ÇİN YAZISININ TARİHSEL SERÜVENİ
Tarihi çağların, MÖ 3500’li yıllarda, Sümerler tarafından yazının icat edilmesiyle başladığı kabul edilmektedir. İnsanlık tarihi için en önemli icatlardan biri olan “yazı”nın Çin’deki ilk örneklerini Jia Gu Wen adı verilen belgeler oluşturmaktadır. Günümüzden 3500 yıl önce Çin topraklarında kullanılan Jia Gu Wen yazısı, açıkça görülmektedir ki bugünkü Çince imlerin temelini oluşturmaktadır. Çin yazısı Jia Gu Wen, Jin Wen, Zhuan Shu, Li Shu, Kai Shu, Cao Shu gibi aşamalardan geçerek bugünkü şeklini almıştır.
Jia Gu Wen yazısı bir resim yazısıdır. Antik yazı sistemleri içinde, Jia Gu Wen yazısı dışında yerini başka bir yazı sistemine bırakmadan, değişip gelişerek kullanılmaya devam eden başka bir yazı sistemi yoktur. Ayrıca Çin yazısı, günümüzde kullanılmaya devam eden tek resim yazısıdır. Resim yazısı olması özelliğiyle Çin toplumunun düşünce yapısını gözler önüne sermektedir. Tüm bu özellikler, Çin yazısını farklı kılmaktadır.
Bu çalışma, Jia Gu Wen yazısından başlayarak, bugün kullanılan Standart Çince İmlere kadar olan süreçte, Çin yazısının geçirdiği değişime bir ayna tutmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Çin Yazısı, Jia Gu Wen, Resim Yazısı, Yazı
THE HISTORICAL ADVENTURE OF THE CHINESE SCRIPT
It is accepted that the historical ages started with the invention of writing by the Sumerians in 3500 BC. The first examples of "script", one of the most important inventions for human history, are the documents called Jia Gu Wen in China. It’s clearly seen that the Jia Gu Wen script, which was used in China 3500 years ago, is the origin of today's Chinese characters. The Chinese scripts took its present form by going through stages such as Jia Gu Wen, Jin Wen, Zhuan Shu, Li Shu, Kai Shu, Cao Shu.
The Jia Gu Wen script is a pictographic writing system. Among the ancient writing systems, there is no other writing system other than the Jia Gu Wen script that continues to be used by changing and developing without leaving its place to another writing system. Also, the Chinese script is the only pictographic writing system that continues to be used today. Because of being a pictographic writing system, it reveals the mentality of Chinese society. All these features make Chinese scripts different.
This study mirrors the change of Chinese scripts, starting from the Jia Gu Wen script to the Standard Chinese Characters used today.
Keywords:
Chinese Script, Jia Gu Wen, Pictogram, Writing,
___
- - DENG, H.Z., (1978), Zhong Guo Wen Zi Jie Gou Zuan Jie, Zheng Zhong Shu Ju Yin Xing: Taibei.
- - EBERHARD, W. (2007), Çin Tarihi (4. Baskı), Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara
- - Ed. Kollektif, (1988), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
- - Ed. YUAN, H. W. vd., (2010), This is China the First 5000 Years, Berkshire Publishing Group: Massaachusetts.
- - EMERSON, T., (2002), Chinese Script Simplification, Multilingual Computing & Technology, 52(13), 41-46
- - ERDOĞDU, İ., (2011), “Çin’de Yalnızca Kadınların Kullandığı Yazı Nüzi ( 女字 )”, I. Uluslararası Asya Dilleri ve Edebiyatları Sempozyumu (ADES) 5 – 6 Mayıs 2011, Ed. Ali KÜÇÜKLER – Erdem ERİNÇ, Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Kayseri
- - ERDOĞDU, İ., (2015), Çin’de Türk ve Müslüman Nüfusu, Kırk Yayınevi: İstanbul.
- - GU, L.J., (2012), “Jia Gu Wen Nü Bu Zi Yu Nü Xing Jue Se Bian Qian Tan Xi”, Yu Lin Xue Yuan Xue Bao, 22(1), 74-78
- - JEAN, G., (2018), Yazı İnsanlığın Belleği, Çev. Nami BAŞER, Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
- - Köroğlu, K., (2016), Eski Mezopotomya Tarihi (Başlangıcından Perslere Kadar), İletişim Yayınları: İstanbul.
- - Li, X., G. Harbottle, J. Zhang, and C. Wang. (2003), The Earliest Writing? Sign Use in the Seventh Millennium BC at Jiahu, Henan Province, China. Antiquity, DOI:10.1017/s0003598x00061329.
- - OKAY, B., (1988), Sui-T’ang Hanedanları Döneminde Çin’deki Orta Asya Kökenli Kişiler ve Çin Uygarlığına Katkıları,(Yayımlanmamış Doktora Tezi), T. C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri Ve Edebiyatları Anabilim Dalı Sinoloji Bilim Dalı, Ankara.
- - OKAY, B., (2011, Nisan), Çin Kültürü,Bilkent Doğu Asya Günleri (19-29 Nisan 2011) Konferansı, Ankara
- - OKAY, B., (2012), Çin Yazısı, Ankara Üniversitesi Yayınları: Ankara.
- - Qiu, X. (1994). Wenzi Xue Gaiyao (2. Baskı b.). Wan Juan Qi Tu Shu You Xian Gong Si: Taibei
- - SHUAI, C. Y. - TANG, G. M., (2016), Jia Jin Zhuan Li Da Zidian, Sichuan Cishu Chubanshe: Chengdu.
- - ŞİŞMAN, S., (2017), Çin Yazısında “Anahtar İmler” Üzerine Bir Çalışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T. C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri Ve Edebiyatları Anabilim Dalı Sinoloji Bilim Dalı, Ankara.
- - XU, Z. S., (2018), Jia Gu Wen Zi Dian, Sichuan Cishu Chubanshe: Chengdu.
- - http://www.takefoto.cn:8080/viewnews-1695266.html, Son Erişim Tarihi: 21.06.2021.
- - https://www.zhihu.com/question/19769661, Son Erişim Tarihi: 21.06.2021.
- - http://history.sina.com.cn/his/zl/2013-12-04/174275961.shtml, Son Erişim Tarihi: 22.06.2021
- - https://baike.sogou.com/v101732245.htm, Son Erişim Tarihi: 23.06.2021
- Başlangıç: 2021
- Yayıncı: Selçuk Üniversitesi