1920-1950 Yılları Arasında Türkiye’deki Reklamcılığın Değerlendirilmesi

Genellikle kitle iletişim araçlarının tarihsel gelişim süreci irdelenirken Dünya’da ve Türkiye’deki süreçleriayrı ayrı incelenir. Bunun temelinde teknolojik gelişmelere öncelikle gelişmiş ülkelerin öncülük etmesi, oülkelerde iletişim aracının gelişmeye başlaması ile sonradan başka ülkelere yayılımının sağlanması düşüncesiyatmaktadır. Bu iletişim araçlarında görülen durumun, reklam çalışmaları için de geçerli olduğugörülmektedir. Nitekim reklamın gelişiminde teknolojiye dayalı iletişim araçlarının reklama konu olanmarkanın duyurumunda önemli bir yere sahip olması etkilidir.Her yeni iletişim aracı, reklamın değişen teknoloji ve tüketici yapısıyla ulaşmak istediği pazara girebilmesindeyönlendirici bir güç oluşturmuştur. Reklamın Türkiye’deki gelişimi tarihler aynı olmasa da başlangıçaşamalarının Batı ülkeleri ile hemen aynı nitelikte olması dikkat çekmektedir. Osmanlı Dönemi’nde yaygınbir şekilde kullanılan “ilan” sözcüğü” nün Cumhuriyet Dönemi’nde “reklam” terimi kullanılarak devameden serüveninde modern reklamcılığa geçiş hemen olmamıştır. Bununla birlikte geçmişi Osmanlı Devleti’nedayalı olmakla birlikte Cumhuriyet’in ilan edildiği ilk yılların Türkiye’sinde reklamların ne içerikteolduğu, ne amaçla yapıldığı ve işleyiş sisteminin nasıl olduğu sorusuna yanıt aramak bu çalışmanınamacını oluşturmaktadır. Literatür taraması yöntemi kullanılarak ilgili dönem reklamlarının özelliklerininortaya konulmaya çalışıldığı bu çalışmada, ülkenin toplumsal ve ideolojik yapısına uygun olarak reklamiçeriğinin oluştuğu ve Osmanlı dönemine kıyasla reklamın biçimsel ve içeriksel yapılarında farklılık olduğu,yeni bir ülkenin kuruluş evresinde “Reklama” yerli malı ürünleri tükettirme ve yerli sermayeyi üretimeteşvik ettirmek gibi işlevlerin verildiği bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet Dönemi, Türkiye, reklamcılık tarihi

The Evaluatıon Of Advertısıng In Turkey Between 1920-1950

When the historical development of mass media is examined, the processes in the world and in Turkeyare usually examined separately. At the heart of this, we can find the idea that the developed countriesled the way in terms of technological developments and therefore the communication instruments werespread to other countries with the technologies in question being transferred from these developedcountries. What we observe in case of mass media is also valid for advertising. Indeed, the fact thatmass media that is based on technology has an important role in the announcement of the brand thatis the subject of advertisement is effective in the development of advertising.Each new communication instrument has been a steering force in enabling advertising to get into thedesired market together with the changing technology and consumer structure. It is striking that the beginningsof the development of advertising in Turkey exhibit almost the same qualities with the Westerncountries even though they differ historically. The term “announcement” was widely used in the OttomanPeriod and it was replaced by the term “advertising” in the Republican Era; however, the transition tomodern advertising did not take place right away. This study aims to look at the very first years of advertising–while it was still based on the Ottoman Empire- after the proclamation of the Republic and seekto find answers as to what the content of the advertisements in these first years were, what was therationale behind them, and how the system operated. By using the method of literature review, the characteristicsof certain advertisements from the Republican era have been put forward and it has been found that the content of the advertisements were formed in accordance with the social and ideologicalstructure of the country, that the form and content of the advertisements differed from the OttomanPeriod, and that “advertising” was assigned with certain functions in these foundational years such aspromoting the consumption of domestic products and encouraging the national capital for production.

Keywords:

Republican Era, Turkey,

PDF

___

Kaynakça Akdeniz, N. (1990). Yaratıcılık Ama Hangi Sınırlar İçinde?. Sosyalist Feminist Kaktüs. K. Yayınları . 11, 21-24. http://www.pazartesidergisi.com/pdf/Kaktus11.pdf. Erişim Tarihi. 6.12.2015. Akpınar, D. (2017). Kayseri Tayyare Fabrikası. Tarih Okulu Dergisi (TOD). 10 (XXXI).203-233. Altıparmak, A. (1998). “Türkiye’de Cumhuriyetin İlk Yıllarında Müteşebbis Sınıfının Gelişimi”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 13, 65-80. Avşar, Z. Ve Elden. M. (2004). Reklam ve Reklam Mevzuatı. No:8, Ankara: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Yayınları’ndan aktaran Elden, M. (2009). Reklam ve Reklamcılık. Reklamcılık ve İletişim Dizisi. 1. Baskı. İstanbul:Say Yayınları. Çamdereli, M. ve Varlı, M. (2009). Reklam Dergi ve Gazeteleri.1. Baskı. İstanbul: Rasyo Yayıncılık. Çamdereli, M. (2013). Reklamın Görme Dediği. 1. Baskı. İstanbul: Avrupa Yakası Yayıncılık. Çiçek, R. (T.Y). Cumhuriyet Dönemi Millî İktisat Uygulamalarına Bir Örnek: Trabzon Liman İşleri İnhisarı Türk Anonim Şirketi. Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 143-168. Durmuş, S., ve Aydemir, N.K. (2016).Atatürk Dönemi Türkiye Ekonomisi (1923-1938). Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi KAÜİİBFD. 7 (12). 155-167. Elden, M. (2009). Reklam ve Reklamcılık. Reklamcılık ve İletişim Dizisi. 1. Baskı. İstanbul:Say Yayınları. “Eli Acıman: Modern Türk reklamcılığının kurucusu” (4 Nisan 2011). http://pelinozkancat. blogspot.com.tr/2011/04/eli-acman-modern-turk-reklamclgnn.html. Erişim Tarihi:11.02.2018. Er, O. (2012). İhap Hulusi Görey’in Cumhuriyet Dönemi Afişlerinin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi.Türkbilig. 23., 115-132. Hızal, G.S.G. (2013). Cumhuriyetin “İlanı”. Ankara: Bilgesu Yayınları. Kolay, A., Hızal, D., Durak, B., Arslan, M. (2011). İlan-ı Ticaret: Resimli İlanlar Perspektifinden Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul Ticari Hayatı. İstanbul Ticaret Odası İstanbul’a Yönelik Araştırmalar, 2010-100.İstanbul: Acar Basım ve Cilt.San Tic.AŞ. Koloğlu, O. (1999). Reklamcılığımızın İlk Yüzyılı. Reklamcılar Derneği.İstanbul: Ofset Basımevi. “Türkiye İş Bankası Kuruluş”, https://www.isbank.com.tr/TR/hakkimizda/bizi-taniyin/tarihimiz/ o-gunlerden bugunlere/Sayfalar/o-gunlerden-bugunlere.aspx , Erişim Tarihi: 23.03.2018. “Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kuruluşu”. http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ TR/TCMB+TR/Main+Menu/Banka+Hakkinda/Tarihce, Erişim Tarihi: 23.03.2018. “Türk Reklamcılığının Popüler Tarihi:1838-1980”, http://www.nurcayturkoglu.com/turkreklmaciligininpopulertarihi. html. Erişim Tarihi.6.12.2015. Yavuz, Ş. (2013). Türk Toplumunun Tüketim Toplumuna Dönüşümünde Reklamcılığın Rolü. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi , 36,219-240.