Ortaöğretim Kompozisyon Yazma Çalışmalarının Metindilbilimin Metin Üretim Evreleri Açısından İncelenmesi
Yazma, çok yönlü bir edim olup bireyin duygu, düşünce, istek, gözlem ve hayallerini etkili ve verimli bir şekilde ortaya koyma etkinliği olarak tanımlanabilir. Bu yönüyle yaşamın her alanında ve döneminde işlevseldir. Öğretim sistemimizde yazma becerisi kazandırmaya yönelik etkinliklerin çok önemli bir kısmını kompozisyon yazma çalışmaları oluşturmaktadır. Öğrencilerin yazma becerilerinde iyi bir tutum ve davranış sergileyebilmeleri için belli bir bilimsel bilgi ve buna dayalı deneyimlerinin olması gerekir. Bu bağlamda mevcut kompozisyon yazma çalışmalarının geleneksel yöntemlerin dışında, metindilbilimin önerdiği “metin üretim evrelerine” dayalı olarak yeni bir boyut getirilmesinin uygun olacağı düşünülebilir. Bu çalışmanın amacı, ortaöğretimde uygulanmakta olan kompozisyon yazma sürecinin metin üretim evreleri ile uyumluluğunu belirlemektir. Çalışma niteliksel bir çalışmadır ve betimsel analiz yöntemine dayandırılmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda öğretmen görüşlerine başvurulan çalışma, MEB’e bağlı devlet ve vakıf okullarının 5., 6., 7. ve 8. sınıflarında görev yapmakta olan 7 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu rastgele seçimle belirlenmiştir. Verilerin toplamasında esneklik sağlaması ve sorulara alınan yanıt oranlarında tamlık sağlanabilmesi amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi seçilmiştir. Araştırmacı tarafından hazırlanan görüşme formu toplam 9 sorudan oluşmaktadır. Öğretmenlerin sorulara verdiği yanıtlar betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. İnceleme sonucunda öğretmenlerin metin üretim evrelerinin “söylem tasarımı” ve “kavram ağı oluşturma” maddesi dışında diğer maddeler konusunda bilgi sahibi oldukları; ancak uygulama sırasında bu aşamaları dizgesel olarak uygulamadıkları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Yazma, yazma becerisi, kompozisyon, metindilbilim, metin üretim evreleri
___
- Baltacı, A. (2018). “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
- Beaugrande, R. d. (1981). Introduction to Text Linguistics Essex:Longman.
- Beyreli, L., Çetindağ, Z., Celepoğlu, A. (2006). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Brinker, K. (1977). Modelle und methoden der strukturalistischen syntax: e. einf.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak ,E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demiel, F. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem.
- Demir, T. (2006). Peyami Safa'nın Yalnızız Adlı Romanının Metindilbilimsel Çözümlemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi. Ankara: Anı yayıncılık.
- Göktürk, A. (1980). Okuma Uğraşısı,2.Bası. İstanbul: Çağdaş yayınları.
- Günay, D. (2013). Metin Bilgisi. İstanbul: Papatya yayınları.
- Güzel, A. (2008). Üniversiteler İçin Türk Dili Ders Kitabı. Ankara: Başkent Üniversitesi .
- Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi.
- Hillocks, G. (1987, May). Synthesis of research on teaching writing. Educational Leadership. s. 71-82.
- Kemalettin, D. (2003). “Yazılı Anlatım Becerileri Bakımından Köy ve Kent Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Durumu''. (13), s. 233-255.
- Kim, M. (2006). ''Genre-Based Approach to Teaching Writing'',TESL Working Paper series,Volume4,Issue2,Fall.
- Kirby, D. And Liner,T. (1998). Inside Out: Developmental Strategies for Teaching Writing.(2nd Ed.)Portsmouth :Brynton/Cook Pbl.
- Kocaman, A. (1996b). ''Türkçe Öğretiminde Kullanım Düzlemi Üzerine Düşünceler''. Çağdaş Türk Dili Dergisi,Sayı:100, 28-31.
- Kuzu, T. (2003). Etkileşimsel Modele Uygun Okuma öğretiminin Bilgilendirici Metinleri Anlama Düzeyine Etkisi. AÜ,Ankara.
- Marshall, C. &. (2014). Designing Qualitative Research. New York:sage.
- MEB. (2005 a). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu(1-5.sınıflar). Ankara.
- Patton, M. (2005). Qualitative Research. New York:John Wiley&Sons,Ltd.
- Ruhi, Ş. (1993). ''Dil Öğretimi Felsefesi'',Dilbilim Araştırmaları. (s. 71-81). Ankara: Hitit Yayınevi.
- Sever, S. (2004). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme.(4.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Şenöz-Ayata, C. (2003). Almanca ve Türkçede Metin Türü Olarak Yazın Eleştirisi. İstanbul: Mavibulut.
- TDK. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yay.
- Uzun L, Keçik İ. (2004). Türkçe Sözlü ve Yazılı Anlatım. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Yıldırım, A. Ş. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri(6.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- ISSN: 2636-767X
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Esma DUMANLI KADIZADE
Sayıdaki Diğer Makaleler
Çocuk Edebiyatı Yapıtlarının Çocuğa Göre Olmasını Sağlayan Başat Bir Değişken: Eğitsel Özellikler
Mustafa Ruhi Şirin’in Çocukları Uçuran Masallar Dizisinde Mekân Algısı
2006, 2015 Ve 2018 Türkçe Öğretim Programlarının Fantastik Ögeler Açısından İncelenmesi
Mehmet ÖZDEMİR, Tuğba HATİPOĞLU
Tülay SARAR KUZU, Ekin SOYTÜRK