HAYATIN “EŞİK” DURUMU BAĞLAMINDA ve SİVAS EVLENME GELENEĞİNDE “GELİN” KÜLTÜRÜ

Doğum, evlilik ve ölüm insan hayatındaki en önemli geçiş törenleriolarak değerlendirilir. Sivas yöresinde dillendirilen metaforik ifadesiyle“Beşik-Eşik-Keşik” (Doğum, Evlenme, Ölüm) olarak tanımlanan buhayat evrelerinde, geçiş törenlerinden biri olan evlilik ve evlilik töreniönemli ve anlamlı hazırlıklar gerektiren bir süreçtir. Gelenekler açısındanzengin Anadolu kültüründe; aile ilişkilerine, çocukların evlenmelerine vebu evlilik sürecinde yer alan pek çok geleneğe ve inanca büyük önem verilir.Bu bağlamda evlenme gelenekleri ve buna ait inanç ve görenekler, kurallarıtoplum tarafından belirlenerek kesinleştirilmiş kutsal bir tören etrafındaşekillenir. ‘Gel-’ fiil köküne bağlı olarak türetilmiş olan ve evlenmeninaslî unsurlarından biri olan ‘Gelin’; aileye gelen kişi olarak küçük erkekkardeşin veya oğulun karısına verilen isimdir. Eski şeklinin “Kelin” olduğuanlaşılan bu ifade, anlamı açık olduğu üzere “gelen kimse” demektir. Çalışmada;Sivas evlenme geleneği çerçevesinde, aslî unsurlardan “gelin”üzerinde yoğunlaşılarak; yerel kültür içinde kavramdan işlevsele açılan boyutlarıve aşamaları, maddi ve manevi göstergeler ve zengin “gelin” kültürüetrafındaki birikim eşliğinde yörede kullanılan atasözü, deyim, kalıp ifadeler,inançlar, giyim-kuşam, ilişkiler, türküler ve ritüeller izdüşümünde değerlendirilmeyegidilecektir.

___

  • ATMACA Emine-ADZHUMEROVA Reshide; (2010) “Kapı ve Eşik Kelimeleri
  • Üzerine”, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, Sayı: 2, s. 23-45