ADLAŞMIŞ SIFAT ÜZERİNE

Türkçede kelimelerin geçtikleri cümlelerde isim, sıfat ya da zarf olarak görev yaptıkları bağlamdan anlaşılmaktadır. Türkçe gramerlerde bir vasıf isminin bir ismin önüne getirildiğinde sıfat görevinde kullanıldığı, kendinden sonraki isim düşürüldüğünde ya da söz konusu vasıf ismine bir çekim eki getirildiğinde ise adlaştığı ifade edilmektedir. Bu durumun en önemli nedeni, Türkçedeki isim soylu kelimeleri (isim, sıfat, zarf vb.) ayrı ayrı bir tür olarak değerlendirme anlayışıdır. Ancak Türkçede kelimelerin isim, sıfat ve zarf olarak kullanımları şeklî olarak ayırt edilemez. Güzel, yeşil, zengin, fakir, sıcak, soğuk ya da iyi, kötü gibi kelimelerin isim, sıfat ya da zarf olarak kullanımlarını bu hâllerinden anlamak mümkün değildir. Bunların hangi görevde kullanıldıklarını tespit etmek için bağlama bakılması gerekmektedir. Eldeki yazıda bu tür kelimelere adlaşmış sıfat denilemeyeceği, böyle bir terimi kullanmanın daha başka sorunlara yol açacağı örnekler ile izah edilmiş ve ulaşılan sonuçlar dikkatlere sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

kelime türleri, isim, sıfat, zarf, adlaşmış sıfat

PDF

___

Atabay, Neşe-Kutluk, İbrahim-Özel, Sevgi (1983), Sözcük Türleri, Ankara: TDK Yay., s.23-25
Banguoğlu, Tahsin (1995), Türkçenin Grameri, 4. bs., Ankara: TDK Yay., s.184-185
Bayraktar, Nesrin (2004), Türkçede Fiilimsiler, Ankara TDK Yay., s.44
Bilgin, Muhittin (2002), Anlamdan Anlatıma Türkçemiz, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., s.228;260
Bozkurt, Fuat (2000), Türkiye Türkçesi, 2. bs., Ankara: Hatiboğlu Yayınevi, s.46
Deny, Jean (1941), Türk Dili Grameri, (Tercüme: Ali Ulvi Elöve), İstanbul: Maarif Matbaası, s.147
Deniz Yılmaz, Özlem (2009), Türkiye Türkçesinde Eylemsi, Ankara: TDK Yay., s.66-81
Dilâçar, Agop (1989), “Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri veTarihçesi”, Ankara: TDAY – Belleten, 2. bs., 1971, s.83-145
Emre, Ahmet Cevat (1931), Yeni Bir Gramer Metodu Hakkında Layiha, İstanbul: Devlet Matbaası, s.52-56;145-146
Eraslan, Kemal (1980), Eski Türkçede İsim-Fiiller, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yay., s.13
Ergin, Muharrem (1989), Türk Dil Bilgisi, 18. bs., İstanbul: Bayrak Yay., s.232
Ertane Baydar, Arzu Sema – Baydar, Turgut (2006), "-ki Eki Üzerine", Ankara: TDAY – Belleten, 2004/II, s.31-49
Gencan, Tahir Nejat (1979), Dilbilgisi, Ankara: TDK Yay., s.188-191;206;268-270
Grönbech, K. (1995), Türkçenin Yapısı, (Tercüme: Mehmet Akalın), Ankara: TDK Yay., s.22-25
Güneş, Sezai (2002), Türk Dili Bilgisi, 6. bs., İzmir, s.159
Koç, Nurettin (1990), Yeni Dilbilgisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.143-146
Korkmaz, Zeynep (2003a), Türkiye Türkçesi Grameri-Şekil Bilgisi-, Ankara: TDK Yay., s.264;334;385;430-433
Korkmaz, Zeynep (2003b), Gramer Terimleri Sözlüğü, 2. bs., Ankara: TDK Yay., s.14
Kükey, Mazhar (2003), Türkçenin Dilbilgisi, Samsun: Cem Ofset, s.268;435
Türkçe Sözlük (2005), 10. bs., Ankara: TDK Yay., s.317;818;1006;1487;1784;1873-1874