Ali KONAK, Memduh Alper DEMİR

9345

Türkiye'nin BRICS Ülkeleri İle Ticaretinin Analizi: Çekim Modeli Uygulaması

Hızla küreselleşen günümüz dünyasında dış ticaret hacmini artırmak isteyen ülkeler, ürünlerini satabilmek için yeni pazar arayışlarına girmişlerdir. Ülkelerin yeni pazar arayışları sürecinde ve ticari partner ülke seçiminde ise ülkeler arasındaki mesafelerin büyük önemi bulunmaktadır. İki yönlü ticaret kuramını esas alarak kurulan çekim modeli; ülkelerin GSYH’sı, birbirine uzaklığı, ihracat hacmi, yüzölçümü, geçerli döviz kuru, nüfusu, nüfus yoğunluğu, tarife ve tarife dışı engeller, pazarlara erişim olanakları, rekabet gücü, ticari açıklık, ekonomik kalkınma, ortak kültür, dil ve sınır gibi bir dizi değişkenler kullanılarak çalıştırılmaktadır. Bu çalışmada, 1995-2017 dönemleri için Türkiye ile BRICS ülkeleri arasındaki iki yönlü ticaret, çekim modeli ile test edilmiştir. Bu kapsamda, iki yönlü ticareti ölçebilmek için; GSYH, nüfus, uzaklık ve ticari serbestlik endeksi değişkenleri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişki stokastik sınır analizi, panel sıradan en küçük kareler ve panel rassal etkiler (Driscoll ve Kraay standart hatalarını dikkate alan) ve uygulanabilir genelleştirilmiş en küçük kareler yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Analiz sonuçları; GSYH ve ticari serbestlik endeksi arttıkça ihracatın arttığını, ülkeler arasında uzaklık arttıkça ticaretin azaldığını ve ithalat yapılan ülkenin nüfusunun artmasının ticareti azalttığını ortaya koymuştur. 
Anahtar Kelimeler:

Çekim Modeli, BRİCS Ülkeleri, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, İhracat, Türkiye

ANALYSIS OF TRADE WITH BRICS COUNTRIES OF TURKEY: APPLİCATİON OF THE GRAVİTY MODEL

Rapidly in our globalizing world today, the countries that want to increase the volume of their foreign trades are looking for new markets in order to sell their products. The distances between the countries are of great importance in the process of looking for new markets and the selection of commercial partners. The gravity model established on two-way trading theory is running based on a number of variables such as GDP, export volume, country area, current exchange rate, population of countries, population density, tariff and non-tariff barriers, opportunities for access to markets, competitiveness, commercial openness, economic development, common culture, language and border. In this study, two-way trade between Turkey and the BRICS countries for the period 1995-2017, were tested with the gravity model. In this context, the variables of GDP, population, distance and trade freedom index were used to analyze two-way trade. The relationship between the variables was investigated using stochastic frontier analysis, panel least squares and panel random effects (Driscoll and Kraay standart errors) and Feasible Generalized Least Square methods. Analysis results revealed that exports increased as GDP and trade freedom index increased, trade decreased as distance between countries increased, the increase in the population of the importing country reduced trade.
Keywords:

Gravity Model, BRİCS Countries, Gross Domestic Product, Export, Turkey,

PDF

___

  • Ağır, H. ve Yıldırım, S. (2015). Türkiye ile BRICS Ekonomilerinin Makroekonomik Performans Karşılaştırması: Betimsel Bir Analiz, Kahramanmaraş Sütçü imam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2), 39-66.
  • Aigner, D., Lovell, C.A.K. ve Schmidt, P. (1977). Formulation and Estimation of Stochastic Frontier Production Functions. Journal of Econometrics. 6(1): 21-37.
  • Akgül, M.S. (2013). Çekim Modeli Bulguları Işığında Türkiye’nin İslam İşbirliği Teşkilatı İle İlişkileri ve Ticari Potansiyeli. Adam Akademi, 3(2): 83-110.
  • Akıncı, G. Y., Akıncı, M., ve Yılmaz, Ö. (2013). İktisadi Küreselleşme ve Finansal Özgürlükler Arasındaki İlişki: Bir Panel Veri Analizi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(9): 80-99.
  • Alper, A. E. ve Alper, F.Ö.(2015). Çekim Modeli: Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Sanayi Malı İhracat Potansiyelinin İncelenmesi, Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, (6), 72 ‐ 81.
  • Anderson, J. E. (1979). A Theoretical Foundation for the Gravity Equation. The American Economic Review. 69(1):106-116.
  • Anderson, J. E. ve Van Wincoop, E. (2003). Gravity with Gravitas: a Solution to the Border Puzzle. American Economic Review. 93(1): 170-192.
  • Artan, S. (2012). Çekim Modeli Türkiye’nin Ticaret Akımlarının Belirleyicilerini ve Ticaret Potansiyelini Açıklayabilir mi?, Sosyal Bilgiler Dergisi, 5(1): 122-145.
  • Ata, S. (2012). Türkiye’nin İhracat Potansiyeli: Çekim Modeli Çerçevesinde Bir İnceleme. International Conference On Eurasian Economies 2012, 276-282.
  • Atabay Baytar, R. (2012). Türkiye ve BRIC Ülkeleri Arasındaki Ticaret Hacminin Belirleyicileri: Panel Çekim Modeli Analizi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 403-424
  • Battese, G. E., ve Coelli, T. J. (1988). Prediction of Firm-level Technical Efficiencies with a Generalized Frontier Production Function and Panel Data. Journal of Econometrics. 38(3): 387-399.
  • Battese, G.E. ve Coelli, T. J. (1992). Frontier Production Functions, Technical Efficiency and Panel Data: With Application to Paddy Farmers in India. The Journal of Productivity Analysis. 3(1): 153-169.
  • Battese, G.E. ve Coelli, T. J. (1995). A Model for Technical Inefficiency Effects in a Stochastic Frontier Production Function for Panel Data. Empirical Economics. 20(1): 325-332.
  • Bénassy-Quéré, A.; Coupet, M. ve Mayer, T. (2007). Institutional Determinants of Foreign Direct Investment. The World Economy, 30(5), 764-782.
  • Bergstrand, J. H. (1985). The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence. The Review of Economics and Statistics. 67(3): 474-481.
  • Bergstrand, J. H. (1989). The Generalized Gravity Equation, Monopolistic Competition, and the Factor-Proportions Theory in International Trade. The Review of Economics and Statistics. 71(1): 143-153.
  • Cornwell, C., Schmidt, P. ve Sickles, R. C. (1990). Production Frontiers with Cross-Sectional and Time-Series Variation in Efficiency Levels. Journal of Econometric. 46(1-2): 185-200.
  • Çakmak, M. (2014). Statistical Analysis of Electricity Energy Consumption with Respect to Provinces in Turkey. (Unpublished Master Dissertation). Ankara: Middle East Technical University The Graduate School of Natural and Applied Sciences.
  • Demir, M. A. ve Utkulu, U. (2018). Uluslararası Enerji Fiyatlarının Dünya Ticareti Üzerine Etkisi: Panel Çekim Modeli Bulguları. Proceedings of 4 th SCF International Conference on Economics and Social Impacts of Globalization and Future Turkey-European Union Relations (ss. 74-83), Düzenleyen Uşak Üniversitesi İİBF ve Scientific Cooperation for the Future. Nevşehir. 26-28 Nisan 2018.
  • Demir, M.A. ve Bilik, M. (2018). Türkiye’nin Ticaret Etkinliği: Stokastik Sınır Çekim Modeli Yaklaşımı. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11(1): 29-48.
  • Demir, M. A., Bilik, M. ve Utkulu, U. (2019), The Efficiency Of Manufacturing Trade Between Turkey And The European Union, Busıness & Management Studıes: An Internatıonal Journal (BMIJ), 7(2): 591-608
  • Demiroğlu, Ö. (2019). İstatistik Çekim Modeli Uygulamasında Son Gelişmeler Ve Yapısal / Teorik Çekim Modeli, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(35), 889-904.
  • Dinçer, G. (2014). Dış Ticaret Kuramında Çekim Modeli, Ekonomik Yaklaşım, 24(88), 1-34.
  • Doğan, B.B. ve Tunç, Ş.Ö. (2015). Türkiye’nin Afrika Ülkeleri İle Olan Dış Ticaretinin Belirleyicileri: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(12): 1-17.
  • Doğan, B. B. ve Tunç, Ş. Ö. (2016). Türkiye’nin Orta Asya Ülkeleri İle Ticaretinin Panel Çekim Modeli İle Analizi, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(11), 139-156
  • Gencer, A.H. ve Öngel, V. (2011). Serbest Ticaret Bölgesi Çerçevesinde Türkiye ile Suriye, Ürdün ve Lübnan Arasındaki Potansiyel Dış Ticaret Hacminin Uluslararası Çekim Modeli Yoluyla Tahmini. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1): 71-94.
  • Golovko, A. (2009). Çekim Modeli: Avrasya Ülkelerinin Dış Ticareti. EconAnadolu 2009, 17-19 Haziran 2009, Eskişehir.
  • Işık, N. (2016). Türkiye İle Şanghay İşbirliği Örgütü Arasındaki Ticaret Akımlarının Panel Çekim Modeli İle Analizi, International Journal of Economic and Administrative Studies, (17), 151-174.
  • Kalirajan, K. (2008). Gravity Model Specification and Estimation: Revisited. Applied Economics Letters. 15(13): 1037–1039.
  • Kapkara, S. ve Koç, S. (2016). Yükselen Ekonomiler Arasındaki Ticaret Hacminin Çekim Modeli İle Analizi, Ege Akademik Bakış, 16(3): 477-490.
  • Karagöz, K. ve Karagöz, M. (2009). Türkiye’nin Küresel Ticaret Potansiyeli: Çekim Modeli Yaklaşımı, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 127-144
  • Kumar, S. ve Ahmed, S. (2015). Gravity Model by Panel Data Approach: An Empirical Application with Implications for South Asian Countries. Foreign Trade Review. 50(4): 233 249.
  • Kumar, S. and Prabhakar, P. (2017). India’s Trade Potential And Free Trade Agreements: A Stochastic Frontier Gravity Approach. Global Economy Journal, 17(1), 1-19.
  • Kumbhakar, S. C. (1990). Production Frontiers, Panel Data, and Time-varying Technical Inefficiency. Journal of Econometrics. 46(1-2): 201–211.
  • Lee, Y. H. ve Schmidt, P. (1993). A Production Frontier Model with Flexible Temporal Variation in Technical Efficiency. The Measurement of Productive Efficiency: Techniques and Applications (pp. 237-255). Editors Harold O. Fried, C.A. Knox Lovell and Shelton S. Schmidt. NewYork: Oxford University Press.
  • Martinez-Zarzoso, I., ve Nowak-Lehman, F. (2003). Augmented Gravity Model : An Emprical Application to MERCOSUR-EUROPEAN UNION Trade Flows. Journal of Applied Economics, 6 (2), 291-316.
  • Meeusen, W. ve van Den Broeck, J. (1977). Efficiency Estimation from CobbDouglas Production Functions with Composed Error. International Economic Review. 18(2): 435-444.
  • Pitt, M. ve Lee, L. F. (1981). The Measurement and Sources of Technical Inefficiency in the Indonesian Weaving Industry. Journal of Development Economics. 9(1):43-64.
  • Sorhun, E. (2013). Türkiye’nin Eksik Dış Ticareti, Ticari Potansiyeli ve Yeni Fırsatlar, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 25-47.
  • Stevenson, R. E. (1980). Likelihood Functions for Generalized Stochastic Frontier Estimation. Journal of Econometrics. 13(1):57-66.
  • Şahin, L. (2017). Azerbaycan’ın BDT’ye İhracatının Panel Çekim Modeliyle Analizi: Tercihlerde Benzerlik Teorisinin Test Edilmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Afro-Avrasya Özel Sayısı-1), 137-142.
  • Tatlıcı, Ö. ve Kızıltan, A. (2011). Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 287-299.
  • Tinbergen, J. (1962). Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy. New York: Twentieth Century Fund.
  • Van Bergeijk, P. A., ve Brakman, S. (2010). Introduction: The Comeback of the Gravity Model. The Gravity Model in International Trade: Advances and Applications. (pp. 1-26). Editors Peter A. G. van Bergeijk ve Steven Brakman. UK: Cambridge University Press.
  • Yang, S. ve Martinez-Zarzoso, I. (2014). A Panel Data Analysis of Trade Creation and Trade Diversion Effects: The case of ASEAN–China Free Trade Area. China Economic Review. 29: 138-151.
  • Zhang, N., Zhou, P. ve Choi, Y. (2013). Energy efficiency, CO2 Emission Performance and Technology Gaps in Fossil Fuel Electricity Generation in Korea: A meta-frontier Non-Radial Directional Distance Function Analysis. Energy Policy. 56: 653–662.
Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 2667-5358
  • Başlangıç: 2018
  • Yayıncı: Mehmet APAN
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Pazarlama ve Veri Analitiği; Pazarlamanın Artan Önemi

Muhammet GİRGİN

Türkiye'nin BRICS Ülkeleri İle Ticaretinin Analizi: Çekim Modeli Uygulaması

Ali KONAK, Memduh Alper DEMİR

İklim Değişikliği ile Mücadelede İktisadi Mali Araç: Karbon Vergisi

Hatice DAĞLI

Katılım Bankacılığında Danışma Komiteleri: Faizsiz Bankacılık İlke ve Standartlarına Uyuma İlişkin Tebliğ (Tebliğ) Üzerine Bir İnceleme

Mustafa Tevfik KARTAL

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Kapsamında Finansal Hizmetlerin Pazarlanması

Berrin Arzu EREN