Doğu-Batı Kiliselerinin Ayrılış Noktası: Kalkedon Konsili

Mesih inancı miladi I. asırdan itibaren sürekli bölünmeler ile karşı karşıya kalmıştır. Bu bölünmelerin doruk ve somut noktası 451 yılında Kalkedon (Kadıköy)’da vuku buldu. Burada gerçekleşen konsilde doğu ve batı kiliselerinin temel görüşleri ayrılmakla birlikte Roma İmparatorluğu’nun belkemiği olan Akdeniz coğrafyası manevî olarak da elden çıkmıştır. Konsilin hem politik hem de itikadî arka planı olmakla birlikte asırlarca sürecek olan doğu-batı çekişmesinin ipleri burada çekilmiş oldu. Ayrıca konsilin en önemli kazananı Konstantinopolis (İstanbul) kilisesi idi. Keza ilk üç ekümenik konsilde sadece beş önemli merkezlerden biri haline gelen bu kilise Kalkedon kararları ile Roma kilisesi ile eşit hale geldi. Aynı zamanda konsilin en önemli rol modellerinden biri Papa I. Leo idi. Papa Leo bu konsile Tome adında önemli bir bildiri göndererek temel görüşlerini ve batının üstünlüğünü kanıtlamak gayretindeydi. Ama tam olarak amacına ulaşamadı. Aksine onun bildirisinin etkisi ile doğu kiliseleri tamamen batı kiliselerinden ayrıldı. Konsil sonrası İskenderiye, Nasturi, Ermeni kiliseleri ortaya çıkarak özerklik kazandı. Buna binaen iki batı kilisesi olarak ad olunan Roma Katolik (Evrensel) ile Konstantinopolis Ortodoks (Gerçek) kiliseleri de bir daha birleşmemek üzere ayrılma sürecine girdiler. Makalemizde Kalkedon Konsili değerlendirilerek doğu-batı kiliselerinin ayrılmaları konusu tartışılmaktadır

Anahtar Kelimeler:

I. Leo, Kalkedon Konsili, Roma, Konstantinopolis, Kilise

PDF

___

Abduazizova, N. (2012). İstoriya natsional’noy jurnalistiki (I-II cilt). Taşkent: Şark.
Aliyev, R. (1936). “Türkmen İli” jurnalının içtimaği ve sınfi yüzü. Aşkabat: Türkmen dövlet neşir.
Annagurdov, M. D. (1957). Türkmenistanda kommunistik metbugatın tarıhından. Aşkabat: Türkmenistan Devlet Neşriyatı.
Annagurdov, M. D. (1962). Sovet Türkmenistanın metbugat tarıhından oçerkler. Aşkabat: Türkmenistan Devlet Neşriyatı.
Aşirov, T, - Muhammedov, G. (2019). Sovyet Türkmenistanı’nda Türkmen dili tarihi üzerine araştırmalar: K. Böriyev örneği. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi. 3/1, 122-132.
Aşirov, T. (2019). A. Gulmuhammedov (1885-1931)’un Türk kurultayı ve Türklük bilimine bakışı. A.Y.Ü. VIII. Uluslararası Türkoloji Kongresi. 8-10 Ekim 2019, Tükistan/İstanbul: 365-370.
Aşirov, T. – Arıcan O. (2019a). Y. M. Faktoroviç’e göre Sovyet Türkmenistanı’nda süreli yayınlar. Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi 1, 98-108.
Aşirov, T. – Arıcan (2019b). Türkmen basın tarihinde “Tokmak” dergisi. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 121-131.
Aşirov, T. – Albayrak, Ç (2020a). Sovyet Türkmenistanı’nın ilk yıllarında edebî eleştiri -A. Gulmuhammedov ile H. Şahberdiyev eleştirileri bağlamında–. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3 (1) , 106-115.
Aşirov, T. – Albayrak, Ç (2020b). “Ilyasov, K. – H. Goçmıradov. H. (1990). Dövrüŋ Aynası (“Sovet Türkmenistanı” Gazeti 70 Yaşadı), Aşgabat: Türkmenistan. 208 S.”. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 141-146.
Avlânî, A. (1924). Önceki Özbek süreli matbuatının tarihi. Türkistan” Gazetesi. 24 Haziran, 295.
Buhara-yı Şerif Gazetesi. Türk Yurdu, I/12 (2 Mayıs 1912).
Devlet, N. (2011). Millet ile Sovyet Arasında: 1917 Ekim Devriminde Rusya Türklerinin Varoluş Mücadelesi. İstanbul: Başlık Yay.
Düstkorayev, B. (2009). Üzbekiston jurnalistikasi tarihi: Darslik. Taşkent.
Erşahin, S. (2008). Fıtrat’ın Türkistan için II. Meşrutiyet mahrecli tecdid teklifi üzerine. Bilig. 48, 21-44.
Gazetı SSSR, 1917—1960: Bibliogr. Spravoçnik. (1970). Redkol. G. L. Yepiskoposov (Pred.) Dr. Moskva: Kniga.
Hasanov, B. (2015). “Sadoi Fargona” gazetesinda ta’lim va maorif masalalarınıng yoritilişi. Milliy Matbuotimizining İkki Durdonasi, Taşkent.
Hayit, B. (2009). Sovyetler Birliği’ndeki Türklüğün ve İslam’ın bazı meseleleri. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
İlyasov, A. (1964). “Zakaspiskaya Tuzemnaya Gazeta” Kakˌ İstoçnik İzuçeniya İstorii Duhovnoy Kulturı Turkmenskogo Naroda”. Türkmenistan SSR İlimlar Akademiyasının Habarları: Cemiyetçilik İlimlerin Seriyası, Aşkabat. 4: 3-9.
Kanlıdere, A. (2015). Türk basınında Türkistanlı ceditçilerin kültürel faaliyetleri (1910-1914). Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2, 167-176.
Kasımov, B. (2009). Milli uyanış. (Çev. F. Açık). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
Gulmuhammedov, A. (1927). Türkistan möçberinde milli metbugat. (توركستان مه چبه رينده ميللى مه تبوغات), Türkmenistan, Aşkabat.
Milliy Matbuotimizizning İkki Durdonasi. (2015). ed. B. Hasanov. Taşkent.
Naim, T. A. (2018). Türkistan’da gazetecilik tarihi. Yeni Kafkasya. 1926 haz. Y. Akpınar, S. Türkyılmaz, Y. Özkaya. 3. C. İstanbul: TEAS Yay.
Togan, Z. V. (1999). Hatıralar (Türkistan ve diğer Müslüman doğu Türklerinin milli varlık ve kültür mücadeleleri). Ankara: TDV Yay.
Toktamışoğlu, (1933). Türk Gazeteciliği. Yaş Türkistan. 42, 22-28.
Yoşlık Taşkent. 10 (1991).