İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularının Aktif Öğrenme Modeliyle Öğretilmesine İlişkin Bir Eylem Araştırması
Sosyal Bilgiler toplu öğretim anlayışından hareketle öğrencilere, vatandaşlık yeterlilikleri kazandırmak için sanat, edebiyat ve sosyal bilimleri disiplinler arası bir yaklaşımla birleştirerek meydana gelen bir çalışma alanıdır. Bu içerikleri oluşturan alanlardan biri olan tarih konuları birçok öğrenci tarafından yer, tarih ve isimlerin ezberletildiği dersler olarak algılanmakta bu yüzden öğrencilerin yaşamlarıyla ilgili olmayan sıkıcı bir ders olarak görülmektedir. Geçmiş programlardan itibaren öğrencilere geçmişte yaşanan olayların soyut bir biçimde anlatılması, bu derse karşı istenen ilginin gösterilmemesine ve tarih konularına yönelik bilincin oluşturulamamasına neden olmaktadır. Bireyin ilişki kurmakta zorlandığı, gündelik yaşamına taşıyamadığı bir içerik yerine; etkinlik ağırlıklı bir öğretim programıyla sosyal bilgiler içeriğindeki tarih eğitimi daha işlevsel ve keyifli hale gelecektir. Bu bağlamda araştırmanın amacı öğrencilerin öğrenme sürecinde edindikleri bilgilerin analizini, sentez ve değerlendirmesini yaparak, kendilerine ait davranış geliştirmeleri anlamına gelen aktif öğrenme modeli ile ilkokul 4. sınıf Sosyal bilgiler dersinde tarih konularına karşı ilgi uyandırmak; Milli Mücadele ve geri planda kalmış gizli kahramanların öğrenilmesini sağlamaktır. Araştırma, eylem araştırması olarak desenlenmiştir. Araştırma verileri Eskişehir ilindeki bir ilkokulun 4. sınıf öğrencilerinden toplanmıştır. Kullanılan veri toplama araçları; araştırmaya katılan öğrencilerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler, video kayıtları ve öğrenci günlükleridir. Verilerin analizinde nitel veri analiz tekniklerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; aktif öğrenme ile işlenen sosyal bilgiler dersinin öğrencilerin derse daha fazla katılmalarını sağladığı ve tarihsel bilinci uyandırma, Milli Mücadele'yi anlama ve o dönemde yaşamış gizli kahramanlara, olaylara empatik yaklaşabilmeleri sürecinde belirlenen amaca ulaşıldığı gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
sosyal bilgiler, tarih öğretimi, aktif öğrenme, Milli Mücadele, eylem araştırması
An Action Research on Teaching History Subjects With Active Learning Model in Primary School 4th Grade Social Studies Lesson
Social Studies is a field of study combining art, literature and social sciences with an interdisciplinary approach in order to provide citizenship qualifications to students based on collective teaching approach. History, which is one of these fields, is perceived by many students as lessons in which places, dates and names are memorized. Therefore, it is seen as a boring lesson that is not related to students’ lives. Explaining the past events to the students in an abstract way causes the students not to show the desired interest in this course and to create awareness about historical issues. Instead of a content in which the individual has difficulty in establishing a relationship and cannot carry it into his / her daily life; history education in social studies content will become more functional and enjoyable with an activity-oriented curriculum. In this context, the aim of the research is to arouse interest in history subjects in the 4th grade social studies course by means of active learning model which means the development of their own behavior by analyzing, synthesizing and evaluating the knowledge acquired in the learning process; Milli Mücadele and the background is to learn hidden heroes. The research was designed as an action research. The data were collected from 4th grade students of an elementary school in Eskişehir. Data collection tools used; semi-structured interviews, video recordings and student diaries. Descriptive analysis, one of the qualitative data analysis techniques, was used to analyze the data. As a result of the research; It was observed that the social studies course, which was conducted with active learning, enabled the students to participate in the course more and reached the aim determined in the process of arousing historical awareness, understanding the Milli Mücadele and empathic approach to the hidden heroes and events that lived in that period.
Keywords:
Social studies, history teaching, active learning, Milli Mücadele, action research,
___
- Açıkgöz, K. Ü. (2003). Aktif öğrenme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
- Açıkgöz, K. Ü. (2006). Aktif öğrenme. İzmir: Biliş Yayınları.
- Anagün, Ş. S.ve Yaşar, Ş. (2009). İlköğretim beşinci sınıf fen ve teknoloji dersinde bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi, İlköğretim Online, 8(3), 843-865.
- Akyüz, Y. (1994). Türk eğitim tarihi (5. Baskı). Ankara: Kültür Koleji Yayınları.
- Artvinli, E. (2010). Coğrafya derslerini yapılandırmak: Aksiyon (eylem) araştırmasına dayalı bir ders tasarımı. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 184-218.
- Bishara, S. (2013). Active teaching and traditional teaching of mathematics in special education. Mifgash, Journal of Social Educational Work, 21, 119–142.
- Carr, E. H. (1996). Tarih nedir?, Çev. M. G. Gürtürk. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3.Baskı). Çev. Ed., M. Bütün ve S. B. Demir. Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Cicioğlu, H. (1985). Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk ve orta öğretim (tarihi gelişimi) Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No 140.
- Demircioğlu, İ. H. (2007). Tarih öğretiminde filmlerin yeri ve önemi, Bilig, 42, 77-93.
- Demirel, Ö. (2002), Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
- Deveci, H., ve Öztürk, C., (2011). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programlarının değerlendirilmesi. C. Öztürk (Ed.), Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programları (ss. 1-40). Ankara: Pegem Akademi.
- Gökçe, E. (2004). İlköğretimde aktif öğrenme sürecine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 53-64.
- Göngördü, K. ve Göngördü, N. (1966). Yeni ilkokul program uygulama kılavuzu ve program geliştirme tarihçesi. İstanbul: Acar Matbaası.
- Gürgür, H. (2016). Eylem araştırması. A. Saban, A. Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri (ss. 1-48). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Johnson, AP. (2014). Eylem araştırması el kitabı. (Çev. Y. Uzuner, M. Anay). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Kırpık, C. (2009). Tarih ve sosyal bilgilerde aktif öğrenme, çok kültürlü bir Avrupa için sosyal bilgiler eğitimi. Ankara: Harf Eğitim Yayıncılık.
- Köklü, N. (2001). Eğitim eylem araştırması: Öğretmen araştırması. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34(1).
- Maarif Vekaleti (MV). (1924). İlk mekteplerin müfredat programı. İstanbul: Matbaa-i Amire.
- Maarif Vekaleti (MV). (1926). İlk mekteplerin müfredat programı. İstanbul: Matbaa-i Amire.
- McCombs, B.L. ve Whisler,J.S.(1997). The learner-centered classroom and school. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
- Michaelis, J. U. (1964). Social studies for children in ademocracy. New Jersey: Prentice Hall
- Milli Eğitim Bakanlığı (1930). İlk mektepler müfredat programı. İstanbul.
- Milli Eğitim Bakanlığı (1936). İlk mektepler müfredat programı. İstanbul.
- Milli Eğitim Bakanlığı (1948). İlkokul programı. İstanbul.
- Milli Eğitim Bakanlığı (1962). İlkokul programı taslağı. Ankara: İlköğretim Genel Müdürlüğü Program Geliştirme Bürosu Yayınları.
- Milli Eğitim Bakanlığı (1968). İlkokul programı. İstanbul.
- Milli Eğitim Bakanlığı (1990). 2315 sayılı tebliğler dergisi, c. 53. Ankara.
- Milli Eğitim Bakanlığı (1998). 2487 sayılı tebliğler dergisi, c. 61. Ankara.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2015). Sosyal bilgiler dersi 4, 5, 6 ve 7. sınıflar öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- Mills, G. E., (2011). Action research: A guide for the teacher researcher (4th edition). Boston: Pearson.
- NCSS, (1994). Expectations of excellent: Cirriculum standarts for the social studies. Washington, DC: National Council For The Social Studies.
- Neuman W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.) Ankara: Yayın Odası.
- Öztaş, S., Turan, R., (2009). İlköğretim Altıncı Sınıf Sosyal Bilgiler Tarih Ünitelerinin İşlenişinde Öğretmenlerin Kullandıkları Öğretim Yöntemleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 903,-932.
- Paykoç, F. (1991). Tarih öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
- Saban, A. (2000). Hizmet içi eğitimde yeni yaklaşımlar. Milli Eğitim Dergisi, 145, 1301-7669.
- Sönmez, V. (2005). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Ankara: Anı Yayınları.
- Şimşek, A. (2017). Türkiye’de sosyal bilgiler derslerinde tarih öğretimi nereye gidiyor? Öğretim programları üzerinden kısa bir değerlendirme. R. Turan, H. Akdağ (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar (3. Cilt) (ss. 2-10). Ankara: Pegem Akademi.
- Taçman, M. (2009). Aktif öğrenme modeliyle oluşturulan sınıf ortamının öğrenciler üzerine etkisi. Journal of Educational Science, 2(1), 21-30.
- Ulusoy, K. (2014). Sosyal bilgiler programında tarih öğretimi. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar (1. Cilt) (ss. 299-321). Ankara: Pegem Akademi.
- Ün, K., (1987). Öğrenmede işbirliği mi yarışma mı? Abece: Aylık Eğitim Kültür ve Sanat Dergisi, 15,11-14.
- Vural, B. (2004). Eğitim öğretimde planlama-ölçme ve stratejiler (2. baskı). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
- Yıldırım, A., Şimşek, H., (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, K.,(2011). Sosyal bilgiler ve tarih öğretiminde tarihsel empati: geçmişe geçmişteki insanların gözüyle bakabilme becerisi. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar (2. Cilt) (ss. 12-30). Ankara: Pegem Akademi.
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Durmuş BURAK