GÜLİSTAN ERDAL, MERAL UZUNÖZ

Türkiye ve Avrupa fındık fiyatları ve döviz kuru arasındaki nedensellik ilişkisi

Bu araştırmada, Türkiye’de 1995–2007 döneminde fındık ihraç fiyatları, döviz kuru ve Avrupa fındık borsa fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi araştırılmıştır. Bu değişkenler arasındaki nedenselliği test etmek için ADF birim kök testi, Johansen Kointegrasyon testi ve Granger Nedensellik testi kullanılmıştır. ADF test sonuçları her üç serinin de durağan olmadığını fakat birinci farklarının durağan olduğunu göstermiştir. Kointegrasyon testinde seriler arasında uzun dönemli ilişki olduğu kaydedilmiştir. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre, döviz kurundan Türkiye fındık ihraç fiyatları ve Avrupa fındık borsa fiyatlarına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bundan başka Türkiye fındık ihraç fiyatları ve Avrupa fındık borsa fiyatları arasında, çift yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Sonuçta, döviz kurundaki herhangi bir değişimin, hem Türkiye’de hem de Avrupa’da belirlenen fındık fiyatları üzerinde etkili olacağı söylenebilir. Aynı zamanda Türkiye ve Avrupa’da oluşan fındık fiyatlarının karşılıklı etkileşim içinde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

dalgalanmalar, Corylus avellana, zaman serileri, parasal durum, fiyat oluşturma, fiyatlar, Türkiye, fındık

The causality relationship among hazelnut prices of Turkey and Europe and exchange rate

In this research, the causality relationship among hazelnut export prices of Turkey,exchange rate and hazelnut prices in European commodity exchange. It covers 1995-2007 monthly time series. In order to examine the causality among variables, ADF unit root test, Johansen Cointegration test, and Granger Causality test were used. ADF test results show that, each three series is nonstationary but first differences of them lead to stationary. According to Cointegration test, there is a long term relationship among series. Granger causality test shows that there is unidirectional from exchange rate to hazelnut prices in both Turkey and Europe. Besides there is bidirectional between export prices of Turkey and hazelnut prices in European commodity exchange. It can be said that volatility in exchange rate lead to fluctuations in hazelnut prices of Turkey and Europe. In addition, hazelnut export prices in both Turkey and Europe have mutual interaction.

Keywords:

fluctuations, Corylus avellana, time series, monetary situation, price formation, prices, Turkey, hazelnuts,

PDF

___

Aristotelous, K., 2001. Exchange-Rate Volatility, Exchange-Rate Regime, and Trade Volume: Evidence from the UK-US export function (1989-1999), Economic Letters 72, 87-89.
Arize, A.C., 1997. Conditional Exchange Rate Volatility and the Volume of Foreign Trade: Evidence from Seven Industrialized Countries. Southern Economic Journal, 64,235-254.
Babadoğan, G., 2007. Fındık, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi, Ankara.
Bügük. C., Isık, M., Dellal, İ. ve A. Allen, 2001. The Impact of Exchange Rate Variability on Agriculture Exports of Developing Countries: The Case of Turkey. J. Int. Food & Agribusiness Marketing. 13, 83-105.
Demirel, B. ve C. Erdem, 2004. Döviz Kurlarındaki Dalgalanmaların İhracata Etkileri:Türkiye Örneği, İktisat İşletme ve Finans, Yıl.19, s. 116-127.
Dickey, D. and W. Fuller, 1979. Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. J. The American Stat. Assoc. 74, 427-431.
Engle, Robert F. and C.W.J. Granger, 1987. Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing. Econometrica, 55, 251–276.
FAO,2008, http://www.fao.org, Erişim tarihi: 01/04/2008.
Fidan, H., 2007, Impact of the Real Effective Exchange Rate (Reer) on Turkish Agricultural Trade, Int. J. Social Sciences, 1, 70-82.
Granger, C.W.J., 1969. Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross Spectral Methods. Econometrica 37, 424–438.
Hazelnut, Council. 2008. Market/Statistics Info, Turkish Hazelnut, http://www.hazelnutcouncil.org, Erişim tarihi: 01/04/2008.
Johansen, S., 1988. Statical Analysis of Cointegration Vectors. J. Econ. Dynamic & Cont.12, 231-254.
Johansen, S. and K. Juselius, 1990. Maximum Likelihood Estimation and Inferences on Cointegration—With Applications to The Demand for Money. Oxford Bulletin of Econ.and Stat. 52, 169-210.
MacKinnon, and G. James, 1996. Numerical Distribution Functions for Unit Root and Cointegration Tests, J. Applied Econm. 11, 601-618.
MacKinnon, James G., Alfred A. Haug, and Leo Michelis 1999. Numerical Distribution Functions of Likelihood Ratio Tests For Cointegration, J. Applied Econm. 14, 563- 577.
Oral, N., 2006. TMO’dan Fındık Alımı, Fiskobirlik Devre Dışı, Tarım ve Mühendislik Dergisi, Sayı: 78-79, sy. 53.
Özbay, P.,1999. The Effect Of Exchange Rate Uncertainty on Exports A Case Study for Turkey, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Tartışma Tebliğleri, Ankara.
Soto-Urbina.L.,Pompelli, G.,Roberts R.,1995. Source of Exchange Rate Variability: The Case of Trinidad end Tobaco. J. Int. Food and Agribusiness Marketing, 7:53-63.
Spılımbergo, A. and A. Vamvakıdıs, 2003. Real Effective Exchange Rate and Constant Elasticity of Substitution Assumption, J. Int. Economics, Vol.60.
Yalçın, İ., 2006. Türkiye’de Fındık Fiyatlarının Analizi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adana.
Yanıkkaya, H., 2001. The Influence of Real Exchange Rates on Turkish Agricultural Exports. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,2:69-80.
Yuan Y. and T.O. Awokuse, 2003. Exchange Rate Volatility and U.S. Poultry Exports: Evidence From Panel Data. Selected Paper for Annual Meetings of The American Agricultural Economics (AAEA) Meeting in Montreal, Canada.