Ayfer Kafkas’ın “Esrarname” Roman Serisinde Folklor ve Kütahya Halk Hayatı

Edebi ürünleri üreten sanatçılar içinde bulundukları kültürel çevreden bağımsız düşünülemezler. Bu bakımdan eserlerinde folklor temsillerini yansıtmaları kaçınılmazdır. Bu husus halk bilimi alanında modern edebiyat mahsullerindeki folklorik temsillerin incelendiği pek çok araştırmanın oluşturulmasını gündeme getirmektedir. Özellikle hikâye ve roman türünde bu tipteki araştırmaların daha çok yapıldığı görülmekle birlikte, modern edebiyatın hemen tüm türlerinde folklor ürünlerinin tespit ve tahlil edilmesi mümkündür. Bu çalışma da Ayfer Kafkas’ın tarihi-fantezi kurgu türünde yazmış olduğu, Esrarname I Yasak İlmin Kitabı ve Esrarname II Kayıp Ruhun Zindanı isimli seri romanlarında halk bilimi temsillerini tespit ve tahlil ederek yorumlamayı hedeflemiştir. Bu doğrultuda yapılan taramalar neticesinde tespit edilenler, folklor alanının kadroları çerçevesinde tasnif edilerek yorumlanmış, eserin yansıttığı 18.yy Kütahya halk hayatıyla, günümüz Kütahya’sı arasında birtakım ilgilerin kurulabileceği saptanmıştır. Birbirinin devamı niteliğinde olan serinin kurgusu içerisinde ayrıca halk mimarisi, geçiş dönemleri, giyim kuşam süslenme ve el sanatları, seyirlik türler, halk inançları ve hekimliği ile ilgili temsillerin verildiği görülmüştür. Eserin folklorik anlamdaki bir diğer zenginliğinin ise yoğun gerilimli mitik-mistik anlatımın, anlatı geleneğinin öncül türleri olan masal, efsane ve memorat türlerinden benzer yönler ihtiva etmesidir. Bu bağlamda eserin yazarının aldığı eğitimin ve yetiştiği sosyal çevrenin esere büyük ölçüde ve maharetle yansıtıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Roman, Folklor, Ayfer Kafkas, Esrarname, Kütahya

Folklore and Kütahya Folk Life in Ayfer Kafkas’s “Esrarname” Novel Series

Artists who produce literary works cannot be considered independent of the cultural environment they live in. In this respect, it is inevitable that they reflect folklore in their works. This issue brings to the agenda the creation of many studies in the field of folklore that examine the folkloric representations in modern literature products. Although it is seen that this type of research is mostly done in the genre of stories and novels, it is possible to identify and analyze folklore products in almost all genres of modern literature. In this study, it is aimed to interpret the representations of folklore in his serial novels named Esrarname I Yasak İlmin Kitabı ve Esrarname II Kayıp Ruhun Zindanı which belongs to Ayfer Kafkas. As a result of the scans made in this direction, the ones that were determined were classified and interpreted within the framework of the cadres of the folklore field, and it was determined that some relations could be established between the 18th century Kütahya public life reflected by the work and today's Kütahya. In the fiction of the series, which is a continuation of each other, it was also seen that the representations about folk architecture, transition periods, dressing and handicrafts, spectacle genres, folk beliefs and medicine were given. Another richness of the work in the folkloric sense is that the intensely stressed mythic-mystical narration contains similar aspects from the genres of fairy tales, legends and memorates, which are the precursors of the narrative tradition. In this context, it has been seen that the education of the author of the work and the social environment in which she grew up were reflected in the work to a large extent and skillfully.

Keywords:

Novel, Folklore, Ayfer Kafkas, Esrarname, Kütahya,

PDF

___

Aça, Mustafa (2019). “Anonim Halk Edebiyatı”. Halk Edebiyatı ed. Mehmet Aça. Ankara: Nobel Akademi Yayınları. 137-238.
And, Metin (2012). Oyun ve Bügü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ayaz, Berna (2019). “Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Sanal Akrabalık İlişkilerinin İnşasında Kadının İşlevi: Balıkesir Örneği”. Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Folkloru Yazıları. ed. Mehmet Ali Yolcu. Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları. 15-26.
Boratav, Pertev Naili (1984). 100 Soruda Türk Folkloru İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar. İstanbul: Gerçek Yayınları.
Çobanoğlu, Özkul (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Dinç, Mustafa (2019). “Kadın Merkezli Bir Ritüel Olarak Hatim Kınası: Çanakkale Örneği”. Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Folkloru Yazıları. ed. Mehmet Ali Yolcu. Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları. 169-179.
Ekici, Metin (2005). “Türk Sözlü Geleneğinde Anlatıcılar ve Anlatmalar Ara¬sındaki İlişkiye Art Zamanlı (Diyakronik) ve Eş Zamanlı (Senkronik) Bir Bakış”. Fikret Türkmen Armağanı, ed. Gürer Gülsevin ve Metin Arıkan. İzmir: Kanyılmaz Matbaası. 369-381.
Goody, Jack (2017). Mit, Ritüel ve Söz. çev: Damla Sezgi. İstanbul: Küre Yayınları.
Kafkas, Ayfer (2011). Esrarname –I Yasak İlmin Kitabı, İstanbul: Timaş Yayınları.
Kafkas, Ayfer (2012). Esrarname-II Kayıp Ruhun Zindanı, İstanbul: Timaş Yayınları.
Köse, Serkan (2021). Türk Destanlarında Kaos ve Kozmos, Ankara: Gazi Kitabevi.
Narlı, Mehmet (2002). “Romanda Zaman ve Mekân Kavramları”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (5)7, 91-106.
Örnek, Sedat Veyis (2000). Türk halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Sözen, Mustafa (2009). “Doğu Anlatı Gelenekleri ve Türk Sinemasının Aidiyeti”, Bilig, 50, 131-152.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1932). Kütahya Şehri, İstanbul: Devlet Matbaası.
Yolcu, Mehmet Ali (2019). “21.Yüzyıl Folklor Araştırmalarında Yeni Perspektifler”, Uluslararası Toplum ve Kültür Araştırmaları Sempozyumu (3-5 Ekim 2019) Bildiriler Kitabı. (Ed. Mustafa Aça). Çanakkale: TOKÜAD Yayınları, 226-231.
URL-1 :http://edebiyat.k12.org.tr/kavramlar/T%C3%BCrk+Edebiyat%C4%B1%27nda+%C3%87ukurova/53 (Erişim: 15/08/2020)
URL-2: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ayfer-kafkas (Erişim: 15/12/2020)
URL-3: https://www.hurriyet.com.tr/video/8-ayda-hazirlanan-tefebasi-gelinligi-15-bin-liraya-satiliyor-40912030 (Erişim 10/12/2020)
URL-4: https://kutahya.ktb.gov.tr/TR-69388/geleneksel-giysi.html (Erişim: 10/12/2020)