Nuran TUNCER, Şahin SÖZEN, Şükriye SAKAR

Okul öncesi eğitimde deprem farkındalığı: Deprem benden küçüksün” projesi, Tokat ili örneği

Ülkemiz topraklarının önemli bir bölümü ve nüfusun yaklaşık %95'i yüksek deprem tehlikesi altında bulunmaktadır. Benzer şekilde büyük sanayi merkezlerinin %98’i ve barajların %93’ünün deprem riski altındadır. Ülkemize ait son yüz yıllık deprem kayıtları incelendiğinde, 22 büyük depremin meydana geldiği, bu depremlerde yaklaşık 500 bin binanın hasar gördüğü ve 80 bin insanın, hayatını kaybettiği kayıtlara geçmiştir. Bu çalışmada depremden korunmak amaçlı olarak deprem algısının sağlıklı bir şekilde oluşturulabilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla, Tokat İl merkezinde bir okul öncesi eğitim kurumunda eğitimlerine devam eden 3-5 yaş grubunda toplam 40 çocuğun deprem algıları araştırılmış ve etkin korunma yöntemlerine dair Deprem Bilincini Arttırma Programı (DEBAP) kapsamında eğitimler verilmiştir. Ayrıca eğitim kurumunda güvenli okul kapsamında alınması gereken yapısal önlemler çalışmada değerlendirilip uygulanmıştır. DEBAP programından önce ve sonra ön test ve son test olarak Deprem Bilgi Düzeyi Anketi uygulanmıştır. Eğitimcilere, personele ve ailelere AKUT tarafından güvenli yaşam ve ilk yardım eğitim programları ve çocuklara özel olmak üzere AKUT tarafından deprem güvenliği eğitimleri verilmiştir. Yapılan analizlerde eğitimlerin çocukların deprem bilgi düzeylerinde ve farkındalıklarını artırmada etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Okul öncesi eğitim, deprem bilinci, güvenli okul, doğal afet

Earthquake awareness in preschool education: The project of "Earthquake! You are smaller than me", example of Tokat

An important part of the territory of our country and approximately 95% of the population are under high earthquake hazard. Similarly, 98% of large industrial centers and 93% of dams are at risk of an earthquake. When the last hundred-year earthquake records of our country are examined, it has been noted that 22 major earthquakes occurred, about 500 thousand buildings were damaged in these earthquakes and 80 thousand people lost their lives. In this study, it is aimed that the earthquake perception can be formed in a healthy way in order to protect against earthquake. For this purpose, the earthquake perceptions of 40 children in the 3-5 year age group who were educated in a preschool education institution in Tokat were investigated and trainings were given within the scope of the earthquake awareness program (DEBAP) on effective protection methods. In addition, structural measures to be taken within the scope of safe school in the educational institution were evaluated and implemented in the study. In this study, before and after the DEBAP program, the Earthquake Information Level Questionnaire was applied as pre-test and post-test. Trainers, staff, and families were trained with safe living and first aid training programs, and earthquake safety training was provided by AKUT only for children. In the analyses, it was concluded that the trainings were effective in increasing the earthquake knowledge and awareness of children.

Keywords:

Pre-school education earthquake awareness, safe school, natural disaster, earthq Pre-school education,

PDF

___

Altay S., (2008), İlköğretimde sosyal bilgiler dersinde depremle ilgili konuların irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu, Türkiye.
Akcanbaş M., (2010), Afet ve kurban psikolojisi, Akut Yayınevi, İstanbul.
Berument, S. K., Sayıl, M., & Uçanok, Z., (1999), Depremden Etkilenen Çocuklarınıza Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz? Anne-baba el kitabı. Türk Psikoloji Bülteni, 5(14), 78-88.
Büyüköztürk Ş., (2009), Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. istatistik, araştırma deseni, spss uygulamaları ve yorum, Pegem A Yayıncılık, (10. Baskı), Ankara, Türkiye.
Cheng J., Liang Y., Fu L., Liu Z., (2018), Posttraumatic stress and depressive symptoms in children after the Wenchuan earthquake, European Journal of Psychotraumatology, 9(1):1472992, 1- 12.
Değirimenci, Y. (2019), Sınıf öğretmeni adaylarının 'doğal afet' kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforların incelenmesi. lnternational Journal of Geography and Geography Education (IGGE), (39), 83-94.
Demirel Ö., (1995), Genel öğretim yöntemleri, Usem Yayınları II, Ankara, Türkiye.
Erden G., Gürdil G., (2009), Savaş yaşantılarının ardından çocuk ve ergenlerde gözlenen travma tepkileri ve psiko-sosyal yardım önerileri, Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 1- 13.
Erden G., Erman H., Öztan N., (2011), Çocuklar ve ergenlerde travmatik yaşantılar ve başetme, afetlerde psikososyal hizmetler birliği, Psikososyal Uygulamalar Katılımcı Kitabı, ss.97-141.
Erdoğan H., (2009), Ortaöğretim coğrafya derslerinde doğal afetler konularının coğrafi bilgi sistemleri uygulamaları ile öğretimi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
Erkan S., (2010), Deprem yaşayan ve yaşamayan okul öncesi çocukların davranışsal/duygusal sorunlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 28, s.56-62.
Ersoy Ş., (2013), 2013 Afet Raporu. Dünya ve Türkiye. İstanbul, Yıldız Teknik Üniversitesi, Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi.
Ersoy Ş., (2016), 2015 Yılının doğa kaynaklı afetleri, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, Afşaroğlu Matbaacılık, Ankara.
Eyidoğan H., (2007), Marmara bölgesinin ve İstanbul kentinin deprem tehlikesi üzerine bir derleme, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiri Kitabı’nın İçinde, Mattek Matbaacılık, Ankara ss. 15-29.
Felix E., Hernandez L.A., Bravo M., Ramirez R., Cabiya J., Canino G., (2011), Natural disaster and risk of psychiatric disorders in puerto rican children, Journal of Abnormal Child Psychol, 39(4), 589-600.
Fetihi L., Gülay, H., (2011), Deprem Bilinci Artırma Programı’nın (Debap) 6 yaş çocukları üzerindeki etkisi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(1), 1-17.
Hansel T.C., Osofsky J.D., Osofsky H.J., (2015), Louisiana state university health sciences center katrina ınspired disaster screenings (KIDS): Psychometric Testing of the National Child Traumatic Stress Network Hurricane Assessment and Referral Tool, Child & Youth Care Forum, 44(4), 567-582.
Karabulut D., & Bekler, T., (2019), Doğal afetlerin çocuklar ve ergenler üzerindeki etkileri, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 1-9.
Karakaya I., Ağaoğlu B., Çoşkun A., Şişmanlar Ş.G., Yıldız Ö.Ö., (2004), Marmara depreminden üç buçuk yıl sonra ergenlerde tssb,depresyon ve anksiyete belirtileri, Türk Psikiyatri Dergisi, 15(4), 259-263.
Limoncu, S., Atmaca, A. B., (2018), Çocuk merkezli afet yönetimi, Megaron, 13(1), 132-143.
Maclean J.C., Popovici I., French M.T., (2016), Are natural disasters in early childhood associated with mental health and substance use disorders as an adult, Social Science & Medicine, 151: 78-91.
Öztürk B., (1999), Öğrenme ve öğretmede dikkat, Milli Eğitim Dergisi, 144, 51-58.
Pfefferbaum B., Houston J.B., North C.S., Regens J.L., (2008), Youth’s reactions to disaster and the factors that ınfluence their response, Prev. Res. Author Manuscript, 15(3): 3-6.
Şahin Ç., (2005), Aktif öğretim yöntemlerinden beyin fırtınası yöntemi ve uygulaması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 441-450.
Varol N., (2007), Doğal ve teknolojik afetler konusunda toplumun bilinçlendirilmesi ve AFEM’in rolü, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiri Kitabı’nın İçinde, Mattek Matbaacılık, Ankara ss. 127-131.
Yıldız, M. (2000), İlköğretim okullarındaki öğretmenlerin deprem öncesinde ve deprem sonrası öğrenme ve öğretme başarıları ile deprem sonrası oluşabilecek değişiklikler. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
URL-1, (2018) http://www.mta.gov.tr/v3.0/hizmetler/yenilenmis-diri-fay-haritalari [Erişim 10 Nisan 2018].
URL-2, (2018) https://deprem.afad.gov.tr/tarihseldepremler [Erişim 10 Nisan 2018].s
URL-3, (2018) https://tr.euronews.com/2019/08/14/turkiye-yi-yasa-bogan-17-agustos-1999-depreminin-agir-bilancosu).
URL-4, (2019) http://www.koeri.boun.edu.tr/depremmuh/yonetmelikler/DBYBHY-2007-KOERI.pdf (Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, 2007).
URL- 5, (2019) https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:DEPREM_FAY_HATLARI_HAR%C4%B0TASI.jpg.