TO THE PROBLEM OF PALATINE HARMONY OF VOWELS IN THE UZBEK LANGUAGE

The vowel sounds of Uzbek have been a continuous debate in Turkish studies. Earlier Abdurauf Fitrat in 1923-1930 and A. von Gabain in 1945 in their works stated the existence of nine vowels in Uzbek. In spite of the various alphabet and orthographic changes in Uzbek during the Soviet period, many scholars later have started to claim that Uzbek lacks nine vowels and sound harmony like other Turkic languages. The present article contests these claims.

Anahtar Kelimeler:

Uzbek vowels, Vowel harmony, Alphabets, Orthography, Language politics

TO THE PROBLEM OF PALATINE HARMONY OF VOWELS IN THE UZBEK LANGUAGE

Keywords:

Uzbek vowels, Vowel harmony, Alphabets, Orthography, Language politics,

PDF

___

1. Kocaoğlu T. “Rus İhtilâlleri ve Türk Halkları / Sovyetler Birliği’nin Yayılma Siyaseti (1905-1991)” Türkler. Cilt 18 (Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002); c. 741-759.
2. Kocaoğlu T. “Bugüne Kadar Bilinmeyen Bir Türk Lehçesi: Harezm Edebî Dili (1920-1924)” Beşinci Milletlerarası Türkoloji Kongresi (23-28 Eylül 1985), I.Türk Dili (2. Cilt). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkiyat Araştırma Merkezi, 1987; c. 77-87.
3. Фитрат A. Ўзбек тили каиделери тоғрысында бир тежрибе: Сарф / А. Фитрат // Танланган асарлар: Т.IV. – Тошкент: Изд. Маънавият, 2006; с. 140-175. (издание алфавитом на основе кириллицы)
4. Фитрат A. Сарф: Ўзбек тили каиделери тоғрысында бир тежрибе / А. Фитрат. – Семерканд-Тошкент: Ўзбекистан девлет нешрияты, 1927. (5-ое издание арабской графикой)
5. Gabain A. von Özbekische Grammatik. Mit bibliografhie, Lesestücken und Wörterverzeihnis. 1945: Otto Harrassowitz, 1945.
6. Поливанов Е. Д. Образцы не-иранизированных (сингармонистических) говоров узбекского языка / Е.Д. Поливанов // Известия Академии наук СССР. – 1929. – с. 511-526; 526-537.
7. Поливанов Е. Д. Узбекская диалектология и узбекский литературный язык (к современной стадии узбекского языкового строительства) / Е.Д. Поливанов. – Ташкент: Госиздат, 1933.
8. Kocaoğlu T. “Türkistanlı Dilci Halid Said’in Türk Lhçelerinin Karşılaştırmalı Grameri” Türk Kültürü (Ankara), No: 266 (1985), c. 28-37.
9. Кононов А. Н. Грамматика современного узбекского литературного языка / А.Н. Кононов. – М.: Наука, 1960.
10. Allworth E. Uzbek Literary Politics. London-Paris-Hague: Columbia University Publications, 1964.
11. Fierman W. Language Planning and National Development: The Uzbek Experiance. Berlin: New York: Mouton de Gruyter, 1991.
12. Baldauf I. Schriftreform und Schriftwechsel bei den muslimischen Russland- und Sowjettürken (1850-1937). Ein Symptom ideengeschichtlicher und kulturpolitischer Entwicklungen. Budapeste: Akadémiai Kiado, 1993.
13. Buran A. Kurşunlanan Türkoloji. Ankara: Akçağ Yayınları, 2011. Первое издание: Ankara, 2007.
14. Kocaoğlu T. “Türkistanlı Göçmenlerin Siyasî Faaliyetleri Tarihine Bir Bakış”, Dr. Hayit Armagani, Rasim Ekşi, Erol Cihangir (eds.). İstanbul: Turan Kültür Vakfı ve Hoca Ahmet Yesevi Vakfı, 1999, c. 159-182.
15. Kocaoğlu T. “Yaş Türkistan’ın Türkistan Basın Tarihindeki Yeri”, Yaş Türkistan (Paris). Vol.1 (1929-1930). İstanbul: Ayaz Tahir Türkistan İdil-Ural Vakfı Yayınları, 1997, c. 13-30.
16. Wurm S. “Das Özbekische”, Philologiae Turcicae Fundamenta, Tomus Primus. Wiesbaden: Aquis Mattiacis Apud Franciscum Steiner (1959), c. 489-524.
17. Menges K. H. The Turkic Languages and Peoples: An Introduction to Turkic Studies. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1968.
18. Boeschoten H. “Uzbek (Chapter 22)”, The Turkic Languages (ed. Lars Johanson and Eva A Csata). London and New York: Routledge, 1998.
19. Sjoberg A. F. Uzbek Structural Grammar. Bloomington: Indiana University Publications, 1963.
20. Bodrogligeti A. J. E. Modern Literary Uzbek, Part 1-2. Munich: Lincom Europa, 2002.
21. Шоабдурахманов Ш. Хозирги ўзбек адабий тили / Ш. Шоабдурахманов, М. Аскарова, А. Хажиев, И. Расулов, Х. Данияров. – Тошкент: Оқытушы, 1980.
22. Rohmotulloyev Sh. Hozirgi adabiy o’zbek tili / Sh. Rohmotulloyev. – Toshkent: Universitet, 2006.
23. Abdurahmonov G’. O’zbek tilining tarixiy grammatikasi: Universitetlar va pedagogika institutlarining filologiya fakultetlari bakalavriat ta’lim yo’nalishi talabalari uchun darslik / G’. Abdurahmonov, Sh. Shukurov, Q. Mahmudov. – T.: O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2008.
24. Kocaoğlu T. “Türkistanlı Bilgin Abdurauf Fıtrat’ın Türkoloji Sahasındaki Unutulmuş Eserleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1982-1983. Ankara: Türk Dil Kurumu. 1986: c. 101-112.
25. Kocaoğlu T. “Özbekler, Özbekçe ve Özbek Edebiyatı”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Vol. 7 (İstanbul: Dergah Yayınları, 1990), c. 756-768.
26. Kocaoğlu T. “Çağdaş Özbek Şiiri: 1920-1997”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi (Ankara), No: 1(1997); c. 3-53.
27. Kocaoğlu T. “Özbek Türkleri Edebiyatı”, Türk Dünyası El Kitabı, Cilt 3 [Genişletilmiş Yeni Basım] Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü yayınları, 1998; c. 179-197.
28. Öztürk R. Özbek Türkçesi El Kitabı. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2011.
29. Coşkun M.V. Özbek Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2014.
30. Фитрат A. Сарф: Ўзбек тили каиделери тоғрысында бир тежрибе / А. Фитрат. – (?): Ўзбек билим хейети нешрияты, 192?. (3-е издание арабской графикой; на ксерокопии, которая имеется у меня на руках, место и год издания не указаны, однако исходя из того, что, по словам А. фон Габайн, 4-ое издание было выпущено в 1926 г., 3-ье издание могло быть осуществлено в 1925 г.)
31. Fitrәt A. Sәrf: Өzвәk tili qaьdalarь toƣrusьda вir tәçriвә (вirinci kitaв) / A. Fitrәt. – Samarqand-Taşkent: Өznәşr, 1930.
32. Kocaoğlu T. (ed.) Türk Dünyası Konuşma Kılavuzu / Turkish World Phrase Guide. Türkiye Türkçesi, Azerbaycanca, Türkmence, Özbekçe, Uygurca, Kırgızca, Kazakça, Tatarca ve İngilizce. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1992.
33. Merhan A. Özbek Dilinin Grameri. İstanbul: Eren Yayınevi, 2012.
34. Поливанов Е. Д. Введение в изучение узбекского языка: (Пособие для самообучения). Вып. 1: Краткий очерк узбекской грамматики / Е.Д. Поливанов. – Ташкент, 1925.
35. Поливанов Е. Д. Краткая грамматика узбекского языка. Ч.1: Внешняя характеристика узбекского языка. Фонетика. Словооизменение имен /Е. Д. Поливанов. – Ташкент; М., 1926.
36. Поливанов Е. Д. Материалы по грамматике узбекского языка / Е. Д. Поливанов, И. А. Батманов. Вып.1. – Ташкент: Гос. изд-во УзССР, 1935.
37. Halid S. Osmanlı Özbek Kazak Dillerinin Mukayeseli Sarfı. Baku, 1926.
38. Üşenmez E. Modern Özbek Türkçesi (Giriş, Özbekistan, Dil Tarihi, Metinler, Gramer, Sözlük). İstanbul: Akademik Kitaplar, 2012.

ISSN: 1727-060X
Başlangıç: 2002
Yayıncı: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi

Arşiv