SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ MEDYA OKURYAZARI KAVRAMINA YÖNELİK METAFORİK ALGILARI

Sosyal, kültürel, ekonomik, siyasal alanlardaki teknolojik ilerlemeyle birlikte insan yaşamında çeşitli medya unsurlarıyla iletişim araçlarının etkinliği de artmıştır. Medya kaynaklarının gündelik yaşamda oynadığı rol bireylerin maruz kaldığı mesajları doğru şekilde anlamlandırmasını gerekli kılmaktadır. Bu anlamda ilköğretim öğrencilerinin medya ve iletişime yönelik kişisel yeterliliklerinin de gelişimi eğitim yoluyla sağlanmaktadır. Öğretmen ve öğretmen adayları da medya, medya kaynaklarının kullanımı ve değerlendirilmelerine ilişkin çeşitli becerilerle donanık medya okuryazarlığı algıları geliştirmektedirler. Öğretmen adaylarının medya okuryazarlığına ilişkin algılarının belirlenmesi sağlıklı bir eğitim yaşantısı için de önemlidir. Bu araştırmada Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının medya okuryazarına ilişkin algılarını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Giresun Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalı 4. sınıfında öğrenim gören 85 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma nitel araştırma yaklaşımıyla yürütülmüş ve araştırma verileri “Medya okuryazarı ... gibidir; çünkü …” şeklinde verilen açık uçlu soru maddesi ile toplanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre öğretmen adayları medya okuryazarı kavramına ilişkin 76 geçerli metafor üretmişlerdir. Bu metaforlar ortak özellikleri dikkate alınarak önceden belirlenmiş olan medya okuryazarlığı becerilerine ilişkin 9 kategori altında betimsel analiz çözümleme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın sonucunda; katılımcılar tarafından üretilen metaforların en fazla sorgulama (%25.9) ve erişim (%25.9) becerilerine yönelik, en az metaforun da değerlendirme (%5.9) beceri teması altında toplandığına, çevrimiçi güvenlik, üretim ve paylaşım becerilerine yönelik ise herhangi bir metafor geliştirmediklerine ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarına verilecek medya okuryazarlığı eğitimlerinde bu becerilere ağırlık verilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Medya Okuryazarlığı, Metafor, Öğretmen Adayları, Öğretmen Eğitimi, Sosyal Bilgiler

METAPHORIC PERCEPTIONS OF SOCIAL STUDIES PROSPECTIVE TEACHERS ABOUT MEDIA LITERATE CONCEPT

With the technological advancement in social, cultural, economic and political fields, the effectiveness of various mass media has increased in human life. The role of media resources in everyday life requires individuals to correctly understand the messages they are exposed to. In this sense, the development of personal competences of primary school students towards media and communication is provided through education. Teachers and prospective teachers also develop media literacy perceptions equipped with various skills related to media, the use and evaluation of media resources. Determining prospective teachers’ perceptions about media literacy is also important for a healthy educational life. In this study, it was aimed to reveal the perceptions of Social Studies prospective teachers about media literate person. The study group of the study consists of 85 prospective teachers studying at the last class of Giresun University Department of Social Studies Education in 2019-2020 academic year. The research was conducted with a qualitative research approach. The data were collected through the open-ended question item given as “The media literate is ... like; because…”. According to the findings of the study, the prospective teachers produced 76 valid metaphors for the concept of media literate person. These metaphors were categorized under 9 categories related to media literacy skills predetermined by taking into account their common characteristics. In accordance with the results of the research, it was concluded that the most metaphors were gathered for inquiry (25.9%) and access (25.9%) skills, the least metaphors were collected under the theme of evaluation skills while no metaphors were developed for online security, production and sharing skills. Suggestions were made to ensure that prospective teachers develop particularly these skills for which they have not been able to produce any metaphors, in media literacy trainings.

Keywords:

Media Literacy, Metaphors, Prospective Teachers, Teacher Training, Social Studies,

PDF

___

Alagözlü, Ç. (2013). Türkiye’de ve AB ülkelerinde medya okuryazarlığı: Örnek incelemeler. Ankara: Pelikan Yayıncılık.
Altun, A. (2010). Medya okuryazarlığının sosyal bilgiler programlarıyla ilişkilendirilmesi ve öğretimi. Gazi Üniversitesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara.
Alver, F. (2011). Medya yetkinliğinin kuramsal temelleri [Theo-retical Foundations of Media Competency]. Kocaeli University Re-search Magazine, 7, 9-26.
Ananiadou, K., & Claro, M. (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD countries. OECD Education Working Papers, 4, OECD Publishing.
Atmaca, Ç. (2016). Medya okuryazarlığı dersinin öğretmen adayları üzerindeki etkileri. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 442-480.
Aufderheide, P. (1993). Media literacy: A report of the national leadership conference on media literacy. Aspen Institute: Washington DC.
Baker, F. W. (2010). Media literacy: 21st century literacy skills. H. Hayes Jacobs (Ed). Curriculum 21: Essential education for a changing world içinde. pp 133-152. Alexandria: ASCD.
Baran, J. S. (2014). Introduction to mass communication: media literacy and culture. USA: Mcgraw Hill Education.
Binark, M., & Bek, M. G. (2007). Eleştirel medya okuryazarlığı: Kuramsal yaklaşımlar ve uygulamalar. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
Buckingham, D. (2007). Digital media literacies: Rethinking media education in the age of the internet. Research in comparative and international education. 2(1), 43-55.
Christenbury L., Bomer, R., & Smagorinsky P. (Edts). (2009). Handbook of Adolescent Literacy Research. USA: The Guilford Press.
De Abreu, B., Mihalidis, P., Lee, Y. L. A., Melki, J., & Mcdougall J. (Edts). (2017). International handbook of media literacy education. New York: Routledge.
Deal, D., Flores-Koulish, S., & Sears, J. (2010). Media literacy teacher talk: Interpretation, value, and implementation. Journal of Media Literacy Education, 1(2), 121-131.
Deveci, H., ve Çengelci, T. (2008). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarından medya okuryazarlığına bir bakış. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, V(II), 25-43.
ECML (2018). European Charter For Media literacy. https://euromedialiteracy.eu. adresinden 20.10.2019 tarihinde erişilmiştir.
Engin, G., & Genç, S. Z. (2015). Examination on media literacy behaviours of teacher candidates: Ege University Example (Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık davranışlarının incelenmesi: Ege Üniversitesi Örneği. Educational research association. The international journal of research in teacher education 2015, 6(2), 1-10. Http://İjrte.Eab.Org.Tr adresinden 27.10.2019 tarihinde erişilmiştir.
Erdoğan, T. M. (2010). Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında medya okuryazarlığının rolü. Uzmanlık Tezi. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara.
European Commission (EC) & Gabinete de Comunicacion (2009). Study on the current trends and approaches to media literacy in Europe.
Hanson, R. E. (2005). Mass comunication: living in a media world. US: McGraw Hill Higher Education Publish.
Hobbs, R. (2010). Digital and Media Literacy: A Plan of Action, by The Aspen Institute Communications and Society Program, https://files.eric.ed.gov/fulltext/ ED523244.pdf
Hopurcuoğlu, A., ve Akaydın, Ş. (2016). Ortaokul öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri (Media Literacy Levels Of Secondary School Students). Turkish Studies, 11(3), 1273-1286.
İnal, K. (2016). Medya okuryazarlığı el kitabı (2. Bs.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Jenkins, H., Purushotma, R., Clinton K., Weigel, M., & Robinson A. J. (2006). Confronting the challenges of participatory culture: Media education for the 21th century. Chicago: MacArthur Foundation.
Kellner, D. & Share, J. (2005). Toward critical media literacy: core concepts, debates, organizations, and policy. Discourse: studies in the cultural politics of education, 26(3), 369-386.
Kurt, A., & Som, S. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri Media Literacy Levels of Students Attending the Department of Computer Education and Instructional Technologies. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 104-119.
Literat, I. (2014). Measuring new media litreacies: towards the developments of a comprehensive assessment tool. Journal of media literacy education, 6(1), 15-27.
Masterman, L. (2013). Theme: Len Masterman and big ideas of media literacy. CONNECT!ONS/Med!aLit Moments, V.48.pp.1-13. Medialit.org adresinden 01.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
MEB (2018). Medya okuryazarlığı dersi öğretim programı: ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. ve 8.sınıflar. Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara.
Miles, M.B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. California: SAGE Publications Inc.
NAMLE (National Association for Media Literacy Education) (2007). Core principles of media literacy education in the United States. https://namle.net/publications/core-principles/ adresinden 01.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
Oxstrand, B. (2009). Media Literacy Education- A discussion about Media education in the Western countries, Europe and Sweden, Paper presented at the Nordmedia 09 conference in Karlstad University.
https://www.academia.edu/37498366/MEDIA_LITERACY_EDUCATION-A_discussion_about_Media_education_in_the_Western_countries_Europe_and_Sweden adresinden 01.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
Potter, W. J. (2004). Theory of media literacy a cognitive approach. California: Sage Publications.
RobbGrieco, M., & Hobbs, R. (2013). A field guide to media literacy education in United States. www.mediaeducationlab.com adresinden 01.01.2018 tarihinde erişilmiştir.
Rogow, F. (2011). Ask don’t tell: pedogogy for media literacy education in the next decade. The national assocation for media literacy education’s. Journal of media literacy education, 3(1), 16-22.
Sarı, E. (2015). Türkiye’de medya okuryazarlığı eğitimi ve nefret söylemi. Eğitim Araştırmaları, 13(2), 33-66.
Scheibe, C., & Rogow, F. (2012). The teacher’s guide media literacy: Critical thinking in a multimedia world. Corwin Asage Company.
Silverblatt, A. (Edt.) (2013). The praeger handbook of media literacy. California:Praeger, Volume 1.
Simons, M., Meeus, W., & T’Sas J. (2017). Measuring media literacy for media education: Development of a questionniare for teacher’s competencies. Journal of media literacy education, 9(1), 99-115.
Som, S., & Kurt, A. A. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1).104-119.
Taşkıran, N.Ö. (2007). Medya okuryazarlığına giriş. İstanbul:Beta Yayınevi.
Thoman, E. & Jolls, T. (2003). Literacy for the 21st century: an overview and orientation guide to m.literacy education. Center for Media Literacy Media Kit.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. bs.). Ankara: Seçkin Kitabevi.
Zacchetti, M. (2007). Media literacy: A European approach. Medienimpulse, number 61. http://web.worldbank.org adresinden 28.10.2019 tarihinde erişim sağlanmıştır.