MONTE KRİSTO ÖYKÜSÜNÜN GÖSTERGEBİLİMSEL ÇÖZÜMLEMESİ

Tarihsel süreç içinde edebiyat kuramları farklı okuma biçimleri geliştirmiştir. Göstergebilim de metne sistematik bir biçimde yaklaşan okuma biçimlerinden biridir. Bu çalışmada Nazlı Eray’ın Monte Kristo öyküsünün göstergebilimsel çözümlemesi yapılmıştır. Çözümlemede Greimas’ın göstergebilimsel yaklaşımı kullanılmıştır. Greimas göstergebilimi edebi metinleri hedef alır, onun iç işleyişini ve göstergeler sistemindeki anlamsal yapıların eklemlenişini ortaya koyar. Bu modele bağlı olarak Monte Kristo öyküsü betisel, anlatısal ve izleksel düzeyler açısından çözümlenmiştir. Anlatı düzeyinde metin önce kesitlere ayrılmış, on iki kesit belirlenmiş ve bu kesitler üç bölümde ele alınmıştır. Bu bölümlerde eyleyenler şemasına bağlı olarak beliren edimler ortaya konmuştur. Söylem düzeyinde oyunculara verilen figüratif nitelikler saptanmıştır. Öyküde yer alan eyleyenlerin birbirleriyle ilişkilerinin nitelikleri belirlenmiştir. Mantıksal-anlamsal düzeyde ise anlatının temel mantığını belirleyen karşıtlıklara yer verilmiştir. Bu çözümlemeler sonucunda Monte Kristo öyküsünün derin düzeyde kadın-erkek karşıtlığı üzerine kurulduğu, bunun da mutluluk-mutsuzluk karşıtlığında figüratif bir nitelik kazandığı ortaya konulmuştur. Oyuncuların kimliklerine, düşüncelerine ve davranışlarına yüklenen bazı detayların birbiriyle karşıt nitelikler taşıdığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Göstergebilim, Monte Kristo, eyleyenler şeması, göstergebilimsel dörtgen

PDF

___

Dilidüzgün, Ş.(2010). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi-Uygulamalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Morpa Kültür yayınları.
Erkman-Akerson, F. (2005). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
Günay, V.D. (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul: Multilingual.
Günay, V.D. (2007). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual.
Kıran, Z. ve Kıran (Eziler), A. (2007). Yazınsal Okuma Süreçleri: Dilbilim, Göstergebilim ve Yazınbilim Yöntemleriyle Çözümlemeler. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Kıran (Eziler), A. (2013). “Yazınsal Göstegebilim ve Eleştiri” Eleştiri Kuramları. (Edt.: Rıza Filizok-Eylem Saltık).Eskişehir:T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını
Moran, B. (1991). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem Yayınları
Propp, V. (2001). Masalın Biçimbilimi: Olağanüstü Masalların Yapısı. (Çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat) İstanbul: Om Yayınevi.
Rifat, M. (1999). Gösterge Eleştirisi. İstanbul: Kaf Yayıncılık.
Rifat, M. (2011). Metnin Sesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Sayın, Ş. (1999). Metinlerle söyleşi. İstanbul: Multilingual.
Saussure, F. de (1998). Genel Dilbilim Dersleri. Çev. Berke Vardar. İstanbul: Multilingual.
Uğurlu,S.B. ve Balık, M. (2009).Nazlı Eray öyküsünde Kentli Kadın Kimliği, Yazın ve Deyişbilim Araştırmaları(Edt.: N. Kansu Yetkiner- Derya Duman). İzmir: İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Uçan, H. (2002). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. İstanbul: Perşembe Kitapları.
Yücel, T. (1982). Yapısalcılık. İstanbul: Ada Yayınları.
Yücel, T. (1993). Anlatı Yerlemleri. İstanbul: YKY.
Yücel, T. (2017). Eleştiri Kuramları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.