Gönül YÜCE AKINCI, Merter AKINCI, Ömer YILMAZ

Finansal Gelişmişliğin Makroekonomik Belirleyicileri: Türkiye İçin Bir VAR Modeli

Son yıllarda yaşanan finansal liberalizasyon süreci finans merkezlerinin küreselleşmesine olumlu katkılarda bulunmuştur. Küreselleşme ile birlikte yatırımcıların portföyleri zenginleşmiş, yurtiçindeki finans piyasalarına yabancı kaynaklı fon girişleri yoğunlaşmıştır. Dolayısıyla, fon transfer sürecinin merkezi olan finansal sistemler ekonomik sistemlerin en önemli bileşeni olmuş ve buna bağlı olarak da finansal sistemin etkinliği makro iktisadi başarıyı büyük ölçüde etkilemiştir. Bu anlamda çalışmada, Türkiye’de 1986-2012 dönemi yıllık verileri kullanılarak finansal gelişme ve belirleyicileri arasındaki ilişkiler VAR analizi kullanılarak tespit edilmiştir. Tahmin sonuçları, ilgili dönemde finansal piyasaları etkileyen en önemli faktörlerin ulusal hasıla, portföy yatırımları, tasarruf oranları, reel faizler, enflasyon oranı ve cari açık olduğunu göstermiştir. Elde edilen bulgular, Türkiye’de uzun yıllar boyunca uygulanan yüksek faiz-düşük kur politikasının finansal piyasaların gelişimine katkıda bulunduğunu, ancak bu sürecin de ekonomik kırılganlığı artırdığını ortaya koymuştur. Bu bağlamda, gerek sürdürülebilir ekonomik büyüme sürecinin devamlılığının ve gerekse de finansal piyasalarda istikrarın sağlanabilmesi için uzun dönemde yapısal değişimi tesis edecek politikaların uygulanması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Finansal Gelişme, Makroekonomik Belirleyiciler, VAR Analizi

Finansal Gelişmişliğin Makroekonomik Belirleyicileri: Türkiye İçin Bir VAR Modeli

In recent years, financial liberalization process has contributed to the globalization of financial centers, positively. In conjunction with globalization, portfolios of investors have been enriched and foreign fund inflows have risen in the domestic financial markets. Therefore financial systems, center of the fund transfer process, have become the most important factor of the economic systems and depending on this the efficiency of financial systems has affected the macroeconomic success. Hence, using the annual data base for the period of 1986-2012, VAR analysis has been applied to determine the relationship between financial development and its determinants in this study. The results of the analysis have shown that the most important factors effected the financial markets are national product, portfolio investments, saving rates, real interests, inflation rate and current account deficit. In addition, the results have indicated that although high interestlow exchange rate policy, practiced in Turkey for many years, has contributed to the development of financial markets, this policy implementation has increased the economic vulnerability. In this context, it can be said that to ensure both the process of sustainable economic growth and stability of financial markets the policies which may establish the structural transformation need to be implemented. 1. GİRİŞ Günümüzde tüm finansal sistemlerin ortak çabalarından bir tanesi tasarrufların etkin bir biçimde ekonomiye yönlendirilmesini sağlamaktır. Bunu gerçekleştirebilmek için finansal gelişim sürecine katkı sağlayabileceği düşünülen makroekonomik faktörler birçok araştırmaya konu olmuştur. Bir finansal piyasanın gelişmişliği ölçülürken; sermaye hesabının serbestliği, dış ticaretin liberalizasyonu, piyasa işlem hacmi, toplam kredi ve mevduatların milli gelire oranı, ülkelerde uygulanan yasal mevzuatın orijini, borçlanma, bütçe açıkları, belirsizlik faktörü olarak enflasyon, piyasanın derinliği ve fon aktarma maliyetlerinin düşüklüğü gibi ölçütler kullanılmaktadır.

Keywords:

-,

PDF

___

AĞIR, H. (2010). Türkiye’de Finansal Liberalizasyon ve Finansal Gelişme İlişkisinin Ekonometrik Analizi, BDDK Aroks Doküman Merkezi, Ankara.
AKKAY, C. (2010). “Finansal Entegrasyon Sürecinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedenselliğin Türkiye Açısından Dönemsel Olarak Araştırılması”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2: 55-70.
ALBENİ, M., ve DEMİR, Y. (2005). “Makroekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (İMKB Uygulamalı)”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 14: 1-18.
ASLAN, Ö. ve KORAP, H. L. (2006). “Türkiye’de Finansal Gelişme Ekonomik Büyüme İlişkisi”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17: 1-20.
ASLAN, Ö. ve KÜÇÜKAKSOY, İ. (2006). “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama”, Ekonometri ve İstatistik, 4: 25-38.
BALTAGI, B. H., DEMETRIADES, P. and LAW, S. H. (2009). “Financial Development, Openness and Institutions: Evidence from Panel Data”, Journal of Development Economics, 89(2): 285-296.
BECK, T., DEMİRGUC-KUNT, A. and LEVINE, R. (2003). “Law Endowment and Finance”, Journal of Financial Economics, 70: 1371
BOYD, J. M., LEVINE, R. and SMITH, B. D. (2001). “The Impact of Inflation on Financial Sector Performance”, Journal of Monetary Economics, 47: 221-248.
BROCKWELL, P. J. and DAVIS, R. A. (2006). Time Series: Theory and Methods, 2nd Ed., Springer, New York.
CARLIN, W. and MAYER, C. (2003). “Finance, Investment, and Growth”, Journal of Financial Economics, 69: 191-226.
CHAREMZA, W. W. and DEADMAN, D. F. (1993). New Directions in Econometric Practice, Edward Elgar Publishing, UK.
CHERIF, M. and GAZDAR, K. (2010). “Macroeconomic and Institutional Determinants of Stock Market Development in MENA Region: New Results from a Panel Data Analysis”, The International Journal of Banking and Finance, 7(1): 139-159.
CHINN, M. D. and ITO, H. (2005). “What Matters for Financial Development? Capital Controls, Institutions, and Interaction”, NBER Working Paper, No.11370: 1-43.
DEMETRIADES, P. O. and HUSSEIN, K. A. (1996). “Does Financial Development Cause Economic Growth? Time-Series Evidence from 16 Countries”, Journal of Development Economics, 51(2): 387-411.
DICKEY, D. A. and FULLER, W. A. (1979). “Distribution of the Estimators for Autoregressive Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74(366): 427-431.
DICKEY, D. A. and FULLER, W. A. (1981). “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica, 49(4): 1057-1072.
DIMITRIOS, A. and HALL, S. G. (2007). Applied Econometrics: A Modern Approach Using EViews and Microfit, Palgrave MacMillan, USA.
DO, Q. T. and LEVCHENKO, A. A. (2007). “Comparative Advantage, Demand for External Finance, and Financial Development”, Journal of Financial Economics, 86: 796-834.
ENDERS, W. (1995). Applied Econometric Time Series, John Wiley & Sons Inc, New York.
ERGEÇ, E. H. (2004). “Finansal Gelişme İle Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi ve Türkiye Örneği: 1988-2001”, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2): 51-66.
ERGÜL, N. (2010). “Türk & Amerikan Enerji Piyasalarında Piyasa Etkinliğinin Test Edilmesi”, Maliye Finans Yazıları, 24(86): 101
FRIEDMAN, M. and SCHWARTZ, A. J. (1963). A Monetary History of the United States, Princeton University Press, USA.
GARCIA, V. F. and LIU, L. (1999). “Macroeconomic Determinant of Stock Market Development”, Journal of Applied Economics, 2(1): 29-59.
GIMET, C. and LAGORDE-SEGOT, T. (2012). “Financial Sector Development and Access to Finance. Does Size Say It All?”, Emerging Markets Review, 13: 316-337.
GRANGER, C. W. J. and NEWBOLD, P. (1974). “Spurious Regressions in Econometrics”, Journal of Econometrics, 2(2): 111-120. GÜNEŞ, S. (2013). “Finansal Gelişmişlik ve Büyüme Arasındaki Nedensellik Testi: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1): 73GÜNGÖR, B. ve YILMAZ, Ö. (2008). “Finansal Piyasalardaki Gelişmelerin İktisadi Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye İçin Bir VAR Modeli”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1): 173-193.
HUYBENS, E. and SMITH, B. (1999). “Inflation, Financial Markets, and Long-run Real Activity”, Journal of Monetary Economics, 43: 283-3
KEARNEY, C. and MONADJEMI, M. (1990). “Fiscal Policy and Current Account: International Evidence on the Twin Deficit”, Journal of Macroeconomics, 12(2):197–217.
KIM, S. J. and WU, E. (2008). “Sovereign Credit Rating, Capital Flows and Financial Sector Development in Emerging Markets”, Emerging Markets Review, 9: 17-39.
KIRCH, G. and TERRA, P. R. S. (2012). “Determinants of Corporate Debt Maturity in South America: Do Institutional Quality and Financial Development Matter?”, Journal of Corporate Finance, 18: 980-993.
KUTLAR, A. (2007). Ekonometriye Giriş, 1. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara.
KUZNETS, S. (1955). “Economic Growth and Income Inequality”, The American Economic Review, 45(1): 1-28.
LA PORTA, R., LOPEZ-DE-SILANES, F., SHLEIFER, A. and VISHNY, R. (1997). “Legal Determinants of External Finance”, Journal of Finance, 52(3): 1131-1150.
LA PORTA, R., LOPEZ-DE-SILANES, F., SHLEIFER, A. and VISHNY, R. (1998). “Law and Finance”, Journal of Political Economy, 106: 1113–1155.
LUTKEPOHL, H. (1985). “Comparison of Criteria for Estimating the Order of a Vector Autoregressive Process”, Journal of Time Series, 6(1): 35-54.
MACKINNON, J. G. (1991). “Critical Values for Cointegration Tests”, R. F. Engle and C. W. J. Granger (Eds), Long-Run Economic Relationship: Readings in Cointegration, Oxford University Press, New York.
MCKINNON, R. I. (1973). Money & Capital in Economic Development, The Brookings Institution, USA.
MERCAN, M. ve PEKER, O. (2013). “Finansal Gelişmenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1): 93-120.
MISATI, R. N. and NYAMONGO, E. M. (2011). “Financial Development and Privite Investment in Sub-Saharan Africa”, Journal of Economics and Business, 63: 139-151.
NYAMONGO, E. M., MISATI, R. N. and KIPYEGON, L. (2012). “Remittances, Financial Development and Economic Growth in Africa”, Journal of Economics and Business, 64: 240-260.
OZCAN, B. ve ARI, A. (2011). “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği”, BER Journal, 2(1): 121-142.
PINDYCK, R. S. and RUBINFELD, D. L. (1991). Econometric Models and Economic Forecasts, 3rd Edition, McGraw-Hill, USA. RADDATZ, C. (2006). “Liquidity Needs and Vulnerability to Financial Underdevelopment”, Journal of Financial Economics, 80: 6777
RATHINAM, F. X. and RAJA, A. V. (2010). “Law, Regulation and Institutions for Financial Development: Evidence From India”, Emerging Markets Review, 11: 106-118.
ROBINSON, J. (1952). The Rate of Interest and Other Essays, Macmillan, London.
SCHUMPETER, J. A. (1911). The Theory of Economic Development, Harvard University Press, USA.
SHAW, E. S. (1973). Financial Deepening in Economic Development, Oxford University Press, London.
SIMS, C. A. (1980). “Macroeconomics and Reality”, Econometrica, 48: 1-49.
TURNER, P. (2009). “Testing for Cointegration Using the Johansen Approach: Are We Using the Correct Critical Values?”, Journal of Applied Econometrics, 24: 825-831.
TÜREDİ, S. and BERBER, M. (2010). “Finansal Kalkınma, Ticari Açıklık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bir Analiz”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35: 301-316.
YAMAK, N. ve KÜÇÜKKALE, Y. (1997). “Türkiye’de Kamu Harcamalarının Ekonomik Büyüme İlişkisi”, İktisat İşletme Finans, 12(131): 5-15.
YILMAZ, Ö. ve AKINCI, M. (2011). “İktisadi Büyüme İle Cari İşlemler Bilançosu Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2): 363-377.
YILMAZ, Ö. ve KAYA, V. (2006). “Finansal Kalkınma ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik”, İktisat, İşletme ve Finans, 21(244): 120-131.
YONGFU, H. (2010). Determinants of Financial Development, Palgrave Macmillan, USA.
YÜCE, G. ve AKINCI, M. (2011). “Ekonomik Büyüme Sürecinde İMKB-100 Endeksinin Etkisi: Ampirik Bir Çalışma”, 3. Ulusal Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksek Okulu Tebliğ Günleri Bildiri Kitabı, 3(1): 34-49.
YÜCE, G., AKINCI, M. ve YILMAZ, Ö. (2013). “Finansal Kalkınma ile İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Çok Ülkeli Bir Zaman Serisi Analizi”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 4(8): 111-144.