Bölgesel Su Anlaşmazlıklarının Küresel Çatışmaya Dönüşme Riski: Fırat ve Dicle Örneği

Geçtiğimiz yüzyılda petrol kaynaklarına verildiği gibi, günümüzde de su kaynaklarına küresel paylaşım savaşlarının “yeni nesnesi” rolü verilmek istenmektedir. Bu bağlamda, dünyanın egemen güçleri yeni stratejilerini, su kaynaklarını paylaşma ve denetleme politikası üzerine inşa etmeye başlamışlardır. Öyle ki, son yıllarda “su savaşları”ndan daha sık söz edilmektedir. Çatışma potansiyeli barındıran su kaynaklarının çoğu “sınıraşan” ve “uluslararası su” konumundaki sulardır. Bölgesel düzeyde anlaşmazlık konusu olan su havzalarından birisi de Fırat ve Dicle havzasıdır. Bu havzayı paylaşan Türkiye, Suriye ve Irak arasında halen su anlaşmazlıkları bulunmaktadır. Bu ülkeler arasında bugüne kadar yapılan geçici anlaşmalar sorunu çözmek için yeterli olmamıştır. Ayrıca, 2003 yılında Irak’ın ABD tarafından işgali ile ortaya çıkan yeni durum, yeni gerginliklere neden olabilir. Çalışmada, önce su anlaşmazlıkları ve bölgesel ölçekli su gerginliklerinin olası bir küresel çatışmaya dönüşme olasılığı ele alınmakta, ardından Türkiye açısından stratejik önemi bulunan Fırat ve Dicle’nin konumu, havzadaş ülkelerin bu nehirlerden yararlanmaya yönelik yaklaşımları, bölgesel anlaşmazlık boyutu, bu anlaşmazlığın küresel bir çatışmaya yol açma olasılığı ve çözüm yolları irdelenmektedir.
Anahtar Kelimeler:

su kaynakları

Regional Water Disputes Have the Possible Risks of Turning into Global Conflicts: The Cases of Fırat (Euphrates) and Dicle (Tigris) Rivers

Petroleum resources were the subject of imperial wars in 20th century; now, water resources are the subject of possible imperial wars. New strategies of imperial forces are based on sharing and controlling water resources of the Earth. The majority of "transboundary waters" and "international waters" is the subject of possible international water conflicts. One of the important region scaled water disputes is the Fırat (Euphrates) and the Dicle (Tigris) River Basins. There are water disputes between and/or among nations (namely Turkey, Syria and Iraq) which share the said basins. Temporary water agreements between and/or among these nations could not adequately solved these disputes. In addition, occupation of Iraq by the United States of America in 2003 created new disputes about said problem. In this study, the following analysis are put forward: (1) The possible risks of regional water disputes and tensions which may turn into global conflicts, (2) The strategic importance for Turkey of the Fırat (Euphrates) and the Dicle (Tigris) Basins, (3) The approaches of co-sharing countries to use these Basins, (4) The dimensions of these regional water disputes, (5) The possibility of these disputes which may turn into a global conflict, (6) The proposals for possible solutions of these disputes.
Keywords:

water resources,

___