DİJİTAL AKTİVİZM VE SOSYAL MEDYA AKTİVİZM KAVRAMLARINI AYIRMAK: KURAMSAL BİR DEĞERLENDİRME

Bu çalışma, “dijital alanda gerçekleşen her aktivizm hareketi, dijital aktivizm kavramı altında ele alınmalı mıdır?” sorusu üzerinden şekillenen bir derleme çalışmasıdır. Bu soru doğrultusunda, ilk ağ tecrübelerinden sosyal medya platformlarına kadar uzanan iletişim teknolojilerindeki gelişmeler incelenmiştir. Öncelikle yeni toplumsal hareketler doğrultusunda ortaya çıkan aktivizm kavramı üzerinde durulmuştur. Aktivizm kavramının internet ile yaşadığı değişim ele alınmıştır. Bu değişim ile ortaya çıkan dijital aktivizm kavramı ve sosyal medya aktivizm kavramları tanımlanmıştır. İletişim teknolojilerinin değişim sürecinde gerçekleşen aktivizm hareketleri, dijital aktivizm ve sosyal medya aktivizm kavramı ele alınarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda, sosyal medya aktivizmi ile dijital aktivizm kavramlarını ayırmanın önemi sorgulanıp tartışılmıştır. Yapılan değerlendirmeye göre dijital alanda gerçekleşen aktivizm hareketlerinin, topluma yansıma ve etkileme düzeyine göre kavramlar arası farklılaşmanın olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dijital Aktivizm, Sosyal Medya Aktivizm, Aktivizm, Toplumsal Hareketler, İnternet

Separing The Concepts Of Digital Activism And Social Media Activism: A Theoretical Evaluation

This study asks, “Should every activism movement taking place in the digital space be considered under the concept of digital activism?” It is a compilation study shaped by the question. In line with this question, developments in communication technologies ranging from the first network experiences to social media platforms were examined. First of all, the concept of activism, which emerged in the direction of new social movements, was emphasized. The change experienced by the concept of activism with the internet has been discussed. The concept of digital activism and social media activism that emerged with this change were defined. Activism movements that took place in the change process of communication technologies were evaluated by considering the concept of digital activism and social media activism. According to the evaluation, it was concluded that there may be differentiation between concepts according to the level of reflection and influence on the society of activism movements in the digital field.

Keywords:

Digital Activism, Social Media Activism, Activism, Social Movements, Internet,

PDF

___

Afşin, M. (2021). Sosyal medyada aktivizm. https://medium.com/@mtnafsn/sosyal-medyada-aktivizm-eea0d492a89 adresinden elde edildi. Erişim Tarihi:18.01.2022.
Akbıyık, N., & Öztürk, M. (2012). Sivil toplum ve sosyal medya perspektifinde “Arap Baharı” ve “Wall Street’i İşgal Et” eylemleri. Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi II, s.1003-1027.
Akmeşe, Z., & Deniz, K. (2016). Dijital aktivizm olarak video aktivizm: redhack belgeselleri "üzgün olmaktansa öfkeli olmayı yeğlerim ". Yeni Medya Çalışmaları II. Ulusal Kongre Dijital Aktivizm, 496-511.
Allsop, B. (2016). Social media and activism literature review. Social Psychological Review, 18(2).
Anderson, D.S. (1992). Identifying and responding to activist publics: A case study. Journal of Public Relations Research, 4(3), 152-165.
Aydemir, A. (2020). Toplumsal hareketler ve sosyal medya. İstanbul: Kriter.
Barassi, V. (2018). Social media activism, self-represention and the construction of political biographies. Graham Meikle (Ed.), Routlege companion to media and activism (s.148-157). London: Routledge.
Breuer, A., & Groshek, J. (2014). Slacktivizm or efficiencyincreased activism? Online political participation and the Brazilian Ficha Limpa anti-corruption campaign. Anita Breuer & Yanina Welp (Eds.), Digital technologies for democratic governance in Latin America: Opportunities and risks (s.165-182). New York: Routledge.
Brimacombe, T., Kant, R., Finau, G., Tarai, J., & Titifanue, J. (2018). A new frontier in digital activism: An exploration of digital feminism in Fiji. Wiley Asia & The Pasific Policiy Study, 1-14.
Bostancı, M. (2019). Dijital aktivizm: Sendikacı kadınların sosyal medya kullanımı. Turkish Studies - Social Sciences, 14(5), 2085-2096.
Cernison, M. (2019). Social media activism water as common good. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Cammaerts, B. (2007). Activism and media. Bart Cammaerts & Nico Carpentier (Eds.), Reclaiming the media: Communication rights and democratic media role (s.217-224). Bristol, Chicago: Cambrian Printers.
Cammaerts, B. (2015). Social media and activism. Robin Mansell & Peng Hwa (Eds.), The international encyclopedia of digital communication and society (s.1027-1034). UK: Wiley-Blackwell, Oxford.
Chon, M-G., & Park, H. (2019). Social media activism in the digital age: Testing an integrative model of activism on contentious issues. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1077699019835896 adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 20.12.2021
Cortés-Ramos, A., Torrecilla García, J.A., Landa-Blanco, M., Poleo Gutiérrez F.J., & Castilla Mesa, M.T. (2021). Activism and social media: Youth participation and communication. Sustainability, 13(10485), 2-13.
Dağtaş, E. (2008). Medya ve demokrasi ekseninde tabandan yükselen çığlık: Sivil itaatsizlik üzerine bir değerlendirme. Erdal Dağtaş (Ed.), Türkiye’de sivil itaatsizlik, toplumsal hareketler ve basın (s.27-78). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Dahlberg-Grundberg, M. (2016). Digital media and the transnationalization of protests. Sweden: Print and Media.
Demiroğlu, E. (2014). Yeni toplumsal hareketler: Bir literatür taraması. Siyasal Bilimler Dergisi, 2(1), 133-144.
Devran, Y., & Özcan, Ö.F. (2016). 15 Temmuz Darbe Girişimi: Gelenekselden yeniye medya araçlarının kullanımı. AJIT-¬‐e: Online Academic Journal Of Information Technology, 7(25), 71-92.
Doruk, E.K., & Akbıçak, A. (2017). Dijital aktivizm platformu change.org’da başarıya ulaşmış kampanyalara yönelik bir çalışma. Intermedia International e-Journal, 4(7), 269-289.
Durmuş, S.B., & Gezgin, S. (2021). Yeni medyada toplumsal hareketler: Gündem belirleme kuramı çerçevesinde dijital aktivizm araştırması. Rezal Koç (Ed.), Dijital aktivizm ağ toplumunda imaj, kimlik, gözetim (s.31-67). Konya: Eğitim Yayınevi.
Ekinci, D.K. (2018). Eğlence ve viral pazarlama türü olarak flash mob uygulamaları.http://acikerisim.ticaret.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11467/1910/M01170.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 23.05.2022
Feyzioğlu, M. (2013). Türkiye ağaca neden sarıldı? Ankara: Şen Matbaa.
Foster, M.D., Hennessey, E., Blankenship B.T., & Stewart, A. (2019). Can "slacktivism" work? Perceived power differences moderate the relationship between social media activism and collective action intentions through positive affect. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 13(4).
Garip, S. (2021). Demografik özelliklerin aktivist kimlik ve aktivizme bağlılık düzeyine etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine nicel bir araştırma. Yeni Düşünceler, 15, 4-19.
Gerbaudo, P. (2014). Twitler ve sokaklar. Osman Akınbay (Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
Gitlin, T. (2003). Letters to a young activist. New York: Basic Books.
Gretzel, U. (2017). Social media activism in tourism. Journal of Hospitality and Tourism, 15(2), 1-14.
Işık, G. (2015). Sanaldan sokağa toplumsal hareketler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Işık, T. (2021). Yeni medya ve dijital aktivizm. Rezal Koç (Ed.), Dijital aktivizm ağ toplumunda imaj, kimlik, gözetim (s.111-137). Konya: Eğitim Yayınevi.
İçli, G. (2015). Yeni toplumsal hareket teorileri üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies - International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish, 10(4), 414-432.
Karagöz, K. (2013). Yeni medya çağında dönüşen toplumsal hareketler ve dijital aktivizm hareketleri. İletişim ve Diplomasi, 1(1), 131-157.
Karaman, M., & Önder, M. (2017). Yurttaş gazeteciliğinin ana akım medyaya etkisi: WhatsApp ihbar hatları örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 5(2), 164-180.
Karatzogianni, A. (2015). Firebrand waves of digital activism 1994-2014. New York: Palgrave Macmillan.
Kırık, A.M., & Özcan, A. (2014). Bir dijital aktivizm örneği: akıllı ağ çeteleri (smart mobs). AJIT-¬‐e: Online Academic Journal Of Information Technology, 5(14), 61-78.
Kiraz, S., & Kestel, S. (2017). Kadınların madun sorunsalı ve bir alternatif olarak yeni medyada dijital aktivizm: change.org. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 53, 139-163. doi: 10.17064/iuifd.321654
Köse, G. (2020). Toplumsal hareketlenmede önemli bir durak: Sosyal ağlarda dijital aktivizm ve dinamiklerine ilişkin y ve z kuşağının farkındalıkları üzerine bir araştırma. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22), 1255-1288. doi: 10.26466/opus.665241
Langfield, N. (2017). Social media activism is no joke. https://www.queensjournal.ca/story/2017-10-27/lifestyle/social-media-activism-is-no-joke/ adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 26.11.2021
Markoff, J. (1996). Waves of democracy, social movements and political change. Thousand Oaks, Calif: Pine Grove.
Onat, S.G. (2017). Yakınsama kültürü ve online çevreci katılım: Greenpeace, Tema Vakfı, Karadeniz İsyandadır platformu üzerinde bir araştırma. Global Media Journal TR Edition, 8(15).
Purbrick, M. (2019). A report of the 2019 Hong Kong protests. Asian Affairs, 1(4), 465–487. doi: 10.1080/03068374.2019.1672397.
Rani, M. (2019). Social media activism: Its impact on real life. https://www.researchgate.net/publication/331438569_social_media_activism_its_impact_on_real_life adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 05.01.2022.
Ricketts, A. (2012). The activists’ handbook: A step-by-step guide to participatory democracy. London: Zed Books Ltd.
Scholz, T. (2010). Infrastructure: Its transformations and effect on digital activism. Mary Joyce (Ed.), Digital activism decoded: The new mechanics of change (s.17-31). New York: Idebate Press.
Sergeevna, I.K. (2020). Web 1.0, web 2.0, web 3.0: Stages of development of web technologies and their impact on education. Pedagogical Sciences, 9(1), 19-21.
Sert, N.Y. (2015). Aktivizm toplumsal değişimin yeni yüzü. İstanbul: Değişim Yayınları.
Sivitanides, M., & Shah, V. (2011). The era of digital activism, conference for information systems applied research proceedings. USA: Wilmington North Carolina.
Şen, A.F., & Kök, H. (2017). Sosyal medya ve feminist aktivizm: Türkiye’deki feminist grupların aktivizm biçimleri. Atatürk İletişim Dergisi, 13, 73-86.
Tani, E. (2019). Ağ toplumunda sokak aktivizminden dijital aktivizme geçiş. Harun Boztepe Taşkıran & Murat Mengü (Eds.), Dijital aktivizm üzerine (s.1-33). İstanbul: Der Yayınları.
Taylor, A. (2016). Against activism. The Baffler, 30, 123-131.
Torun, B.U. (2019). Sosyal medyada #hashtag aktivizmi: #alsicebucketchallenge örneği. Social Mentalıty And Researcher Thınkers Journal, 5(6), 372-280.
Tosuner, A. (2015). İnternet aktivizminde twitter’ın stratejik konumu. Selva Karakulakoğlu & Özge Uğurlu (Eds.), İletişim çalışmalarında dijital yaklaşımlar (s.236-252). Ankara: Heretik Basın Yayın.
Turhan, D.G. (2017). Dijital aktivizm. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(26), 26-44.
Tursi, A. (2017). Net-Activism and redefining democracy. Francesco Antonelli (Ed.), Net-activism (s.23-30). Roma: Roma TrE Press.
Van Laer, J., & Van Aelst, P. (2010). Internet and social movement action repertoires. Information, Communication & Society, 13(8), 1146-1171.
Westergaard, N. (2016). Social media activism: Effective or slacktivism?. https://www.branddrivendigital.com/social-media-activism-effective-slacktivism/ adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 01.01.2022.
Yalgın, Ç. (2014). Bilimsel yayınlar ve türleri. https://yalansavar.org/2014/05/21/bilimsel-yayinlar-ve-turleri/ adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 23.05.2022.
Yang, G. (2009). The power of the internet in China: Citizen activism online. New York: West Sussex.
Yar, M. (2013). Cybercrime and society (2. Baskı). London: SAGE Publication.
Yegen, C. (2014). Dijital aktivizmin bir türü olarak hacktivizm ve “redhack”. E-Journal of Intermedia, 1(1), 118-132.
Yıldırım, G. (2019). Aktivizm, medya ve yeni medya. Harun Boztepe Taşkıran & Murat Mengü (Eds.), Dijital aktivizm üzerine (s.63-103). İstanbul: Der Yayınları.
Yılmaz, S.R. (2017). The role of social media activism in new social movements: Opportunities and limitation. U.U. International Journal of Social Inquiry, 10(1), 141-164.
Zimmermann, K.A., & Emspak, J. (2017). Internet history timeline: From arpanet to the world wide web. https://www.livescience.com/20727-internet-history.html adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 28.12.2021.