EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİ’NDE ÇATALCA

XVII. yüzyılın ve Türk tarihinin en bilindik seyyâhı Evliya Çelebi, Seyâhatnâme’de görüldüğü üzere İstanbul’un Çatalca ilçesini de görmüş ve bizlere burası hakkında kıymetli bilgiler vermiştir. Bu çalışmada, günümüz İstanbul ili sınırları dâhilinde yer alan Çatalca ilçesi, Evliya Çelebi’nin eserindeki bakış açısıyla ele alınacaktır. Bu çalışmada yararlanılan temel kaynak, Dr. Yücel Dağlı’nın Yapı Kredi Bankası Yayınları’nda basılan Seyâhatnâme isimli on ciltlik eserdir. Bu eserde kayda düşülen dönemin Çatalcasının adı, coğrafî sınırları, doğal güzellikleri, tarihî eserleri, çeşmeleri, türbeleri, konaklama yerleri, hamam ve avlak yerlerinin yanı sıra ilçenin sosyo-kültürel hayatına dair faydalı veriler de yazıya geçirilmiştir. Evliya Çelebi; Anadolu, İran, Kafkasya, Kırım, Suriye, Filistin, Mısır, Sudan, Girit, Balkanlar, Habeşistan, Avusturya, Almanya’yı gezer ve gezi notlarını kayda geçirir. Gezdiği yerlerin tarihi, folkloru, dili, edebiyatı vb. alanlarına mahsus bilgiyi Seyâhatnâme adında on ciltlik elyazması eserinde anlatır. Zamanında saraylıların dünya işlerinden sıyrılmak için ziyaret ettikleri Çatalca için Evliya Çelebi, “Eğer gördüğümüz kadarıyla bu cennet bahçesini övüp anlatsak bir ciltlik kitap olur. Ayrıca; suyu ve havasının tatlılığından mahbup ve mahbubesi sanki Züleyhâ ve (ikinci) Yusuf’dur” demektedir. Buradan hareketle, onun Çatalca’ya verdiği kıymet açıkça görülmektedir. Bu örneklerde de görüleceği üzere çalışmamızda, Evliya Çelebi’nin eserinden hareketle Çatalca hakkında tespit edilen düşünceleri ile alan araştırmamızdan elde edilen veri ve bulgular ortaya konulacaktır.

___

  • Gökaçtı, M. A. (2002). Nüfus Mübadelesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Güldüren, Oktay (2014). Çatalca: Samiotisa Samiotisa. 1. bs. İstanbul: Heyamola Yayınları.
  • İBB-KUDEB (2009). İstanbul Çatalca İlçesi Kültür ve Tabiat Varlıkları Envanteri. İstanbul: Çatalca Belediye.
  • Kahraman, Seyit Ali, Yücel Dağlı (2006). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Konya-Kayseri-Antakya-Şam-Urfa-Maraş-Sivas-Gaze-Sofya-Edirne. c. 3/2. 1. bs. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
  • Öztürk, Adil, Ramazan Ilgın ve diğ. (2005). Çatalca: 2005. İstanbul: Çatalca Kaymakamlığı.
  • Pala, İskender (1999). “Seyahatname” maddesi. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.