BULMAK VE BULUNMAK FİİLLERİNİN ANLAM VE KULLANIM ÖZELLİKLERİ

Türkçede bulmak ve bulunmak fiilleri bağımsız fiil ve birleşik fiil kuruluşlarıyla Türkçenin en eski dönemlerinden itibaren kullanılagel-miş kelimelerdir. Türkçede “etmek, olmak, yapmak, kılmak, almak, ver-mek, görmek, bilmek” gibi fiillerin yanı sıra “bulmak” ve “bulunmak” ke-limeleri de birleşik fiil kuruluşunda yer alan yardımcı fiillerdir. Bu tür ku-ruluşlarla ifadenin kuvvetlenip zenginleşmesi, söz tekrarına düşülmemesi, ad cümlelerinden fiil cümlelerine geçilebilmesi gibi kolaylıklar sağlanabil-mekte, anlatım gücünün olanakları artmaktadır. “Bulmak” ve “bulunmak” fiilleri söz dizimi sırasında çeşitli kullanım özellikleriyle kalıplaşıp deyim-leşmekte ve böylece kısa ve etkili ifadenin yolu da açılmış olmaktadır. Ay-rıca bu fiiller yalnız yardımcı fiil göreviyle kullanılmayıp birleşik fiil oluş-turmakta da rol almaktadır. Bu durum, Türkçenin hemen hemen bütün dö-nemlerinde görülen dikkat çekici bir özelliktir.

Anahtar Kelimeler:

bulmak fiili, bulunmak fiili, yardımcı fiil, bir-leşik fiil, Türkçede fiiller, anlambilgisi

PDF

___

ABİK, A.Deniz (2005), “Türkçede ‘Vefât’ Kelimesi ve Yardımcı Fiilleri”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 14, s. 13-28.
BANGUOĞLU, Tahsin (1998), Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara.
CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford Üniversitesi, Londra.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1991), Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bakanlığı Yayınları, Kaynak Eserler Dizisi 47, Ankara.
ERCİLASUN, Ahmet Bican (1984), Kutadgu Bilig Grameri Fiil, Gazi Üniversi-tesi Yayınları, Ankara.
Muhammed bin Hamza (Haz. Ahmet TOPALOĞLU) (1976), XV. Yüzyıl Başla-rında Yapılmış Kur’an Tercümesi I, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Muhammed bin Hamza (Haz. Ahmet TOPALOĞLU) (1978), XV. Yüzyıl Başla-rında Yapılmış Kur’an Tercümesi II (Sözlük), Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
TİETZE, Andreas (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı 1: A-E, Simurg Yayınları, İstanbul.
TUĞLACI, Pars (1995), Okyanus, Ansiklopedik Türkçe Sözlük, ABC Yayınevi, İstanbul.
Türkçe Sözlük (2011), TDK Yayınları, Ankara.