BİR İKTİDAR BİÇİMİ OLARAK DİYET: DİYET KİTAPLARINDA DUYGULAR VE BEDEN

Bu araştırma bedenler, duygular ve yaşam tarzları hakkında çeşitli söylemler üreten diyet kitaplarına odaklanmaktadır. Üretilen bu söylemleri sosyoloji literatüründen de destek alarak çözümlemek ve belli bir bağlam dâhilinde anlamlandırmayı denemek bu araştırmanın ana sorunsalını oluşturmaktadır. Bu nedenle araştırma, piyasa için uygun görülmeyen bedensel görünümlerin ve duygulanım tarzlarının diyet kitapları aracılığıyla nasıl dışlandığını çözümlemeye çalışmaktadır. Buradan hareketle araştırmaya toplamda 4 diyet kitabı dâhil edilmiş ve bu kitaplar eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bu analizlerin sonucunda, üretilen söylemlerin insanların bedenleri, duyguları ve yaşam tarzları üzerinde etkili olmaya çalıştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bedensel görümüm, duygu ve yaşam tarzlarının ahlakileştirilmesi bu etkiyi mümkün kılan önemli bir durumdur. Bu araştırma Alenka Zupančič tarafından üretilen biyo-ahlak kavramının geliştirilmesine katkı sağlamaya çalıştığı ve ayrıca beden sosyolojisi literatüründeki bir boşluğu doldurmayı amaçlaması bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

beden, duygu, piyasa ekonomisi, diyet, biyo-ahlak

Diet as a Form of Power: Emotions and Body in Diet Books

This research focuses on diet books that produce a variety of discourses about bodies, emotions, and lifestyles. Analyzing these produced discourses with the support of sociology literature and trying to make sense of them within a certain context constitutes the main problem of this research. For this reason, the research tries to analyze how bodily appearances and emotions that are not suitable for the market are excluded by means of diet books. From this point of view, a total of 4 diet books were included in the research and these books were analyzed by using the critical discourse analysis method. As a result of these analyzes, it has been concluded that the discourses produced try to be effective on people’s bodies, emotions, and lifestyles. Moralizing bodily appearance, emotions, and lifestyles is an important condition that makes this effect possible. This research is important in that it tries to contribute to the development of the concept of bio-morality produced by Alenka Zupančič and also aims to fill a gap in the body sociology literature.

Keywords:

body, emotion, market economy, diet, bio-morality,

PDF

___

Akşin, T. (1999). Söylem üstüne söylem’lere dair. Doğu Batı, (9), 9-14.
Aktaş, Ü. (2017). Mutluluk kürleri. Hayykitap.
Baudrillard, J. (2012). Tüketim toplumu. (Çev: N. Tutal, F. Keskin), Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, J. (2018). Kötülüğün şeffaflığı: Aşırı fenomenler üzerine bir deneme. (Çev: I. Ergüden), Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2001). Parçalanmış hayat: Postmodern ahlak denemeleri. (Çev: İ. Türkmen), Ayrıntı Yayınları.
Berlant, L. (2017). Riskli semizlik: obezite, yemeğe düşkünlük ve “sağlık” kavramının muğlaklığı. J. M. Metzl, A. Kirkland (Ed.), Yeni Bir Erdeme Dönüşen Sağlığa Karşı içinde (40-56. ss.), Yapı Kredi Yayınları.
Bourdieu, P. (2015). Ayrım: beğeni yargısının toplumsal eleştirisi. (Çev: D. F. Şannan, A. G. Berkkurt), Heretik Yayınları.
Bourdieu, P. (2016). Akademik aklın eleştirisi: pascalca düşünme çabaları. (Çev: P. B. Yalım), Metis Yayınları. Bordo, S. (1993). Unbearable weight. University of California Press.
Bryman, A. (2012). Social research. Oxford University Press.
Cederström, C. & Spicer, A. (2017). Sağlık hastalığı: güncel bir sendrom. (Çev: E. Gökyaran), Yapı Kredi Yayınları.
Çil, H. (2022). Öznellikle tabiiyet arasında bir başarı hikâyesi: sosyal medyadaki zayıflama videoları üzerine bir anlatı analizi. İçtimaiyat, 6(1), 205-229.
Dardot, P. & Laval, C. (2018). Dünyanın yeni aklı: Neoliberal toplum üzerine deneme. (Çev: I. Ergüden), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Demez, G. (2009). Giriş. Toplumbilim (24), 9-12.
Demir, S. T. (2016). Riyazetten Modern Diyet Toplumuna: Kutsallık ve Hiçlik Arasında Beden. İnsan ve Toplum, 6(1), 155-173.
Dijk, T. v. (2003). Söylem ve ideoloji: Çok alanlı bir yaklaşım. B. Çoban, Z. Özarslan (Ed.), Söylem ve İdeoloji içinde (13-112. ss.), Su Yayınları.
Fairclough, N. (2003a). Dil ve ideoloji. B. Çoban, Z. Özarslan (Ed.), Söylem ve İdeoloji içinde (155-172. ss.), Su Yayınevi.
Fairclough, N. (2003b). Söylemin diyalektiği. B. Çoban, Z. Özarslan (Ed.), Söylem ve İdeoloji içinde (173-184. ss.), Su Yayınevi.
Farrelly, E. (2015). Mutluluğun sakıncaları. (Çev: E. Gökyaran), Yapı Kredi Yayınları.
Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. (Çev: M. Küçük), Ayrıntı Yayınları.
Fındıklı, E. B. (2019). Cezaevinde mahkûm bedeninin disipliner örgütlenmesi: Biyolojik mekân, duyumsama, kural ve ihlal (1923-1953). Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (20), 47-83.
Foucault, M. (1987). Söylemin düzeni. (Çev: T. Ilgaz), Hil Yayın.
Foucault, M. (2001). Benlik teknolojileri. M. Foucault, H. Gutman, P. H. Hutton (Ed.), Kendini Bilmek içinde (22-67. ss.), Om Yayınevi. Foucault, M. (2002). Toplumu savunmak gerekir. (Çev: Ş. Aktaş), Yapı Kredi Yayınları.
Foucault, M. (2015a). Hapishanenin doğuşu. (Çev: M. A. Kılıçbay), İmge Yayınları.
Foucault, M. (2015b). İktidarın gözü. (Çev: I. Ergüden), Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2015c). Biyopolitikanın doğuşu. (Çev: A. Tayla), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Foucault, M. (2016). Özne ve iktidar. (Çev: I. Ergüden, O. Akınhay), Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2017a). Hermenötiğin kökeni. (Çev: Ş. Ç. Solmaz), Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2017b). Cinselliğin tarihi. (Çev: H. U. Tanrıöver), Ayrıntı Yayınları.
Frost, L. (2001). Young women and the body: a feminist sociology. Palgrave.
Germov, J. & Williams, L. (1996). The epidemic of dieting women: The need for a sociological approach to food and nutrition. Appetite, (27), 97-108.
Germov, J. & Williams, L. (2017). Dieting women: self-surveillance and the body panopticon. J. Sobal, D. Maurer (Ed.), Weighty Issues: Fatness and Thinness as Social Problems içinde (117-132. ss.), Routledge.
Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar. (Çev: Ş. Geniş, L. Ünsaldı, S. N. Ağırnaslı), Heretik Yayınları.
Goffman E. (2015). Tımarhaneler: Akıl Hastalarının ve Kapatılmış Diğer Kişilerin Toplumsal Durumu Üzerine Bir İnceleme. (Çev: E. Arıcan), Heretik Yayınları.
Gönç, T. (2013). Toplumsal eşitsizlikler ve sağlık. O. Elbek (Ed.), Kapitalizm Sağlığa Zararlıdır içinde (57-70. ss.), Hayykitap.
Giddens, A. (2010). Modernite ve bireysel kimlik: geç modern çağda benlik ve toplum. (Çev: Ü. Tatlıcan), Say Yayınları.
Jorgensen, M. & Phillips, L. J. (2002). Discourse analysis as theory and method. Sage Publications.
Kasapoğlu, A. (2008). Giriş. A. Kasapoğlu (Ed.), Madalyonun İki Yüzü: Sağlık ve Hastalık içinde (13-38. ss.), Phoenix Yayınevi.
Kaya, A. (2019). Kalıcı zayıfla: kilo vermenin püf noktaları. Doğan Kitap.
LeBesco, K. (2017). Şişmanlık paniği ve yeni erdem. J. M. Metzl, A. Kirkland (Ed.), Yeni Bir Erdeme Dönüşen Sağlığa Karşı içinde (97-109. ss.), Yapı Kredi Yayınları.
McKinley, N. M. (2017). Ideal weight/ıdeal women: society constructs the female. J. Sobal, D. Maurer (Ed.), Weighty Issues: Fatness and Thinness as Social Problems içinde (97-115. ss.), Routledge.
Nazlı, A. (2013). Bedenin ölümü ve tıp. O. Elbek (Ed.), Kapitalizm Sağlığa Zararlıdır içinde (193-203. ss.), Hayykitap.
Özer, K. (2019). Müslüman’ın diyeti. Hayykitap.
Rossi, A. (2018). Neoliberal ruhlar. (Çev: K. Kızıltuğ), Cogito, (91), 121-153.
Sayar, K. (2017). Hüzün hastalığı. Kapı Yayınları.
Schmid, W. (2019). Mutsuz olmak: bir yüreklendirme. (Çev: T. Bora), İletişim Yayınları.
Stice, E. (2002). Sociocultural influences on body image and eating disturbance. C. G. Fairburn, K. D. Brownell (Ed.), Eating Disorders and Obesity: A Comprehensive Handbook içinde (103-107. ss.), The Guilford Press.
Soysal, Y. (2011). Tek şişman beyniniz. Pozitif Yayınları.
Sözen, E. (2014). Söylem. Birleşik Yayınları.
Şişman, N. (2016). Emanetten mülke: Kadın, beden, siyaset. İz Yayıncılık.
Takış, T. (1999). Söylem üstüne söylem. Doğu Batı, (9), i-ii.
Timurturkan, M. (2013). Tıbbi söylem ve iktidar: Medyada “diyet-zayıflık-sağlık” ilişkisi etrafında bedenin denetimi. Mediterranean Journal of Humanities, 3(1), 237-252.
Timurturkan, M. (2015). Tıbbi söylem, gündelik hayat ve iktidar: şişmanlığın medya aracılığıyla tıbbileştirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Turner, B. S. (1982). The discourse of diet. M. Featherstone, M. Hepworth, B. S. Turner (Ed.), The Body: Social Process and Cultural Theory içinde (157-169. ss.), Sage Publications.
Turner, B. S. (1992). Regulating bodies: Essays in medical sociology. Routledge.
Turner, B. S. (2011). Tıbbi güç ve toplumsal bilgi. (Çev: Ü. Tatlıcan), Sentez Yayıncılık.
Turner, B. S. (2019). Beden ve toplum: Sosyal teoride arayışlar. (Çev: Ed. İ. Kaya, M. B. Bulut), Nobel Akademik Yayıncılık.
Urhan, V. (2000). Michel Foucault ve arkeolojik çözümleme. Paradigma Yayınları.
Willig, C. (2008). Qualitative research in psychology. Open University Press.
Willis, P. E. (2022). Aykırı kültür. (Çev: G. Demirbaş), Ayrıntı Yayınları.
Zupančič, A. (2011). Komedi: Sonsuzun fiziği. (Çev: T. Birkan), Metis Yayınları.
BBC (2022, Mart 12). The complicated truth about social media and body image. https://www.bbc.com/future/article/20190311-how-social-media-affects-body-image?zephr-modal-register
Memurlar.net (2018, Kasım 17). 114 kilo olduğu için işe alınmadı, 7 ayda 59 kilo verdi. https://www.memurlar.net/haber/789868/114-span-class-keyword-kilo-span-olduguicin-ise-alinmadi-7-ayda-59-span-class-keyword-kilo-span-verdi.html