AYTAÇ AYDIN, Kemal ÜÇÜNCÜ, Taner TAŞDEMİR

İşletmelerde uygulanan toplam kalite yönetimi çalışmalarının çalışan performansı üzerine etkileri

Günümüzde her büyüklükte isletme için çalısanın önemi tartısılmayacak kadar açıktır. İsletmeler, yoğun rekabet ortamında hedeflerine ulasabilmek ve ayakta kalabilmek için çalısanların performanslarını artırıcı önlemleri almak zorundadır. Bu sebeple isletmeler, Toplam Kalite Yönetimini (TKY) isletme yönetimi sistemi içinde profesyonelce uygulayabilmelidir. Bu çalısma kapsamında, Trabzon ilinde yer alan Arsin Organize Sanayi bölgesinde çesitli sektörlerde faaliyet gösteren ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi sahibi 17 isletmede çalısan 247 kisiye düzenlenen anket formu uygulanmıstır. Anket formunda TKY’y e ait dört, çalısan performansına ait bes faktör ve bunlara ait 90 soru yer almıs, yapılan açıklayıcı faktör analizi sonucunda yeterli görülen 27 soru dikkate alınmıstır. Anket formunun değerlendirilmesinde Yapısal Esitlik Modeli kullanılmıs ve sonuçlar yorumlanmıstır. Elde edilen bulgular TKY’nin genel anlamda çalısan performansı üzerinde pozitif bir etki gösterdiğini ortaya koymustur. Bununla beraber, isletmelerde uygulanan TKY’de bazı problemlerin de olduğu görülmüstür.

Anahtar Kelimeler:

performans

The effects of total quality management facilities applying inenterprises on employee performance

Today , enterprise of all sizes to be discussed for the employee’s importance is clear. Enterprises in the intense competitive environment to achieve their goals and increase the performance of employ ees to be able to survive will have to take precautions. For this reason, enterprises should be able to practice professionally the Total Quality Management (TQM) in business administration sy stem. In this study , in Trabzon organized industrial area, 17 enterprises operating in various sectors with ISO 9001:2000 Quality Management Sy stem Certificate were considered. Questionnaire was administered to 247 people working in these enterprises. In the survey , four factors about TQM, five factors about employee performance and 90 questions belonging to them were included. As a result of the explanatory factor analy sis, the 27 questions finding enough were taken into consideration. Structural Equation Model was used for the evaluation questionnaire and the results are interpreted. The results revealed that TQM generally has a positive effect on employ ee performance. However, it is appeared that the TQM applied in firms have some problems

Keywords:

performance,

PDF

___

AKAL Z. (1992), İsletmelerde Performans Ölçüm ve Denetimi, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları:473, Ankara.

AKSU, G., ACUNER, A. ve TABAK, R., (2002), Sağlık Bakanlığı Merkez Ve Tasra Teskilatı Yöneticilerinin is Doyumuna Yönelik Bir Arastırma (Ankara Örneği), Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, Cilt 55, Sayı, 4:2, Ankara.

AYDIN, A., GEDİK, T.,ÜÇÜNCÜ, K. ve YILDIRIM, İ. (2007), Minessota is Doyum Ölçeğine Göre Trabzon Mobilya Sektöründe Çalısanların is Doyumunun Analizi, 13.Ulusal Ergonomi Kongresi, 6-8 Aralık Kayseri.

BABACAN, M. (2000), İs Tatmini ile TKY iliskisi ve Uygulamadan Bir Örnek. Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.

BARUTÇUGİL, İ. (2004), “ Stratejik insan Kaynakları Yönetimi”, Kariyer Yayıncılığı, İstanbul.

BAYDAR, G. (1995), Kamu Hastanelerinde Personel Performans Değerlendirmelerinde Mevcut Uygulama, Çağdas Yaklasımlar ve Hastane Yöneticilerinin Konuyla ilgili Değerl endirmeleri, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Uzmanlığı Tezi.

BOLAT, T. (2000), Toplam Kalite Yönetimi (Konaklama isletmelerinde Uygulanması), Beta Yayım, İstanbul.

CAM, E. (2006), Çalısma Yasamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadın Çalısanlar, Http:/www.insanbilimleri.com/ Makaleler/ Psikoloji/ Calismayasaminda. htm, 01 Mayıs 2006.

CENGİZ, E. ve KIRKBİR, F. (2006), Turizm imajının Davranıssal Değiskenler ve Satınalma Sonrası Değerlendirme Faktörleriyle iliskisine Dair Yapısal Bir Model Önerisi, Trabzon Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 11 (1), 321-335.

CURA, H. (2008), Toplam Kalite Uygulamalarının Öğretmenlerin is Tatmini Üzerine Etkileri ve Ankara Đlinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

ÇETİN, C., AKIN, B. ve EROL, V. (2001), Toplam Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Sistemi, Beta Basım Yayın 2.Basım, İstanbul.

DOĞAN, E. (2002), Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi, (Birinci Baskı). Ankara: Academyplus Yayınevi

EKİCİ, R. (2009), Toplam Kalite Yönetimi’nin Çalısanların Performansları Üzerine Etkileri ve Petlas Lastik Fabrikasında Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.

ERDOĞAN, İ. (1991), İsletmelerde Personel Seçimi Ve Basarı Değerl eme Teknikleri, İstanbul, İ.Ü. İsletme Fakültesi Yayınları No:248.

EREN, E. (2003), Yönetim ve Organizasyon, Beta Yayınları, İstanbul.

ERKOÇ, Z. (2006), İnsan Kaynakları Yönetimi & Kalite Yönetim Sistemleri Terimler Sözlüğü.

EROĞLU, E., (2004), “Küçük Ve Orta Ölçekli isletmelerdeki Kalite Güvence Uygulamalarının Bütünsel isletme Performansı Üzerine Etkilerinin incelenmesi ”, İÜ İsletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 15, 49, 88-102.

ERSEN, H. (2003), Topyekun Mükemmellesme Sürecinde insan Kaynakları ve Kalite, Ayhan Matbaacılık, 2. Baskı, İstanbul.

GÜNBATAN, A. (2006), Toplam Kalite Yönetimi Uygulamaları ve Çalısanların is Tatmini Üzerine Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.

GÜNDOĞDU, E. (1997), Toplam Kalite Yönetiminde insan Kaynakları Eğitiminin Yeri ve Önemi. M.Ü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.

GURSOY, D. and GAVCAR, E., (2003), “ İnternational Leisure Tourist’ Involvement Profile”, Annals of Tourism Research, Vol.30, No.4, pp.906-926.

İNCE, C. (2007), Toplam Kalite Yönetiminin isgören Tatminine Etkileri Üzerine Nevsehir Yöresindeki Otel isletmelerinde Bir Arastırma. Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.

KANBUR, E. (2005), Toplam Kalite Yönetimi Uygulayan isletmelerde isgören Motivasyonunu Etkileyen Faktörler; Mobilya Ve Gıda Sektörlerinde Ampirik Bir Arastırma, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir,

KANBUR, A ve KANBUR, E. (2008), Toplam Kalite Yönetiminin Mavi Yakalı isgören Motivasyonu Üzerindeki Etkisi: Mobilya Sektöründe Ampirik Bir Arastırma, Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 15 (1).

KAPTAN, K.B. (2007), Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarının Örgütün Sahip Olduğu insan Kaynakları Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, G.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

KAYHAN, N. (2006), Implementation of ISO 9001:2000 Quality Management System in Software Companies. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Programı, İstanbul.

KİTAPÇI, H. (2006), TKY’de Karar Almaya Katılımın ve Örgütsel Bağlılığın Kisisel Performansa Etkisi, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 39, 73- 86.

LI, S. R., RAGU-NATHAN, T.S., and RAGU-NATHAN, B. (2005), Development and validation of a measurement instrument for studying supply chain management practices, Journal of Operations Management, No. 23, pp. 618–641.

ÖZGÖR, B. (2008), Toplam Kalite Yönetimi Felsefesinin Đsgören Performansı Üzerindeki Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.

ÖZGÜR, P. (2009), Toplam Kalite Yönetiminde Müsteri Tatmini Ve Bir Bankada Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.

ÖZTÜRK Z. ve DÜNDAR H. (2003), Örgütsel Motivasyon Ve Kamu Çalısanlarını Motive Eden Faktörler, C.Ü. İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 4, 2, 57-67.

PASA, M. (2007), Stresin Bireysel Performans Üzerindeki Etkileri ve Bir Uygulama, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

PESKİRCİOĞLU, N. (1996), “Toplam Kalite Yönetimi Ve Katılımcılık”, Verimlilik Dergisi, Milli Prodüktivite Merkezi, Özel Sayı.

RODRIQUEZ, C. and HEMSWORTH, D. (2005), “A Structural Analysis of the Impact of Quality Management Practices in Purchasing on Purchasing and Business Performance”, Total Quality Management Vol. 16, No. 2, pp. 215–230.

SANDERS, N. R. (2007), An Empirical Study Of The Đmpact Of E-Business Technologies On Organizational Collaboration And Performance, Journal of Operations Management, 25, 1332–1347.

SERĐN, H. (2004), Organize Sanayi Bölgelerindeki Mobilya Sanayi Đsletmelerinde Toplam Kalite Yönetimi, Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, SALE, İ. (2001), Adım Adım Toplam Kalite Uygulaması, Seçkin Yayıncılık, Ankara.

SEHRİBANOĞLU, S. (2005), Yapısal Esitlik Modelleri Ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.

SHARMA, S. (1996), Applied Multivariate Techniques, John Wiley& Sons Inc., Newyork.

SĐMSEK, M. (1998), Kalite Yönetimi, Alfa Basım, İstanbul.

SĐMSEK, M. (2007), Toplam Kalite Yönetiminde Basarının Anahtarı Đnsan Faktörü, Babıali Kültür Yayıncılığı, ISBN: 975-8486-32-2. İstanbul.

TAHTABAS, M. (2009), Toplam Kalite Yönetimi Uygulamaları ile Öğretmen Performansı Arasındaki iliskinin Belirlenmesi (Öğretmen Görüsl erine Göre), Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

TASDEMİR, T. ve AYDIN, A. (2008), Performansı Etkileyen Faktörler Ve Arastırma Görevlilerine Yönelik Çözüm Önerileri, VI. Ulusal Orman Fakülteleri Öğrenci Kongresi, Düzce Ünv. Orman Fakültesi.

TARLIĞ, Y. T. (2006), Performans Değerleme Süreci ile Performans Değerleme Sonuçlarının Kullanıldığı Alanlara Karsı Çalısan Tutumunu Belirlemeye Yönelik Bir Arastırma. Yüksek Lisans Tezi, YTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, isletme ABD, İstanbul.

TÜMER, S. (1996), Toplam Kalite Yönetiminde Kurulus Organizasyon Yapısı, Verimlilik Dergisi, Özel Sayı, s.50-54.

UGBORO, I. O. ve OBENG, K. (2000), “Top Management Leadership, Employee, Empowerment, Job Satisfaction and Customer Satisfaction in TQM Organisations: an Emprical Study” Journal of Quality Management, 5, 247-272

USTASÜLEYMAN, T. (2008), Çevikliğin Đsletme Performansına Etkisine Yönelik Yapısal Bir Model Önerisi, Gazi Üniversitesi, ĐĐBF Dergisi, 10 (2), 161- 179.

YAĞAR, H. (2007), Toplam Kalite Yonetimi ile Organizasyonel Performans iliskisi Ve Finans Sektörü Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, YTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

YENİÇERİ, Ö. (2009), Örgütlerde Çatısma ve Yabancılasma Yönetimi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.

YESİLBAYIR, S. (2007), Toplam Kalite Yönetimi, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

YILMAZ, M. (2007), Kalite Yönetim Sisteminin is Doyumuna Etkisi: Kalite Belgesi Bulunan Ve Bulanmayan Matbaa isletmelerinde Bir Uygulama, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.