İnsan Faktörleri Yetkinliklerinin Hava Aracı Bakım İşletmelerinin Teknisyen Bulma ve Seçme Süreçlerinde Değerlendirilmesi

Havacılık operasyonlarının istenilen durumda gerçekleştirilmesinin temel şartlarından biri hava aracı bakım faaliyetlerinin emniyetli ve etkin bir şekilde sürdürülebilmesidir. Bakım faaliyetleri, alanında uygun yetkinliklere sahip olması beklenen bakım teknisyenleri tarafından apron, hangar ve atölye gibi alanlarda ve zorlu çalışma şartlarında gerçekleştirilmektedir. Bakım teknisyenlerinin, mesleğin gerekliliklerini ve standartlarını sağlamaları bakımından gerekli teknik bilgi yetkinliklerinin yanı sıra insan faktörleri açısından da belirli düzeyde beceri ve davranışları kapsayan yetkinliğe sahip olmaları gerekmektedir. Bakım teknisyenleri ve teknisyen adayları, mesleğin gerekliliklerini karşılayacak bilişsel, fiziksel ve örgütsel insan faktörleri yetkinliklerine sahip olmalı ve bu yetkinliklerini de görev süreleri boyunca koruyup geliştirebilmelidir. Teknik yetkinliklere oranla ölçülmesi ve değerlendirilmesi daha zor ve karmaşık olan insan faktörleri yetkinlikleri bakım hatalarında da daha fazla rol oynamaktadır. Bu yüzden insan faktörleri yetkinliklerinin hem işe alım hem de görev süreçlerinde doğru bir şekilde tanımlanıp etkin bir şekilde ölçülüp değerlendirilmesi ve yönetilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada uçak bakım hizmeti veren 40 uluslararası işletmenin Kasım 2019-Nisan 2020 tarihleri arasında yayımlamış olduğu bakım teknisyeni işe alım ilanları içerik analizi yöntemiyle incelenip değerlendirilmiştir. İnsan faktörleri yetkinliklerinin iş gerekleri kapsamında ne ölçüde yer aldığı ve bu durumun oluşturabileceği sonuçlar analiz edilip değerlendirilmeye çalışılmıştır. Elde edilen veriler ve analiz sonuçları doğrultusunda insan faktörleri yetkinliklerinin iş ilanlarında çok düşük oranlarda yer aldığı ve bu konuda herhangi bir standardın bulunmadığı gözlemlenmiştir. Çalışmanın son bölümünde konuyla ilgili eksiklikler ortaya konup konuyla ilgili çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hava aracı bakımı, insan faktörleri, hava aracı bakım teknisyeni, bakım teknisyeni yetkinlikleri, havacılık emniyeti

The Assessment of Human Factors Competencies in Selection and Recruitment Processes for Technicians of Aircraft Maintenance Companies

Maintaining aircraft maintenance activities safely and effectively is one of the main conditions for effective aviation operations. It is performed by maintenance technicians who are expected to have appropriate competencies in areas such as aprons, hangars and workshops, and in some cases maintenance activities carried out under difficult working conditions. Maintenance technicians should meet the required human factors related skills and behaviours as well as the technical knowledge competencies required to meet the requirements and standards of the tasks. Maintenance technicians and candidate technicians should have cognitive, physical and organizational human factors competencies that will meet the requirements of the profession and should be able to maintain and develop these competencies throughout their tenure. Human factors competencies, which are more difficult and complex to measure and evaluate than technical competencies, also play an important role in maintenance errors. For these reasons, human factors competencies need to be accurately defined, effectively measured and evaluated both in recruitment processes and tenure. In this study, the maintenance technician recruitment postings published by 40 international service maintenance organizations between November 2019 and April 2020 were analysed and evaluated using the content analysis method. The usage factors of human factors competencies are analysed and evaluated by considering the results that may cause human error. In line with the obtained data and analysis results, it was observed that human factors competencies were included at very low rates in job recruitment postings and there was no standard in this regard. In the last part of the study, the deficiencies related to the subject were revealed and solution suggestions were developed.

Keywords:

Aircraft maintenance, human factors, aircraft maintenance technician, maintenance technician competencies, aviation safety,

PDF

___

Ackert, P.S. (2010). Basics of aircraft maintenance programs for financiers. Evaluation & Insights of Commercial Aircraft Maintenance Programs.
Babalık, F.C. (2007). Mühendislik için ergonomi işbilim. Bursa: Nobel Basımevi.
Banks, J. (2014). Alcohol and other drugs (AOD) in aviation maintenance. Aviation MX Human Factors. 2(2). 9-10.
Basım, H. N., Şeşen, H., & Şeşen, E. (2008), Personel temin sürecinde gazete ilanları üzerine karşılaştırmalı bir çalışma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 35–44.
Civil Aviation Authority (CAA) (2002). An introduction to aircraft maintenance engineering human factors for JAR 66 CAP715. Safety Regulation Group.
Civil Aviation Authority (CAA). (2015) Aircraft maintenance incident analysis CAP 1367. Safety Regulation Group. United Kingdom.
Civil Aviation Safety Authority (CASA) (2013). Safety behaviours human factors resource guide for engineers. Australian Government Civil Aviation Safety Authority.
Dhillon, B.S. (2006). Maintainability, maintenance and reliability for engineers, Abingdon: Taylor and Francis Group.
Doll, R.E. (2001). Repair station report: year 2000. J. Hessburg (Ed.), Air carrier MRO handbook içinde (ss. 27-31). New York: McGraw-Hill Companies.
Endsley, M. R. (1988) Design and evaluation for situational awareness enhancement. Proceedings of the Human Factors Society 32nd Annual Meeting (pp. 97-101). Santa Monica, CA: Human Factors Society.
Garris, J.T. (2003) Aircraft maintenance. M. Davies (Ed.), The standart handbook for aeronautical and astronautical engineers içinde (pp. 18.1-18.82)., New York: McGraw Hill.
Gray, J. (2009). The impact of new and emerging technologies in the commercial aviation maintenance, repair, and overhaul industry a delphi study, (Unpublished Doctoral Thesis) University of La Verne, California.
Gümüş̧ H. (2014). Emniyet kültürü. Uçak Teknisyenleri Derneği (UTED) Dergisi. 291, 12-13.
Güneş, T. (2016), Hava aracı bakım dokümanlarının kullanımında emniyet ve etkinliğin artırılmasına yönelik bir yaklaşım. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Hansen, A. (2000). İletişim araştırmalarında içerik çözümlemesi. (M.S. Çebi, Çev.) Ankara: Alternatif Yayınları.
Helander, M. (2006). A guide to human factors and ergonomics. Abingdon: Taylor&Francis Group.
Hessburg, J. (2001). Maintenance fundamentals. J. Hessburg (Ed.), Air carrier MRO handbook içinde (pp. 245-270). New York: McGraw-Hill Companies.
Hobbs, A. (2008), An overview of human factors in aviation maintenance. Australian Transport Safety Bureau Report. Canberra City.
Karabatı, S. (2014). Örgütsel davranışa giriş̧. Z. Cemalcılar (Ed.), Psikoloji içinde (ss. 188-215). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
Mesleki Eğitim ve Öğretim Sistemini Güçlendirme Projesi (MEGEP). (2012). İnsan ve çevre. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Mercan, E. (1999). Havayolu ve havacılık işletmelerinde uçak bakım organizasyonu, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Noyes, J., Garland, K. and Bruneau, D. (2009). Humans: skills, capabilities and limitations, C. Sandom and R.S. Harvey (Ed.) Human factors for engineers içinde (pp. 35-54), London: The Institution of Engineering and Technology.
Paluszek, G. (2014). Planning efficient airplane maintenance facilities. Boeing Aero Magazine., 54, 19-24.
Patankar, M.S. and Taylor, J.C. (2004). Applied human factors in aviation maintenance. Hampshire: Ashgate Publishing Limited.
Plotnik, R. (2009). Psikoloji'ye giriş̧ (T. Geniş, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Pourcho, J.B. (2008). Augmented reality application utility for aviation maintenance work instruction. (Unpublished Master Thesis). Purdue University, South Carolina.
Sahay, A. (2012). Leveraging information technology for optimal aircraft maintenance, repair and overhaul (MRO), U.S.A.:Woodhead Publishing Limited.
SHGM. (2013). Onaylı hava aracı bakım kuruluşları talimatı (SHT-145). Ankara: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü.
Smith, E. E., Hoeksema, S.N., Fredrickson, B. And Loftus, G.R. (2015). Atkinson-Hilgard Psikolojiye giriş. (Ö. Öncül ve D. Ferhatoğlu, Çev.). Ankara: Arkadaş̧ Yayınları.
Sungur, M.Z. (1997). Fobik bozukluklar. Psikiyatri Dünyası, 1, 5-11.
Suzuki, T., von Thaden, T. L. and Geibel, W. D. (2008). Coordination and safety behaviors in commercial aircraft maintenance. Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society, 52, 89–93.
Taylor, J.C., Christensen, T.D. (1998). Airline maintenance resource management: improving communication. Warrendale: Society of Automative Engineers.
Torum, O. ve Uzunoğlu, Ö. (2002). Uçak bakım teknisyeninin performans faktörleri, Uluslararası Katılımlı Kayseri IV. Havacılık Sempozyumu, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu.
United States Government Accountability Office (GAO) (2014). Current and future availability of aviation engineering and maintenance professionals. Report to Congressional Requesters.
Van den Bergh J, De Bruecker P, Beliën J, Peeters J. (2013). Aircraft maintenance operations: state of the art. HUB Research Paper.
Wiegmann, D.A., Zhang, H., Thaden, V.T., Sharma, G., Mitchell, A. (2002). Safety culture: a review. Illionis: Aviation Research Lab Institute of Aviation.
http://www.planecrashinfo.com/cause.htm (Erişim Tarihi: 24.04.2020).