Sevgen ÖZBAŞI

6770

Zeynep Cemali'nin Romanlarındaki Atasözü ve Deyimlerin İncelenmesi

Bir ulusun değerleri, yaşam biçimi, dünya görüşü kısacası onun kültürüne yönelik önemli ipuçları sunan söz varlığı, atasözü ve deyimleri de kapsayan geniş bir alandır. Dilin söz varlığı ögeleri incelenerek o toplumun kültür yapısı, geçmişi, başka toplumlarla ilişkisi, dilin kendine özgü özellikleri gibi durumlar saptanabilir. Türkçenin söz varlığında atasözleriyle deyimler çok büyük ve önemli bir yer kapladığı için yazınsal yapıtlarda bu ögelere ne denli ve nasıl yer verildiğini belirlemek gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı da Zeynep Cemali’nin romanlarındaki atasözü ve deyimleri belirlemek; bu ögelerin yazınsal metne sağladığı anlamsal katkıları tartışmaktır. Çalışma, kurgusal yapı üzerinde tarama yönteminin kullanıldığı betimsel bir araştırmadır. Var olan bir durumu, var olduğu biçimiyle betimlemeyi amaçlayan bu yaklaşımda tarama yapılarak romanlarda yer alan atasözü ve deyimler incelenmiştir. Çalışmada, Zeynep Cemali’nin dört romanında (Güzelce’de Bir Kaçak Memo, Patenli Kız, Ballı Çörek Kafeteryası, Ankaralı) bulunan atasözü ve deyimler saptanmış; ayrıca bu ögelerin romanlardaki kullanımları çizelgelere işlenmiştir. Belirlenen 502 ögeden 10’u atasözü, 492’si deyimdir. Bu ögeler yazınsal metne olan anlamsal katkıları yönünden de değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Zeynep Cemali’nin romanlarının atasözü ve deyimler açısından Türkçenin anlatım olanaklarını yansıttığı; bu ögelerle anlatıma incelik, etkileyicilik, akıcılık gibi yönlerden katkı sağlandığı; romanların, çocuk okurun söz evrenini geliştirebilecek nitelikte olduğu söylenebilir. 
Anahtar Kelimeler:

Zeynep Cemali, çocuk edebiyatı, atasözü, deyim

PDF

___

  • Aksan, D. (1975). Anadili. Türk Dili, 285, 423-434.Aksan, D. (2000). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.Aksan, D. (2006). Anadilimizin Söz Denizinde. (2.Baskı). Ankara: Bilgi Yayınevi.Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil – Ana Çizgileriyle Dilbilim. (5.Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Aksoy, Ö.A. (1988). Atasözleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.Aksoy, Ö.A. (1988). Deyimler Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.Aslan, C. (2013). Çocuk Edebiyatı Yapıtlarının Temel İşlevi. Eğitimci Öğretmen Dergisi. 17, 6-9.Korkmaz, Z. (2004). Dünya Dili – Bilim Dili ve Türkçemiz Açısından Çözüm Bekleyen Bir Çelişki. Türk Dili, 483-489.Korkmaz, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. (3.Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Lüle Mert, E. (2009). Türkçenin Sözvarlığı Açısından Eflatun Cem Güney’in Derleyip Yazdığı Masallar (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.Özdemir Mete, Ö. (2016). Sevim Ak’ın Çocuk Romanlarının Sözvarlığı Açısından Çözümlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.Sever, S. ve Karagül, S. (2014). Oğuz Tansel’in Derleyip Yazdığı Masal Kitaplarında Yer Alan Sözvarlığı Öğelerinin İncelenmesi. Folklor / Edebiyat, 20 (77), 173-188.Yazıcı Okuyan, H. (2006). Türkçenin Sözvarlığı Açısından Fakir Baykurt'un Romanları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR)-Cover
  • ISSN: 2636-767X
  • Başlangıç: 2017
  • Yayıncı: Esma DUMANLI KADIZADE
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Zeynep Cemali'nin Romanlarındaki Atasözü ve Deyimlerin İncelenmesi

Sevgen ÖZBAŞI

Miyase Sertbarut'un Çocuk Kitaplarında Fantastik Kurgu

Abdurrahim TUNÇ, Erhan AKIN

Ignacz Kunos’un Derleyip Yayımladığı Masallarda Yer Alan Grotesk Ögeler

Erhan ŞEN

Okul Öncesi Dönemde Cinsel Eğitim ve İstismar: Çocuk Kitaplarına Yönelik Bir İnceleme

Tuğçe GÜZELYURT

Anaokulu Öğrencilerinin Masal ve Çizgi Film Tercihlerinin İncelenmesi

Nesrin DUMAN, Tuğba DENİZ, İbrahim Ziyad KUŞEN