ÖMER SEYFETTİN’İN EĞİTİME BAKIŞI VE VERDİĞİ ÖNEM

Yirmi yıl gibi kısa bir zaman dilimindeki yazı faaliyetleriyle Türk modern hikâye geleneğinde haklı bir yer edinen Ömer Seyfettin, yaşadığı devrin meselelerine duyarsız kalmaz. Hem hikâyelerinde hem de diğer tür yazılarında, Türk milletinin özellikle eğitimle kalkınacağını düşünerek, bu konuda çeşitli fikirler sunar. Modernlik karşıtı olmayan yazar, toplum yararına olan yeniliklerin yine milletin “millî kimliği”ne uygunluğunu da arayarak, belli bir ölçü oluşturur. Bu bakışla hareket ederek özellikle 1908’den sonra İttihat ve Terakki yönetiminin desteklediği bir dizi eğitim modelini, Türk insanına sunulan yeni tarz uygulamaları takip eder. İyi bir gözlemci ve tenkitçi olan Ömer Seyfettin, Türk milletinin millî kimliğine uygun olan ile yabancılaşma sonucu edinilmiş toplumsal davranış kalıplarını eleştirir. Bu eleştirinin yanında, eğitime ilişkin kendi görüşlerini de paylaşır. Bu makalede Ömer Seyfettin’in hikâye ve nesirleri ele alınmış, bu türlerde ise doğrudan eğitim ve eğitimin ana unsurları olan okul, sınıf, öğretmen, yabancı dil öğrenimi, Türkçenin yabancı diller karşısında eğitim ortamlarındaki hâli gibi unsurlar üzerinde durulmuştur. Belirlenen unsurlar, devrin gerçeklikleriyle birlikte sunularak, Ömer Seyfettin’in hikâye ve nesirlerinden hareketle eğitime dair görüşleri; II. Meşrutiyet’in ilanı, Batılılaşma çabalarının kurumlara ve halka yansımaları, İttihat Terakki’nin millî siyaseti gibi sosyal- siyasî olaylarla birlikte değerlendirilerek, bugüne kadar yapılmış çoğu çalışmada eksik bırakılan sosyal zemin ve tarihî şartlarla, eserlerde söz konusu edilen eğitim anlayışları bir arada sunulmuştur.

Ömer Seyfettin’s Perspective and Care to Education

Ömer Seyfettin, who has earned a rightful place in the Turkish modern story tradition with his writing activities in a short period of twenty years, does not remain indifferent to the issues of his time. Considering the fact that the Turkish nation will develop especially through education, he offers various ideas on this subject both in his stories and in other types of writings. The author, who is not against modernity, creates a certain measure by also seeking the compatibility of innovations which are beneficial to the society with the "national identity" of the nation. Acting with this perspective, he follows a series of educational models supported by the Committee of Union and Progress, especially after 1908, and the new style practices offered to Turkish people. Ömer Seyfettin, a good observer and critic, criticizes social behavior patterns that are appropriate to the national identity of the Turkish nation and that have been acquired as a result of alienation. Besides this criticism, he also shares his own views on education. In this article, the stories and prose of Ömer Seyfettin are tackled, and in these genres, direct education and the main elements of education such as school, classroom, teacher, foreign language learning, the position of Turkish versus foreign languages in educational environments are emphasized. The determined elements are presented together with the realities of the era, Ömer Seyfettin's views on education based on his stories and prose, the declaration of the Constitutional Monarchy II, the reflections of the Westernization efforts on institutions and the public, and also these elements are evaluated along with social-political events such as the national politics of the Union and Progress, the social ground and historical conditions that have been left incomplete in many studies up to now and the educational approaches mentioned in the works.

PDF

___

AKTAŞ, Şerif (2009), “Millî Edebiyat Döneminde Hikâye (1911- 1920)”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara, C. 8, s. 144- 158.
ALANGU, Tahir (2017), Ömer Seyfettin, Bir Ülkücü Yazarın Romanı, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
ALTIN, Hamza (2014), “II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İsmail Hakkı Baltacıoğlu ve Onun Eğitim ve Eğitimci Kavramlarıyla İlgili Düşünceleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 33, S. 55, s. 219- 252.
BAYRAKTAR, M. Faruk (1992), “İsmail Hakkı Baltacıoğlu”, TDV İslam Ansiklopedisi, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, C. 5, İstanbul, s. 36- 38.
CUNBUR, Müjgân (1992), “Ömer Seyfettin’in Hayatı ve Eserleri”, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 1-18.
ÇAVDAR, Tevfik (1982), Türkiye’de Liberalizmin Doğuşu, Uygarlık Yay., İstanbul. ENGİNÜN, İnci (2009), “Ömer Seyfettin ve Dönemi”, Türk Yurdu, S. 259, s. 20- 24.
ÇAVDAR, Tevfik (1992), “Ömer Seyfettin’in Hikâyeciliği”, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 38.
ERGİN, Osman (1977/1), Türkiye Maarif Tarihi, C. 1-2, Eser Matbaası, İstanbul.
ERGİN, Osman (1977/2), Türkiye Maarif Tarihi, C. 3-4, Eser Matbaası, İstanbul.
HAYTA, Necdet ve Ünal, Uğur (2003), Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri (17. yy. Başlarından Yıkılışa), Gazi Kitabevi, Ankara.
İLERİ, İlay (2005), “Batı Gözüyle Meşrutiyet Dönemi’nde Osmanlı Hükümetinin Dil ve Eğitim Politikalarına Karşı Tepkiler”, Osmanlı Araştırma ve Uygulama Dergisi, C. 18, S. 18, s. 213- 220.
İLKİN, Selim ve Tekeli İlhan (1999),Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
KAPLAN, Mehmet (2010), “Primo Türk Çocuğu Nasıl Doğdu?”, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar- II, Dergâh Yay., İstanbul.
KARABULUT, Ramis (2017), “Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Kadın Dünyası”, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 2, s. 64- 90.
KOÇ, Murat (2008), “Ömer Seyfettin’in Eserlerinde II. Meşrutiyet ve İttihat ve Terakki”, Bilig, S. 47, s. 121-146.
MARDİN, Şerif (2007), “Batıcılık”, Türk Modernleşmesi, İletişim Yay., İstanbul, s. 9-19.
ÖZÇAKIR, Sabri (2015), “100 Yıl Öncesinde Türkiye’de Beden Eğitimi Öğretimi ve Günümüze Yansımaları”, Spor Bilimleri Dergisi, 26 (1), s. 18- 25.
POLAT, Nâzım H. (2015), Ömer Seyfettin - Bütün Hikâyeleri, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
POLAT, Nâzım H. (2016), Ömer Seyfettin’in Bütün Nesirleri (Fıkralar, Makaleler, Mektuplar ve Çeviriler), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
SAZYEK, Hakan (2012), “Türk Edebiyatının İlk Avangart Hareketi: Yeni Lisan”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, s. 113- 136.
ŞAHİN, Muhammet ve M. Ahmet Tokdemir (2011), “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Eğitimde Yaşanan Gelişmeler”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (4), s. 851- 876.
ŞİNOFOROĞLU, O. Tolga (2015),Selim Sırrı Tarcan ve İsveç Jimnastiği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
TOPRAK, Zafer (1995), İttihat- Terakki ve Devletçilik, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul.
ÜLKEN, Hilmi Ziya (1992), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yay., İstanbul.