İş-Aile ve Aile-İş Çatışması, İş, Aile ve Hayat Tatmininin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Karşılıklı ve Demografik Değişkenli Etkileşimler

Yoğun ve hassas görevleri olan hastane çalışanlarının iş ve aile sorumlulukları çatışma yaratmakta, iş, aile ve hayat tatmini işten ayrılma niyetine yol açabilmektedir. Çalışmanın amacı iş-aile çatışması, aile-iş çatışması, iş tatmini, aile tatmini, hayat tatmini ve işten ayrılma niyeti ilişkisini ortaya koymaktır. Veriler anket tekniği yoluyla bir Üniversite hastanesindeki hemşire, sağlık ve veri kayıt memurlarından toplanmış ve oluşturulan model Yapısal Eşitlik Modeliyle test edilmiştir. İş-aile, aile-iş çatışmasının işten ayrılma niyetine olumlu ve iş tatminine olumsuz etkisi anlamlı çıkmıştır. Ayrıca değişkenler arası ilişkilerde demografik değişken ve tatmin ve çatışma değişkenlerinin rolünün olup olmadığına yönelik etkileşim analizleri yapılmış, anlamlı sonuçlar bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İş-Aile Çatışması, İş Tatmini, Aile Tatmini, İşten Ayrılma Niyeti

The Effects of Work-Family and Family-Work Conflict, Job, Family and Life Satisfaction on Intention to Leave: Mutual and Demographic Variables Interactions

The job and family responsibilities of hospital employees with intensive and sensitive tasks can create a conflict job, family and life satisfaction lead to intention to leave of job. The aim of the study is to reveal the relationship between work-family conflict, family-work conflict, job satisfaction, family satisfaction and life satisfaction and intention to leave. Data were collected from nurses, health and data registrars in a University hospital through questionnaire technique and the model was tested with Structural Equation Model. The positive effect of job-family, family-job conflict on intention to leave and negative effect on job satisfaction was significant. In addition, a negative and significant relationship was found between job satisfaction, intention to leave, family satisfaction and intention to leave, life satisfaction and intention to leave. In addition, interaction analyzes were conducted to determine whether demographic variable and satisfaction and conflict variables had a role in the relationships between variables, and significant results were found.

Keywords:

Work-Family Conflict Family-Work Conflict, Job Satisfaction, Family Satisfaction, Intention to Leave,

PDF

___

Adams, G.A., King, L.A., & King, D.W. (1996). Relationships of job and family involvement, family social support, and work-family conflict with job and life satisfaction. Journal of Applied Psychology, 8(4), 411–420.
Akbolat, M., Yılmazer, A., & Tutar, H. (2014). Konaklama işletmeleri çalışanlarının algıladıkları mobbingin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 1–17.
Aktaş, H., & Gürkan, G.Ç. (2015). İş-aile ve aile-iş çatışması ile bireysel performans etkileşiminde mesleki bağlılığın aracı rolü: Hemşireler üzerinde bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16(2), 139–154.
Aslan, Ş. (2004). Hastanelerde örgütsel çatışma: Teori ve örnek bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 599–617.
Atabay, E.S. (2012). İş-aile çatışması ile iş tatmini ilişkisi: Banka çalışanları üzerinde bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Aydemir, P., & Erdoğan, E. (2013). İş görenlerin ücret tatmini, iş tatmini ve performans algısı. Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 13(2), 127–153.
Bartlett, K.R. (2001). The relationship between training and organizational commitment in the health care field. Human Resource Development Quarterly, 12(4), 335–352.
Brief A. P., Butcher A.H., George J.M., & Link K.E (1993). Integrating bottom-up and top-down theories of subjective well-being: The case of health. Journal of Personality and Social Psychology, 64(4), 646–53.
Büyükyılmaz, O., & Akyüz, S. (2015). Safranbolu’daki otel ve konak çalışanlarının algıladığı iş-aile yaşam çatışmasının iş tatmini üzerindeki etkisi. Akademik Bakış Dergisi, 52, 265–284.
Cinamon, R.G. (2006). Anticipated work-family conflict: effects of gender, self efficiancy and family background. The Career Development Quarterly, March, 54, 202–215.
Çekmecelioğlu, G.H. (2005). Örgüt ikliminin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Bir araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 23– 39.
Cohen, A. (1997). Nonwork influences on withdrawal cognitions: An empirical examination of an overlooked issue. Human Relations, 50(12), 1511–1536.
Coşkuner, S. (2013). Akademisyenlerin iş ve aile karakteristiklerinin evlilik, aile ve yaşam tatmini ile ilişkisi: İş ve aile çatışmasının aracı rolü. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aile ve Tüketici Bilimleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Cranny, C.J., Smith, P.C., Stone, E.F. (1992). Job satisfaction: How people feel about their job and how it affects their performance. New York: Lexington Books.
Çarıkçı, İ.H., & Çelikkol, Ö. (2009). İş-aile çatışmasının örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(9),153–170.
Dockery, A.M. (2004). Happiness, life satisfaction and the role of work: Evidence from two Australian surveys. Unpublished Mimeo, 1–20.
Diener, E., Emmons, R.A., Larsen, R.J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71–75.
Diener, E., & Lucas, R.E. (1999). Subjective well-being, three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276–303.
Edwards, J.R., & Rothbard, N.P. (2000). Mechanisms linking work and family: Clarifying the relationship between work and family constructs. Academy of Management Review, 25, 178–199.
Efeoğlu, İ.E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Ford, M.T., Heinen, B.A.,& Langkamer, K.L. (2007). Work and family satisfaction and conflict: A meta analysis of cross-domain relations. Journal of Applied Psychology, 92(1), 57–80.
Frone, M.R., Russell, M., &Cooper M.L. (1992). Antecedents and outcomes of work family Conflict: Testing a model of the work-family interface. Journal of Applied Psychology, 77(1), 65–78.
Greenhaus J.H, & Beutell N.J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. The Academy of Management Review, 10, 76–88.
Hasyurt, R. (2017). İş-aile çatışması ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: İstanbul’da enerji sektöründe Türk ve Çinli yönetici çalıştıran bir işletme örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Heller, D., Judge, T.A, & Waston, D. (2002). The confounding role of personality and trait affectivity in the relationship between job and life satisfaction. Journal of Organizational Heller Behavior, 23, 815–835.
Heller, D., Watson, D., & Hies, R. (2004). The role of person versus situation in life satisfaction: A critical examination. Psychological Bulletin, 130(4), 574–600.
Hennessy, K. (2005). Work-family conflict self-efficacy: A scale validation study. Masters of Arts, University of Maryland, USA.
Higgins, C.A., & Duxbury, L.E. (1992). Work-family conflict: A comparison of dual-career and traditional-career Men. Journal of Organizational Behavior, 13, 389–411.
Ilies, R., Wilson K.S., & Wagner, D.T. (2009). The spillover of daily job satisfaction on to employees family lives, the facilitating role of work-family integration. The Academy of Management Journal, 52, 87–102.
Ji, J., Xu, X., & Rich, S.L. (2002). Determinants of family life satisfaction in reforming urban China. International Journal of Comparative Sociology, 43(2), 169–191.
Johansson, U., & Bernspang, B. (2003). Life satisfaction related to work re-entry after brain injury: A longitudinal study. Brain Injury, 17, 991–1002.
Judge, T.A., & Watanabe, S. (1993). Another look at the job satisfaction–life satisfaction relationship. The Journal of Applied Psychology, 78, 939–948.
Judge, T.A., Locke, E.A., & Durham, C.C. (1997). The dispositional causes of job satisfaction: A core evaluations approach. Research in Organizational Behavior, 19, 151–188.
Kahn, R.L., Wolfe, D.M., Quinn, R., Snoek, J.D., & Rosenthal R.A. (1964). Organizational stress: Studies in role conflict and ambiguity. Oxford, England: John Wiley.
Karabay, E. M. (2015). Sağlık personelinin iş stresi, iş-aile çatışması ve iş-aile-hayat tatminlerine yönelik algılarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(26), 113–134.
Karatepe, O.M. (2008). Work-family conflict and facilitation: implications for hospitality researchers. Handbook of Hospitality Human Resources Management, 12, 237–264.
Karimi, L. (2008). A study of a multidimensional model of work-family conflict among Iranian employees. Community. Work & Family, 11(3), 283–295.
Keser, A. (2005). İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi: Otomotiv sektöründe bir uygulama. Çalışma ve Toplum, 4, 77–96.
Kiecolt, J. (2003). Satisfaction with work and family life: No evidence of a cultural reversal. Journal of Marriage and Family, 65, 23–35.
Kinnie, N., Hutchinson, S., & Purcell, J. (1998). Downsizing: is it always lean and mean. Personnel Review, 27(4), 296-311.
Köker, E. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kurtulmuş, M., & Karabıyık, H. (2016). Farklılıkların yönetiminin öğretmenlerin örgütsel özdeşleşmesine ve işten ayrılma niyetine etkisi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1324–1341.
Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M.D. Dunnette (Ed.) , Handbook of Industrial and Organizational Psychology (pp. 1297–1349), Chicago, IL: Rand McNally.
Lu, L., Huang, M.T., & Kao, S.F. (2005). The bi-directional conflict of work and family: Antecedents, consequences and moderators. Research in Applied Psychology, 27, 133–166.
Mobley, W.H., Rodger, W.G., Herbert, H.H., & Bruce, M.M. (1979). A review and conceptual analysis of the employee turnover process. Psychological Bulletin, 86, 493–522.
Netemeyer, R., Boles, J., & McMurrian, R. (1996). Development and validation of work-family conflict and family work conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81(4), 400–410.
Özbağ, K.G., & Ceyhun, Ç.G. (2014). Does job satisfaction mediate the relationship between work family conflict and turnover? A study of Turkısh marine pilots. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 140, 643–649.
Özer, M., & Karabulut Ö.Ö. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Turkish Journal of Geriatrics, 6(2), 72–74.
Özdevecioğlu, M. (2003). İş Tatmini ve yaşam tatmini arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. İ.İ.B.F. 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri (ss. 693–711), Afyon Kocatepe Üniversitesi, 22–24 Mayıs 2003.
Özdevecioglu, M., & Doruk, Ç.N. (2009). Organizasyonlarda iş-aile ve aile-iş çatışmalarının çalışanların iş ve yaşam tatminleri üzerindeki etkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33, 69–99.
Rice, R.W., Near, J., & Hunt, R. (1980). The job satisfaction-life satisfaction relationships: A review of emprical research. Basic and Applied Social Psychology, 1(1), 37–64.
Rode J.C., Rehg M.T., Near J.P., & Underhill, J.R. (2007). The effect of work/family conflict on intention to quit: The mediating roles of job and life satisfaction. Applied Research in Quality of Life, 2, 65–82.
Qu, H. L,, & Zhao, X. (2012). Employees work-family conflict moderating life and job satisfaction. Journal of Business Research, 65(1), 2–28.
Shahpouri, S., Namdari, K., & Abedi, A. (2016). Mediating role of work engagement in the relationship between job resources with turnover intention among female nurses. Apllied Nursing Research. 30, 216–221.
Siegel, P. A., Post, C., Brockner, J., Fisherman, A.Y, & Garden, C. (2005). The moderating influence of procedural fairness on the relationship between work-life conflict and organizational commitment. The Journal of Applied Psychology, 90(1), 13–24.
Soper, D. (2019). Interaction version 1.7.2211 http://www.danielsoper.com/Interaction (Erişim tarihi: 30.05.2019)
Stolzenberg, R.M. (2001). It’s about time and gender: Spousal employment and health. American Journal of Sociology, 107, 61–100.
Şimsek, Ş., Akgemci T., & Çelik, A. (2003). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Konya: Adım Matbaacılık.
Steiner, D.D., & Truxillo, D.M.(1987). Another look at the job satisfaction–life satisfaction relationship: A test of the disaggregation hypothesis. Journal of Occupational Behavior, 8(1), 71–77.
Tekingündüz, S., Seçkin, M., Yaman, K., Türk, I., & Aslan, S. (2016). Performans, iş tatmini ve iş-aile yaşam çatışması arasındaki ilişkiler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42),1672–1679.
Turgut, T. (2011). Çalışmaya tutkunluk: İş yükü, esnek çalışma saatleri, yönetici desteği ve iş-aile çatışması ile ilişkileri, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(3), 155–179.
Turunç, Ö., & Erkuş, A. (2010). İş-aile yaşam çatışmasının iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerine etkileri: İş stresinin aracılık rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(19), 415–440.
Ugboro I.O., & Obeng K. (2000). Top management leadership, employee empowerment, job satisfaction, and customer satisfaction in TQM organizations: An empirical study: Journal of Quality Management, 5, 247–272.
Wayne, H. Jullie., Musisca, N., & Fleeson, W. (2004). Considering the role of personality in the work family experience: Relationships of the big five to work family conflict and facilitation. Journal of Vocational Behaviour, 64, 108–130.
Weiss, D.J., Dawis, R.W., England, G.W., & Lofquist, L.H. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction Quesitionnaire, (Minnesota studies in vocational rehabilitation No: 22). Minneapolis, University of Minnesota, Industrial Relations Center.
Wong, S., & Ko, A. (2009). Exploratory study of understanding hotel employees' perceptions on work-life balance issues. International Journal of Hospitality Management, 28(2), 195–203.
Yıldız, S., Yalavaç, S., & Meydan, C.H. (2013). Tükenmişliğin işten ayrılma niyetine etkisinde örgüte bağlılığın aracı rolü: Türkiye’deki Gümrük ve Ticaret Bakanlığı personeli üzerinde bir araştırma. Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26, 164–189.
Yüksel, İ. (2005). İş-aile çatışmasının kariyer tatmini, iş tatmini ve iş davranışları ile ilişkisi. Atatürk Üniversitesi Dergisi, 19(2), 301–314.