TÜRKİYE’DE CO2 EMİSYONU İLE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: 1977-2014
Son dönemde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde karbon emisyonu-çevre kirliliği ile ekonomik büyümenin sürdürülebilirliği arasındaki ilişki ekonomik literatürde ampirik olarak araştırılmıştır. Kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) ile karbon emisyonu (CO2) arasındaki ilişki son on yılda Türkiye'de ampirik olarak yoğun bir şekilde analiz edilmiştir. Bu çalışmada, CO2 emisyonu ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki Toda-Yamamoto ve Dolado-Lütkepohl VAR nedensellik yöntemleriyle 1977-2014 dönemi Türkiye ekonomisi için incelenmiştir. Ekonometrik analizler, 1977-2014 dönemi Türkiye’de CO2 emisyonundan ekonomik büyümeye doğru tek yönlü ve pozitif bir nedensellik ilişkisinin olduğunu göstermektedir. TY ve DL VAR nedensellik testlerinden elde edilen ampirik sonuçlar, CO2 emisyonundan GSYİH'ye doğru giden tek yönlü nedenselliğin kuvvetli bir şekilde desteklenmesini sağlar; bu, CO2'nin GSYH'yi tahmin etmek için yararlı bilgiler içerdiği anlamına gelir. Bu çalışmada elde edilen bulgular, CO2 emisyonlarındaki artışın GSYH'da bir artışa neden olduğunu göstermektedi
THE RELATIONSHIP BETWEEN CO2 EMISSION AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY: 1977-2014
Recently, the relationship between carbon emission-environmental pollution and sustainability of economicgrowth in both developed and developing countries has been investigated empirically in the economicliterature. The relationship between per capita real Gross Domestic Product (GDP) and carbon emission (CO2)has been intensively analyzed empirically over the past ten years in Turkey. This study investigates therelationship between CO2 emission and economic growth in the Turkish economy during the period 1977-2014 by using Toda-Yamamoto and Dolado-Lütkepohl VAR causality analyses. Econometric analyses show thatthere is a unidirectional positive causality from CO2 to economic growth in Turkey for the period 1977-2014.The empirical results from the TY and DL VAR causality tests strongly support a unidirectional causality comingfrom CO2 emissions to GDP, meaning that CO2 contains useful information for predicting GDP. The findings inthis study indicate that an increase in CO2 emissions leads to an increase in GDP.
___
- Acaravci, A. and Ozturk, I. (2010). On the Relationship between Energy Consumption, CO2 Emissions and Economic Growth in Europe. Energy, 35, 5412-5420.
- Adom, P. K., Bekoe, W., Mensahi, F. A., Mensah, J. T. and Botchway, E. (2012). Carbon Dioxide Emissions, Economic Growth, Industrial Structure, and Technical Efficiency: Empirical Evidence From Ghana, Senegal, and Morocco on the Causal Dynamics. Energy, 47, 314- 325.
- Akay, Ç. E., Abdieva, R. and Oskonbaeva, Z. (2015). Yenilenebilir Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Karbondioksit Emisyonu Arasındaki Nedensel İlişki: Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ülkeleri Örneği. International Conference on Eurasian Economies. Çevre ve Enerji, 628-636
- Alshehry, A. S. and Belloumi, M. (2015). Energy Consumption, Carbon Dioxide Emissions and Economic Growth: The Case of Saudi Arabia. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 41, 237-247.
- Altıntaş, H. (2013). Türkiye’de Birincil Enerji Tüketimi, Karbondioksit Emisyonu ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 263-294.
- Apergis, N. and Tang, C. F. (2014). Is the Energy-Led Growth Hypothesis Valid? New Evidence From a Sample of 85 Countries. Energy Economics, 38, 24-31.
- Ari, A. and Zeren, F. (2011). CO2 Emisyonu ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Analizi. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 18(2), 37-46.
- Artan, S., Hayaloğlu, P. and Seyhan, B. (2015). Türkiye’de Çevre Kirliliği, Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 308-325.
- Atici, C. and Kurt, F. (2007). Türkiye’nin Dış Ticareti ve Çevre Kirliliği: Çevresel Kuznets Eğrisi Yaklaşımı. Tarım Ekonomisi Dergisi, 13(2), 61–69.
- Aytun, C. (2014). Gelişen Ekonomilerde Karbondioksit Emisyonu, Ekonomik Büyüme ve Eğitim Arasındaki İlişki: Panel Veri Analizi. International Journal of Social Science, 27, 349-362.
- Balibey, M. (2015). Relationship Among CO2 Emissions, Economic Growth and Foreign Direct Investment and the Environmental Kuznets Curve Hypothesis in Turkey. International Journal of Energy Economics and Policy, 5(4), 1042-1049.
- Bariş, S. and Uzay, N. (2015). Yurtiçi Tasarruflar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Teori ve Türkiye Örneği. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 46, 119-151.
- Bozkurt, C. and Akan, Y. (2014). Economic Growth, CO2 Emissions and Energy Consumption: The Turkish Case. International Journal of Energy Economics and Policy, 4(3), 484-494.
- Bozkurt, C. and Okumuş, İ. (2015). Türkiye’de Ekonomik Büyüme, Enerji Tüketimi, Ticari Serbestleşme ve Nüfus Yoğunluğunun CO2 Emisyonu Üzerindeki Etkileri: Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi. Mustafa Kemal Üniversitesi SBE Dergisi, 12(32), 23-35.
- Büyükyilmaz, A. and Mert, M. (2015). CO2 Emisyonu, Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin MS-VAR Yaklaşımı ile Modellenmesi: Türkiye Örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 7(3), 103-117.
- Chang, C. C. (2010). A Multivariate Causality Test of Carbon Dioxide Emissions, Energy Consumption and Economic Growth in China. Applied Energy, 87, 3533-3537.
- Coondoo, D. and Dinda, S. (2002). Causality Between Income and Emission: A Country GroupSpecific Econometric Analysis. Ecological Economics, 40, 351-367.
- Cowan, W. N., Chang, T., Lotz, I. R. and Gupta, R. (2014). The Nexus of Electricity Consumption, Economic Growth and CO2 Emissions in the BRICS Countries. Energy Policy, 66, 359-368.
- Çetin, M. and Şeker, F. (2013). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve İhracat İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir Nedensellik Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 121-142.
- Çetin, M. and Şeker, F. (2014). Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaretin Çevre Kirliliği Üzerindeki Etkisi: Türkiye için bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 2(21), 213-229.
- Çinar, S. (2011). Gelir ve CO2 Emisyonu İlişkisi: Panel Birim Kök ve Eşbütünleşme Testi. Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(7), 1-83.
- Çinar, S., Yilmazer, M. and Arpazli, F. T. (2012). Kirlilik Yaratan Sektörlerin Ticareti ve Çevre: Gelişmiş ve Gelişmekte olan Ülkeler Karşılaştırması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(2), 212-226.
- Çoban, O. and Kilinç, N. Ş. (2015). Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbon Emisyonu İlişkisi: TR Örneği. Erciyes Üniversitesi SBE Dergisi, 38(1), 195-208.
- Dickey, D. A. and Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74, 427-431.
- Dolado, J. J. and Lütkepohl, H. (1996), “Making Wald Test Work for Cointegrated VAR Systems”, Econometric Theory, 15(4), 369-386.
- Genç, M. C. and Tandoğan, D. (2015). The Impacts of CO2 Emissions and Renewable Energy Comsuption on Economic Growth in Turkey: An ARDL Cointegration Approach. Proceedings of the Fifth International Conference Management, Engineering, Planning&Economics, Mykonos Island, Greece.
- Grossman, G. and Krueger, A. B. (1991). Environmental Impacts of a North American Free Trade Aggrement. NBER Working Papers, 3914, 1-57.
- Gülmez, A. (2015). OECD Ülkelerinde Ekonomik Büyüme ve Hava Kirliliği İlişkisi: Panel Veri Analizi. Kastamonu Üniversitesi SBE Dergisi, 9, 18-30.
- Halicioglu, F. (2009). An Econometric Study of CO2 Emissions, Energy Consumption, Income and Foreign Trade in Turkey. Energy Policy, 37(3), 1156-1164.
- Farhani, S. and Rejeb, J. B. (2012). Energy Consumption, Economic Growth and CO2 Emissions: Evidence from Panel Data for MENA Region. International Journal of Energy Economics and Policy, 2, 71-81.
- Işik, N., Engeloğlu, Ö. and Kilinç, C. E. (2016). Kişi Başına Gelir ile Çevre Kirliliği Arasındaki İlişki: Gelir Seviyesine Göre Ülke Grupları için Kuznets Eğrisi Uygulaması. AKÜ İİBF Dergisi, 2(17), 107- 125.
- Keskingöz, H. and Karamelikli, H. (2015). Dış Ticaret-Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyümenin CO2 Emisyonu Üzerine Etkisi. Kastamonu Üniversitesi İİBF Dergisi 9, 7-17.
- Khan, Z. S. M. (2013). Causality Between Economic Growth, Energy Consumption and Green House Gas Emissions in Bangladesh: A Toda-Yamamoto Approach. Journal of Academic Research in Economics, 5(2), 245-257.
- Kivyiro, P. and Arminen, H. (2014). Carbon Dioxide Emissions, Energy Consumption, Economic Growth, and Foreign Direct Investment: Causality Analysis for Sub-Saharan Africa. Energy, 74, 595-606.
- Koçak, E. (2014). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73.
- Kumbaroğlu, G. and Arikan, Y. (2009). Farkındalık ve Fark Yaratmak: Türkiye’nin CO2 Salınımları. Retreived from: www.aciktoplumvakfi.org.tr/pdf/TurkiyeninCO2-salımları.pdf.
- Lean, H. H. And Smyth, R. (2010). CO2 Emissions, Electricity Consumption and Output in ASEAN. Applied Energy, 87(6), 1858-1864.
- Linh, D. H. and Lin, S. M. (2014). CO2 Emissions, Energy Consumption, Economic Growth and FDI in Vietnam. Managing Global Transitions: International Research Journal, 12(3), 219-232.
- Lise, W. (2006). Decomposition of CO2 Emissions Over 1980–2003 in Turkey. Energy Policy, 34, 1841-1852.
- Magazzino, C. (2015). Economic Growth, CO2 Emissions and Energy Use in Israel. International Journal of Sustainable Development&World Ecology, 22(1), 89- 97.
- Mbarek, M. B., Nadia, A. B. and Feki, R. (2014). Causality Relationship Between CO2 Emissions, GDP and Energy Intensity in Tunisia. Environment, Development and Sustainability, 16(6), 1253-1262.
- Mensah, J. T. (2014). Carbon Emissions, Energy Consumption and Output: A Threshold Analysis on the Causal Dynamics in Emerging African Economies. Energy Policy, 70, 172-182.
- Mucuk, M. and Alptekin V. (2008). Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975 - 2006). Maliye Dergisi, 155, 159-174.
- Narayan, P. K., Saboori, B. and Soleymani, A. (2016). Economic Growth and Carbon Emissions. Economic Modelling, 53, 388-397.
- Ng, S. and Perron, P. (2001). Lag Length Selection and the Construction of Unit Root Tests with Good Size and Power. Econometrica, 69(6), 1519-1554.
- Öztürk, I. and Acaravci, A. (2010). CO2 Emissions, Energy Consumption and Economic Growth in Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 14(9), 3220-3225.
- Pao, H. T. and Tsai, C. M. (2011). Multivariate Granger Causality Between CO2 Emissions, Energy Consumption, FDI (Foreign Direct Investment) and GDP (Gross Domestic Product): Evidence from a Panel of BRIC (Brazil, Russian Federation, India, and China) Countries. Energy, 36, 685-693.
- Pata, U. K. and Terzi. H. (2016). The Relationship between Aggregated-Disaggregated Energy Consumption and Economic Growth in Turkey. Business and Economics Research Journal, 7(4), 1-15.
- Pata, U. K. (2018a). The Effect of Urbanization and Industrialization on Carbon Emissions in Turkey: Evidence from ARDL Bounds Testing Procedure. Environmental Science and Pollution Research, 25, 7740-7747.
- Pata, U. K.(2018b). Renewable Energy Consumption, Urbanization, Financial Development, Income and CO2 Emissions in Turkey: Testing EKC Hypothesis with Structural Breaks, Journal of Clenaer Production, 187, 770-749.
- Peseran, M. H. and Shin, Y. (1998). Generalized Impulse Response Analysis in Linear Multivariate Models. Economics Letters, 58, 17-29.
- Phillips, P. C.and Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika 75(2), 335-346.
- Saatçi, M. and Dumrul, Y. (2011). Çevre Kirliliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisinin Türk Ekonomisi için Yapısal Kırılmalı Eş-Bütünleşme Yöntemiyle Tahmini. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 37, 65-86.
- Soytaş, U. and Sari, R. (2009). Energy Consumption, Economic Growth, and Carbon Emissions: Challenges Faced by an EU Candidate Member. Ecological Economics, 68, 1667-1675.
- Stern, D., Common, M. S. and Barbier, E. B. (1996). Economic Growth and Environmental Degradation: The Environmental Kuznets Curve and Sustainable Development. World Development, 24, 1151-1160.
- Toda, H. Y. and Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Process. Journal of Econometrics, 66, 225-250.
- Topallı, N. (2016). CO2 Emisyonu ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Hindistan, Çin, Brezilya ve Güney Afrika için Panel Veri Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 1-21, http://dx.doi.org/10.18074/cnuiibf.275.
- Vidyarthi, H. (2013). Energy Consumption, Carbon Emissions and Economic Growth in India. World Journal of Science, Technology and Sustainable Development, 10(4), 278-287.
- Yilmazer, M. and Açikgöz, E. B. (2009). Kirlilik Sığınağı Hipotezi, Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Kamu Politikaları. Ege Akademik Bakış, 9(4), 1441-1462.
- Yöntem, G. (2013). Ekonomik Büyüme ve Karbon Salınımı Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi: Türkiye Örneği. Retreived from: https://www.academia.edu/7213001.
- Uysal, D. and Yapraklı, H. (2016). Kişi Başına Düşen Gelir, Enerji Tüketimi ve Karbondioksit (CO2) Emisyonu arasındaki İlişkinin Yapısal Kırılmalar Altında Analizi: Türkiye Örneği. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 31, 186-202.
- ISSN: 1307-9832
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Kenan ÇELİK