirmelerde, bununla bir devlet hatta İslam devleti kurulduğu yönünde değerlendirmelere de yer verilmiştir. Medine Sözleşmesi Hz. Muhammed’in günün koşulları gereği, Mekke’deki İslam muhaliflerine karşı Medine’de birliği sağlamak, hicret eden Müslümanlar ile diğer insanların huzurunu temin etmek, şehrin başkanı olduğunu tescillemek üzere yapmış olduğu bir anlaşmadır. Bu anlaşma sözleşme metnindeki bazı ayrıntılar ile bu konudaki rivayetlerin incelenmesinden de görüleceği üzere başlangıçta sadece Müslümanlar için yapılmış, daha sonra Yahudileri içine alacak şekilde genişletilmiştir. Üstelik anlaşmanın tek bir seferde değil değişik zamanlarda yapılan anlaşmaların birleştirilmesinden ortaya çıkan bir metin olduğu anlaşılmaktadır. Sözleşme yapılmasından yaklaşık bir yıl kadar sonra şehirdeki Yahudilerden Kaynukaoğulları kabilesi tarafından bozulmuş ve işlevsiz hale getirilmeğe başlanmıştır. Bedir ve Hudeybiye Savaşları sonrasında şehirdeki Yahudilerin anlaşmayı bozma girişimleri onların Arap Yarımadasının başka bölgelerine sürülmeleri ile son bulmuş, böylece anlaşma kapsamındaki hükümler de uygulanamaz hale gelmiştir. Medine sözleşmesi aslında çok taraflı bir anlaşmadır. Sözleşme bazı yazarlarca Anayasa olarak tanımlanmış, bazıları tarafından da sadece bir anlaşma olarak değerlendirilmiştir. Ancak Sözleşmenin hazırlanmasında, arka planında ilahi hitabın, vahyin adalet hakkaniyet ve insana değer veren anlayışının Hz. Muhammed tarafından uygulandığı gerçeğini göz ardı etmemek gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İslam Tarihi, Devlet, Medine, Medine Sözleşmesi, Anayasa

The Constitutionality of Medina Convention

The Medina Convention, which was signed in the aftermath of Muhammad immigration to Medina, which includes Jews and other Arab tribes in the city, is a subject of much debate over both the theologians and other intellectual groups, also by the western partners. In the assessments made around the convention, evaluations were made that this was a state, even was an Islamic state that was established. The Medina Agreement is an agreement made by the Messenger of Allah in order to ensure the unity of the Muslims and the others in Medina against the Islamic opponents in Mecca, and to declare that he is the head of the administrative order he wants to establish. This agreement was originally made for Muslims only and then extended to include Jews, as can be seen in the details of the contract text and the analysis of the narratives on this subject. Moreover, it is considered that the agreement is a text that appears from the merging of agreements made at different times, not at one time. The agreement was violated by the Jewish Kaynukaogullari Tribe after about a year. In the aftermath of the Badr and Hudaybiye Wars, the Jews attempts to disrupt the agreementended with the deportation of them to other regions of the Arabian Peninsula, thus the provisions under the agreement could not be applied. The Medina contract is in fact a multilateral agreement. The Convention has beendefined by some authors as the Constitutio n and has been considered only as an agreement. However, it should not be ignored the fact that in the preparation of the contract, in the background the understanding of the divine address, by revelation, equity and human values is practiced by Muhammad.

Keywords:

Islamic History, State, Medina, Medina Agreement, Constitution,

PDF

___

Afzalarruhman. (2009). Askeri lider olarak Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem. (trc. Hakan Bayrak). İstanbul: İnkılap Yayınları.
Akarsu, M. (2018). Kabileden devlete Medine süreci. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Akyol, T. (2015). Türkiye’nin hukuk serüveni, fıkıhtan hukuka ve demokrasiye geçiş sorunları, İstanbul: Doğan Kitap.
Akyol, T. (2013). Medine’den Lozan’a, İstanbul: Doğan Kitap.
Aydın, M. A. (1991) Anayasa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 3, 153-164.
Azimli, M. (2015). Siyeri farklı okumak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Azimli, M. (2008). Hicret sonrasında Medine’de meydana gelen bazı olaylar üzerine mülahazalar, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10 (1), 19-37.
Belâzurî, A. b. Y. b. C. (1996) Ensâbu’l-Eşraf. (thk. Süheyl Zekkâr). Kahire: Daru'l-Fikri'l-Arab.
Berber, E. (Nisan 2016). Kabile sistemi ekseninde Medine Vesikası ve yeni İslam toplumunun sosyo-siyasal niteliği. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (26), 461-492.
Cabiri, M. A. (2001). Arap-İslam siyasal aklı. (çev. Vecdi Akyüz). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Erdem, M. (Aralık 2012). Medine Vesikası’nın maddelendirilme şekli ve Türkçe çevirileri üzerine bazı mülahazalar. The Journal of Academic Social Science Studies, 5 (8), 526-542. Fendoğlu, H. T. (2015). Anayasa hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
Gözler, K. (2014). Anayasa hukukunun temel esasları. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Güler, İ. (1999). Sabit din, dinamik şeriat. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Güler, İ. (2014). Politik teoloji yazıları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Güneş, A. (2008). Medine vesikasının islam hukuku açısından kaynak değeri. Ekev Akademik Dergisi, (34), 211-222.
Hamidullah, M. (1987). el-Vesâiku’s-siyâsiyye. Beyrut: Dâru'nNefâis
Hamidullah, M. (1991). İslâm peygamberi. (S. Tuğ, Çev.). İstanbul: İrfan Yayımcılık.
Humphreys, R. S. (2004) İslam tarihi medolojisi bir sosyal tarih uygulaması. (M. Bedir ve F. Aydın, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
Hurç, R. (2001). Hz. Muhammed’in müşriklerle yaptığı anlaşmalara siyasal bağlamda bir bakış. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (6), 21-40.
İbn Hişam, E. M. A.. (1994). es-siretü’n-nebeviyye. (H. Ege, Çev.). İstanbul: Kahraman Yayınları.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İ. (ty.). el-Bidâye ve’n-nihâye, Beyrut: Lisânu'l-Arab.
İbn Sa’d, E. A. M. (2001). Kitâbu et-tabakâti’l-kübrâ. (thk. Ali Muhammed Ömer). Medine: Mektebetu'l-Hanci.
Koyuncu, M. (2009). Medine şehir devleti, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, (2), 87-103.
Onat, H. (2003). İslam’ı nasıl anlamalıyız?. II. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri (23-27 Kasım 1998). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 111-116.
Sarıçam, İ. (2004) Hz. Muhammed’in evrensel mesajı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
Şen, M. (1998). Anayasal belge olarak Medine Sözleşmesi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fak Dergisi, 6, (1-2), 555-609.
Şibli, M. (1977) Asr-ı saadet islâm tarihi. (Ö. R. Doğrul, Çev.). İstanbul: Eser Matbaası.
Vâkıdî, E. A. M. b. Ö. (1989) Kitâbu’l-megâzî. (thk. Marsden Jones). Beyrut.
Watt, W. M. (2016) Hz. Muhammed Medine’de. (S. Kalkan, Çev.). İstanbul: Kuramer Yayınları