BALKANLARIN İSLAMLAŞMASINDAKİ HOCA AHMED YESEVİ ETKİSİNE KAMU DİPLOMASİSİ PERSPEKTİFİNDEN BAKMAK

Kamu diplomasisi kavramının literatürde kullanılmaya başlanmasının henüz yarım yüzyıllık bir geçmişi bulunmakla birlikte bu kavramla ifade edilen faaliyetlerin çok daha eski tarihlerden itibaren uygulandığı bilinmektedir. Kamu diplomasisindeki temel amaç başka toplumları etkilemektir. Bu amaç, kendinizin ve sahip olduğunuz değerlerin her türlü meşru kanalla karşı tarafa tanıtılması şeklinde gerçekleştirilmektedir. Bu bağlamda geçmişe bakıldığında, Hoca Ahmed Yesevi’nin faaliyetleri ile kamu diplomasisi uygulamaları arasında bir bağ kurmanın mümkün olduğu görülmektedir. Türk İslam Dünyası’nda oldukça önemli bir şahsiyet olan Hoca Ahmed Yesevi, on binlerce mürit/derviş yetiştirerek onları Türkistan merkezli olarak doğu-batı, kuzey-güney hattında irşat misyonuyla görevlendirmiştir. Ağırlıklı olarak batıya yönelen bu dervişlerin gittikleri yerlerden biri de Balkan toprakları olmuştur. Henüz Balkan coğrafyasının İslam’la şereflenmediği bu dönemde söz konusu dervişler Hoca Ahmed Yesevi öğretisini buralara taşıyarak, bölgenin Türk İslam kültürü ile tanışmasına vesile olmuşlardır. Dervişler bu topraklarda kendilerine tekkeler kurmuş ve yaptıkları köprüler, inşa ettikleri değirmenler ve bunun gibi faaliyetlerle doğrudan halkla iç içe olmuş ve onlara hizmet etmişlerdir. Başta Sarı Saltık olmak üzere bu gelenekten yetişen dervişler örnek davranışları ile burada yaşayan halka model olmuş ve bu topraklarda İslamiyet’in yayılmasında temel bir rol oynamışlardır. Bu çalışmada Yesevi geleneğinden gelen dervişlerin Balkanların İslamlaşması bağlamındaki faaliyetleri kamu diplomasisi kavramı perspektifinden ele alınacaktır. Esasında modern bir kavram olan ancak uygulama örneklerine çok eski zamanlardan beri rastlanan kamu diplomasisi uygulamaları ile dervişlerin faaliyetleri arasındaki benzerliklere ve farklılıklara işaret edilecektir.

CONTEMPLATING THE EFFECT OF HODJA AHMED YESEVI ON ISLAMIZATION OF BALKANS FROM PUBLIC DIPLOMACY PERSPECTIVE

Although only half a century passed since the concept of public diplomacy is started to be used inthe literature, it is known that the activities expressed with this concept have been used sinceancient times. The main objective of the public diplomacy is to influence other communities. Thisobjective is realized by introducing your own values that you possess to the opposite partythrough all kinds of legitimate channels. When history is considered in this sense, it may be seenthat it is possible to establish a connection between Hodja Ahmed Yesevi’s activities and modernpublic diplomacy. Hodja Ahmed Yesevi, who was a quite significant character in Turkish-IslamicWorld, was assigned to raise tens of thousands of novices/dervishes and to guide them onTurkistan-based line of east-west, north-east. One of the places that these dervishes, whopredominantly went towards west, was Balkan lands. In this era, when Balkan geography was nothonored with Islam yet, aforementioned dervishes carried Ahmed Yesevi doctrine to these landsand conduced to introducing the region to Turkish-Islamic culture. On these lands, dervishesestablished lodges for themselves and communed directly with the society through the bridgesand mills they built and through similar activities and serve them. Dervishes, who were raisedwithin this tradition Sarı Saltık being in the first place, set an example to the communities living inthese lands with their exemplary behaviors and played a fundamental role in expansion ofIslamism. In this document, the activities of the dervishes, who succeeded from Yesevi tradition,were discussed within the perspective, within the context of Islamization of the Balkans will bediscussed from the perspective of public diplomacy concept. Similarities and differences betweenpublic diplomacy applications, which is a modern concept however, whose application examplesmay be found since ancient times, and activities of the dervishes will be indicated here. Besides,there is another objective of this study that is to discuss Hodja Yesevi, who is a moral we own,within the context of international relations concepts. Generally, it is not possible to encounterEastern names frequently in the texts regarding international relations discipline. Consequently,the objective of this study is to humbly contribute to the deficiency in this field.

PDF

___

Bakırcı, N. & Türkan, H. K. (2013). “Tekke ve Zaviyelerin Balkanlar’daki Rolü ve Önemi”, Türük Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 145-160.
Barkan, Ö. L. (2002). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kolonizatör Türk Dervişleri” Türkler Ansiklopedisi, Cilt 9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Baş, E. (2011). “Ahmed Yesevî’nin Bektaşîlik, Alevîlik Üzerindeki Etkileri ve Osmanlı Dini Hayatındaki İzleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52(2), 21-53.
Bice, H. (2016). Pîr-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî, Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi İnceleme-Araştırma Dizisi Yayın No: 33.
Çağ, G. (2012). “Osmanlıların Balkanları Fethinde İslam Kimliğinin Etkisi/Katkısı”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 125-142.
Demirci, M. (1994). “Ahmed Yesevi’nin Yunus Emre’ye Tesiri Olmuş mudur?”, DEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, (8), 61-84,
Fitzpatrick, K. R. (2010). The Future of U.S. Public Diplomacy: An Uncertain Fate, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.
Kencetay, D. (2012). “Hoca Ahmet Yesevî’nin Türk-İslâm Anlayışındaki Yeri”, Orta Asya’da İslam, Temsilden Fobiye, Ed. Muhammet Savaş Kafkasyalı, Ankara, Türkistan: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi İnceleme- Araştırma Dizisi Yayın No: 12.
Nye, J. S. (2008). “Public Diplomacy and Soft Power”, The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 616, 94-109.
Ocak, A. Y. (2011). Sarı Saltık, Popüler İslam’ın Balkanlar’daki Destani Öncüsü (XIII. Yüzyıl), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Özköse, K. (2003). “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufî Zümre Ve Akımların Rolü”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1), 249-279.
Pratkanis, A. (2009). “Public Diplomacy in International Conflicts. A Social Influence Analysis”, Routledge Handbook of Public Diplomacy, Nancy Snow ve Philip M. Taylor (Ed.), London, New York: Routledge.,
Sancak, K. (2015). Dış Politikada Bir Etki Aracı Olarak Yumuşak Güç: Türkiye’nin Yumuşak Gücünün Analizi ve Azerbaycan Üzerindeki Yumuşak Güç Kapasitesinin Değerlendirilmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Tuch, H. N. (1993). Communicating With the World: U.S. Public Diplomacy Overseas, New York: St. Martin’s Press.
Tuğrul, T. (2014). “Sarı Saltık’ın Tarihî ve Menkıbevî Hayatı”. Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması. 26-28 Mayıs 2014. Eskişehir: Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı (TDKB), 117-129.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (2014). “Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı 2013 Faaliyet Raporu”, http://store.tika.gov.tr/yayinlar/faaliyet-raporlari/faaliyet-raporu-2013.pdf,
Üçüncü, K. (2006). “Anadolu ve Balkanların Fethi Sürecinde Türkmen Boylarının Hazar Ötesinden Taşıdığı Sözlü Kültürün İşlevi”, Türk Dünyası Araştırmaları, (165).
Yağmurlu, A. (2007). “Halkla İlişkiler Yöntemi Olarak Kamu Diplomasisi”, İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 9- 38.
Yediyıldız, M. “Türkiye’nin Kültürel Diplomasi Ayağı, Yumuşak Gücü: Yunus Emre Enstitüsü”, http://www.yeniturkiye.org/turkiyenin-kulturel-diplomasi-ayagi-yumusak-gucu-yunus-emre-enstitusu/ yeni-akimlar/14227, (14/07/2016)
Yıldırım, A. (2012). “Orta Asya’da İslâmî İlimlerin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi”, Orta Asya’da İslam, Temsilden Fobiye, Ed. Muhammet Savaş Kafkasyalı, Ankara, Türkistan: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi İnceleme- Araştırma Dizisi, Yayın No: 12.
Yıldız, M. (2015). “Takriz”, Ahmed Yesevi, Ed. Necdet Tosun, Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi İnceleme Araştırma Dizisi, Yayın No: 23.
Yılmaz, S. (2012). Akıllı Güç, İstanbul: Kum Saati Yayınları.