Aysun İPEKOĞLU, İbrahim KEPCEOĞLU, Abdullah BİBER

UZAMSAL YETENEK İLE İLGİLİ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN TEMATİK VE METODOLOJİK EĞİLİMLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Bu araştırmada, Türkiye’de uzamsal yeteneği ele alan lisansüstü tezlerin tematik ve metodolojik eğilimlerini ortaya çıkarmak adına incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemini YÖK veri tabanında “uzamsal yetenek” anahtar kelimesi kullanılarak ulaşılan 9 tanesi doktora ve 25 tanesi yüksek lisans olmak üzere toplam 34 lisansüstü tez oluşturmaktadır. Tezler yıllarına, öğrenme ve konu alanlarına, amaçlarına, kullanılan yöntemlere, örneklem gruplarına, veri toplama araçlarına ve sonuçlarına göre olmak üzere toplam 7 ölçüt temel alınarak analiz edilmiştir. Tezler araştırmanın alt problemleri kapsamında yazar ve iki matematik eğitimi uzmanı tarafından incelenmiş, elde edilen sonuçların istatistiksel uyumu dikkate alınarak çalışmanın güvenilirlik hesabı yapılmıştır. Tematik içerik analizi yöntemiyle incelenen tezlerde en çok geometrik cisimler, hacim ölçme konularının tercih edildiği ve araştırmaların çoğunun ortaokul öğrencileri ile yürütüldüğü tespit edilmiştir. Ayrıca somut materyal veya dinamik geometri yazılımı kullanmanın uzamsal yeteneğe etkisinin incelendiği tezlerin ağırlıkta olduğu söylenebilir. Bu araştırmadan elde edilen sonuçların uzamsal yetenek ile ilgili bundan sonra yapılacak olan eğitim araştırmaları için yön verici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

uzamsal yetenek, tematik içerik analizi, lisansüstü tez

PDF

___

Au, W. (2007). High-stakes testing and curricular control: A qualitative metasynthesis. Educational researcher, 36(5), 258-267.
Baki, A., Güven, B., Karataş, İ., Akkan, Y., & Çakıroğlu, Ü. (2011). Türkiye’deki matematik eğitimi araştırmalarındaki eğilimler: 1998 ile 2007 yılları arası. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 57-68.
Ben-Chaim, D., Lappan, G., & Houang, R. T. (1988). The effect of instruction on spatial visualization skills of middle school boys and girls. American Educational Research Journal, 25(1), 51-71.
Bıkmaz, F. H., Aksoy, E., Tatar, Ö., & Altınyüzük, C. A. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim, 38(168).
Bodner, G. M., & Guay, R. B. (1997). The Purdue visualization of rotations test. The chemical educator, 2(4), 1-17.
Carroll, J. B. (1993). Human cognitive abilities: A survey of factor-analytic studies. Cambridge University Press. Clements, D. H., & Battista, M. T. (1992). Geometry and spatial reasoning. Handbook of research on mathematics teaching and learning, 420-464.
Cohen, C. A., & Hegarty, M. (2012). Inferring cross sections of 3D objects: A new spatial thinking test. Learning and Individual Differences, 22(6), 868-874.
Cakmak, S. (2009). An investigation of the effect of origami-based instruction on elementary students’ spatial ability in mathematics. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174).
Çiltaş, A., Güler, G., & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 565-580.
Dere, E. (2017). Web Tabanlı 3B Tasarım Uygulamalarının Ortaokul Öğrencilerinin Uzamsal Görselleştirme ve Zihinsel Döndürme Becerilerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Duatepe, A. (2004). The effects of drama based instruction on seventh grade students’ geometry achievement, Van Hiele geometric thinking levels, attitude toward mathematics and geometry. Doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dunkin, M. J. (1996). Types of errors in synthesizing research in education. Review of Educational Research, 66(2), 87-97.
Durmuş, S. (2012). Geometrik Düşünme ve Geometrik Kavramlar. JA Walle, KS Karp, & JM Bay-Williams içinde, İlkokul ve Ortaokul Matematiği Gelişimsel Yaklaşımla Öğretim, (s 400).
Ekstrom, R. B., Dermen, D., & Harman, H. H. (1976). Manual for kit of factor-referenced cognitive tests (Vol. 102). Princeton, NJ: Educational testing service.
Eliot, J., & Smith, I. M. (1983). An international directory of spatial tests. Cengage Learning Emea.
Ergun, M., & Çilingir, F. (2013). İlköğretim bölümünde yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi örneği. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, 85.
Falkingham, L., & Reeves, R. (1998). Context analysis—A technique for analysing research in a field, applied to literature on the Management of R&D at the section level. Scientometrics, 42(2), 97-120.
Gündoğdu Alaylı, F. (2012). Geometride şekil oluşturma ve şekli parçalarına ayırma çalışmalarında ilköğretim 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin düşünme süreçlerinin incelenmesi ve bu süreçteki düzeylerinin belirlenmesi. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Guay, R. B. (1977). Purdue spatial visualization test-visualization of rotations. W. Lafayette, IN. Purdue Research Foundation.
Gul, S., & Sozbilir, M. (2015). Biology education research trends in Turkey. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 11(1), 93-109.
Gutiérrez, A. (1996, July). Visualization in 3-dimensional geometry: In search of a framework. In Pme Conference (Vol. 1, Pp. 1-3). The Program Committee Of The 18th Pme Conference.
Hannafin, R. D., Truxaw, M. P., Vermillion, J. R., & Liu, Y. (2008). Effects of spatial ability and instructional program on geometry achievement. The Journal of Educational Research, 101(3), 148-157.
Hartman, N. W., & Bertoline, G. R. (2005, July). Spatial abilities and virtual technologies: Examining the computer graphics learning environment. In Ninth International Conference on Information Visualisation (IV'05) (pp. 992-997). IEEE.
Hauptman, H. (2010). Enhancement of spatial thinking with Virtual Spaces 1.0. Computers & Education, 54(1), 123-135.
Hendroanto, A., Budayasa, I. K., Abadi, A., Van Galen, F., & Van Eerde, H. A. A. (2015). Supporting students’spatial ability in understanding three-dimensional representations. In Proceeding the Third South East Asia Design/Development Research (SEA-DR) International Conference.
Hızarcı, S. (2004). Sunuş (Editör: S. Hızarcı, A. Kaplan, AS İpek ve C. Işık). Euclid geometri ve özel öğretimi.
İlhan, A. (2011). Matematik eğitimi araştırmalarında tematik ve metodolojik eğilimler: uluslararası bir çözümleme. Yüksek Lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
İrioğlu, Z., & Ertekin, E. (2011). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Zihinsel Döndürme Becerilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 75.
Kayhan, M., & Koca, S. A. Ö. (2004). Matematik eğitiminde araştırma konuları: 2000-2002. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26).
Kösa, T. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin uzamsal becerilerinin incelenmesi. Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Küçükoğlu, A., & Ozan, C. (2013). Sınıf Öğretmenliği Alanındaki Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir İçerik Analizi. Uluslarası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 27-47.
Lean, G., & Clements, M. K. (1981). Spatial ability, visual imagery, and mathematical performance. Educational Studies in Mathematics, 12(3), 267-299.
Linn, M. C., & Petersen, A. C. (1985). Emergence and characterization of sex differences in spatial ability: A meta-analysis. Child development, 1479-1498.
Lohman, D. F. (1993). Spatial ability and g.[In I. Dennis & P. Tapsfield (Eds.), Human abilities: Their nature and measurement,(pp. 97-116)].
Malara, N. A. (1998). On the difficulties of visualization and representation of 3D objects in middle school teachers. In PME Conference (Vol. 3, pp. 3-239).
McGee, M. G. (1979). Human spatial abilities: Sources of sex differences. Praeger. Middle Grade Mathematical Project. (1983). Spatial visualization test.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1984). Qualitative data analysis: A sourcebook of new methods. In Qualitative data analysis: a sourcebook of new methods. Sage publications.
NCTM, P. (2000). standards for school mathematics, Reston, VA. EE. UU.
Olkun, S. (2003). Making connections: Improving spatial abilities with engineering drawing activities. International journal of mathematics teaching and learning, 3(1), 1-10.
Olkun, S., & Altun, A. (2003). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar deneyimleri ile uzamsal düşünme ve geometri başarıları arasındaki ilişki. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(4), 86-91.
Subrahmanyam, K., & Greenfield, P. M. (1994). Effect of video game practice on spatial skills in girls and boys. Journal of applied developmental psychology, 15(1), 13-32.
Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Tatar, E., & Tatar, E. (2008). Analysis of science and mathematics education articles published in Turkey-I: Keywords. İnönü University Journal of the faculty of Education, 9(16), 89-103.
Tavşancıl, E. T. D., & Demiray, P. Y. Proje tabanlı öğrenme modelinin etkililiği: Bir meta analiz çalışması. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Thurstone, L. L. (1938). Primary mental abilities (Vol. 119). Chicago: University of Chicago Press.
Titus, S., & Horsman, E. (2009). Characterizing and improving spatial visualization skills. Journal of Geoscience Education, 57(4), 242-254.
Tosun, C., & Taşkesenligil, Y. (2014). Türkiye’de fen eğitimi alanında geliştirilen/adapte edilen ölçeklerin ve başarı testlerinin doküman analizi. XI. Ulusal Fen bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri, Adana.
Turğut, M. (2007). İlköğretim II. kademede öğrencilerin uzamsal yeteneklerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Ulutaş, F., & Ubuz, B. (2008). Matematik Eğitiminde Araştırmalar ve Eğilimler: 2000 ile 2006 Yılları Arası. Ilkogretim Online, 7(3).
Uygan, C. (2011). Katı cisimlerin öğretiminde google sketchup ve somut model destekli uygulamaların ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının uzamsal yeteneklerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Van De Walle, J. A., Karp, K. S., & Bay-Williams, J. M. (2014). İlkokul ve ortaokul matematiği: gelişimsel yaklaşımla öğretim. Nobel Akademik Yayıncılık.
Wai, J., Lubinski, D., & Benbow, C. P. (2009). Spatial ability for STEM domains: Aligning over 50 years of cumulative psychological knowledge solidifies its importance. Journal of educational Psychology, 101(4), 817.
Walsh, D., & Downe, S. (2005). Meta‐synthesis method for qualitative research: a literature review. Journal of advanced nursing, 50(2), 204-211.
Xistouri, X., & Pitta-Pantazi, D. (2006, July). Spatial rotation and perspective taking abilities in relation to performance in reflective symmetry tasks. In 30th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (Vol. 5, pp. 425-432).
Yalçınkaya, Y., & Özkan, H. H. (2012). 2000-2011 Yılları Arasında Eğitim Fakülteleri Dergilerinde Yayımlanan Matematik Öğretimi Alternatif Yöntemleri ile İlgili Makalelerin İçerik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 31-45.
Yıldız, B., & Tüzün, H. (2011). Üç-boyutlu sanal ortam ve somut materyal kullanımının uzamsal yeteneğe etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41).
Yücedağ, T. (2011). 2000–2009 Yılları Arasında Matematik Eğitimi Alanında Türkiye’de Yapılan Çalışmaların Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 10(2), 857-865.