Mehmet Fikret BALTA, İbrahim Ulvi EROL, Koray ÖZRENK, Orhan KARAKAYA, Serkan UZUN

Kızılcık (Cornus mas L.) Genotiplerinin Yeşil Çelik İle Çoğaltılması Üzerine Araştırmalar

Bu çalışma, farklı kızılcık (Cornus mas L.) genotiplerinin yeşil çelik ile çoğaltma olanağının belirlenmesi amacı ile yürütülmüştür. Araştırmanın bitkisel materyalini; ‘44-18’, ‘Güney uzun’, ‘Güney yuvarlak’, ‘Mehmet’ ve ‘Turgut’ genotipleri ile Yalçınkaya-77 standart kızılcık çeşidi oluşturmuştur. Çalışmada yeşil çelikler, incelenen bitkilerden 15 Haziran 2014 tarihinde alınmıştır. Hazırlanan çelikler iki gruba ayrılarak yarısına 3500 ppm indol-3 bütirik asit (IBA) uygulaması yapılmış, diğer yarısına ise herhangi bir uygulama yapılmamıştır (kontrol grubu). Dikimden 5 hafta sonra sökülen kızılcık çeliklerinde köklenme oranı, kalluslenme oranı, en uzun kök, en kısa kök, kök dallanması, yaşayan çelik oranı ve köklenme kalitesi özellikleri incelenmiştir. Çalışmada kontrol grubu çeliklerde incelenen özellikler bakımından kayda değer bir sonuç elde edilememiştir. Araştırma sonucuna göre, IBA uygulanan (3500 ppm) kızılcık yeşil çeliklerinde; köklenme oranı % 80 ile % 100, kök sayısı 12.86 adet çelik-1 ile 42.94 adet çelik-1, kalluslenme oranı % 13.30 ile % 73.30, en uzun kök boyu 7.74 mm ile 23.88 mm, en kısa kök boyu 1.39 mm ile 3.77 mm, köklenme kalitesi 1.56 puan ile 2.93 puan arasında belirlenmiştir. Sonuç olarak, fidan kalitesi üzerine etkili olan köklenme oranı, kök sayısı ve köklenme kalitesi özellikleri “Mehmet” genotipinde diğer genotiplere göre daha yüksek bulunmuştur. Bu genotipin kızılcık meyve türünde yapılacak ıslah ve çeşit geliştirme çalışmalarında kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Cornus mas L., çoğaltma, çelik, köklenme, indol-3 bütirik asit

Investigation on Propagation with Softwood Cuttings of Cornelian Cherry (Cornus mas L.) Genotypes

This study was carried out to determine the possibility of propogation of different cornelian cherry (Cornus mas L.) genotypes. Plant material of research was constituted Yalçınkaya-77 standart cornelian cherry cultivar with ‘44-18’, ‘Güney uzun’, ‘Güney yuvarlak’, ‘Mehmet’ and ‘Turgut’ genotypes. In the study, softwood cuttings were taken from the examined plants on June 15 2014. Prepared cuttings were divided into two groups and the first group was treated with 3500 ppm indole-3 butyric acid (IBA), while the second groups was not treated with anything (control group). Rooting ratio, callus ratio, longest root, shortest root, root branching, living cutting ratio and rooting quality characteristics of cornelian cherry cuttings removed 5 weeks after planting were investigated. In the study, no significant result was obtained in terms of investigated parameters in cuttings in the control groups. According to the results of the study, the rooting rate of cornelian cherry green cuttings with IBA (3500 ppm) was 80% to 100%, the number of roots was 12.86 to 42.94 per cutting-1, the callus rate was 13.30% to 73.30%, the longest root length was 7.74 mm to 23.88 mm, the shortest root length was 1.39 mm to 3.77 mm, and rooting quality was determined between 1.56 points to 2.93 points. As a result, rooting rate, number of roots and rooting quality characteristics which are effective on nursery tree quality were higher in “Mehmet”genotype compared to other genotypes. This genotype is recommended to be used in breeding and cultivation studies of cornelian chrerry fruit species.

Keywords:

Cornus mas L., propagation, cutting, rooting, indole-3 butyric acid,

PDF

___

Anonim, 2018. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, (http://www.tuik.gov.tr/), (Erişim tarihi: 21.06.2018).
Anonymous, 2018. Crops Production Quality. (http:// www.fao.org/home/en/), (Erişim tarihi: 21.06.2018).
Azad, M.S., Alam, M.J., Mollick, A.S., Matin, M.A., 2016. Responses of IBA on rooting, biomass production and survival of branch cuttings of Santalum album L. a wild threatened tropical medicinal tree species. Journal of Science, Technology and Environment Informatics, 2(3): 195-206.
Azad, M.S., Matin, M.A, 2015. Effect of indole-3-butyric acid on clonal propagation of Swietenia macrophylla through branch cutting. Journal of Botany, 1: 1-7.
Baul, T.K., Mezbahuddin, M., Hossain, M.M., Mohiuddin, M., 2010. Vegetative propagation of Holarrhena pubescens, a wild tropical medicinal plant: effect of indole-3-butyric acid (IBA) on stem cuttings. Forestry Studies in China, 12(4): 228-235.
Brindza, P., Brindza, J., Tóth, D., Klimenko, S.V., Grigorieva, O., 2006. Biological and commercial characteristics of cornelian cherry (Cornus mas L.) population in the Gemer region of Slovakia. Acta Horticulturae, 818(1): 85-94.
Browicz, K., 1986. Chorology of Trees and Shrubs in South-West Asia and Adjacent Regions. Poznan, Poland.
Cristofori, V., Rouphael, Y., Rugini, E., 2010. Collection time, cutting age, IBA and putrescine effects on root formation in Corylus avellana L. cuttings. Scientia horticulturae, 124(2): 189-194.
Ercişli, S., 2004. Cornelian Cherry germplasm resources of Turkey. Journal of Fruit and Ornamental Plant Research Special, 12: 87-92.
Ercişli, S., Orhan, E., Özdemir, O., Şengül, M., 2007. The genotypic effects on the chemical composition and antioxidant activity of sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.) berries grown in Turkey. Scientia Horticulturae, 115(1): 27-33.
Erdoğan, V., Aygün, A., 2006. Kara dutun (Morus nigra L.) yeşil çelikle çoğaltılması üzerine bir araştırma. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 14-16 Eylül, Tokat, s. 172-175.
Hartmann, H.P., Kester, D.E., Davies, J.T., 1990. Plant Propagation: Principle and Practices. Prentice-Hall, New Jersey.
Hassanpour, H., Yousef, H., Jafar, H., Mohammad, A., 2011. Antioxidant capacity and phytochemical properties of cornelian cherry (Cornus mas L.) genotypes in Iran. Scientia Horticulturae, 129(3): 459-463.
Husen, A., Pal, M., 2006. Variation in shoot anatomy and rooting behaviour of stem cuttings in relation to age of donor plants in teak (Tectona grandis Linn. f.). New Forests, 31(1): 57-73.
Ivanicka, J., 1989. Propagation of unusual fruit crops from softwood cuttings under mist. Vedecke Prace Vyskumneho Ustavu Ovocnych a Okrasnych Drevin v Bojniciach, 7(2): 163-170.
Ivanicka, J., Cvopa, J., 1977. Propagation of dogwood (Cornus mas L.) by softwood and semi-hardwood cuttings. Gartenbauwissenchaft, 42(4): 169-171.
Kalkışım, Ö., 1997. Kızılcıkta aşı kaynaşması ile çelik köklenmesinin anatomik ve histolojik olarak incelenmesi üzerine bir araştırma. Doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Kalyoncu, H., 1996. Konya yöresindeki kızılcık (Cornus mas L.) tiplerinin bazı özellikleri ve farklı nem ortamlarındaki köklenme durumu üzerine bir araştırma. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Kalyoncu, H., Ecevit, F.M., 1995. Farklı nem seviyelerinin kızılcık (Cornus mas L.) yeşil çeliklerinde köklenme üzerine etkileri. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Bildiriler Kitabı, 3-6 Ekim, Adana, s. 273-276.
Kalyoncu, H., Ersoy, N., Yılmaz, M., 2008a. Kızılcık (Cornus mas L.) yeşil uç çeliklerinin köklenmesi üzerine farklı IBA dozları ve nem seviyelerinin etkileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(46): 62-67.
Kalyoncu, H,. Ersoy, N., Aydın, M., 2008b. Mahlep (Prunus mahaleb L.) yeşil uç çeliklerinin köklenmesi üzerine farklı IBA dozları ve nem seviyelerinin etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1): 32-41.
Kamaluddin, M., Ali, M., 1996. Effects of leaf area and auxin on rooting and growth of rooted stem cuttings of neem. New Forests, 12(1): 11-18.
Kantarcı, M., Ayfer, M., 1989. Bazı önemli fındık çeşitlerimizin çelikle çoğaltılmaları üzerinde araştırmalar. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 13(3b): 1096-1109.
Özcan, M., 1993. “Hayward” ve “Matua” kivi çeşitlerinin odun çeliklerinin köklenmeleri üzerine IBA dozlarının ve çelik alma zamanlarının etkileri. Bahçe, 22(1-2): 85-90.
Özer, E,. Kalyoncu, H., 2007. Gilaburu (Viburnum opulus L.)’nun yeşil çelikle çoğaltma imkânlarının araştırılması. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(43): 46-52.
Özyurt, İ., Demirsoy, H., Akça, Y., 2012. Bazı mahlep (Prunus mahaleb L.) genotiplerinin ve SL64 anacının çelikle çoğaltılabilme özellikleri. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 15(1): 90-96.
Pırlak, L., 1997. Kızılcıkta (Cornus mas L.) çelik alma zamanlarının ve IBA uygulamalarının yeşil çeliklerin köklenmeleri üzerine etkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(3): 369-380.
Yavaş, A., 2000. Tokat’ta kızılcık’ın (Cornus mas L.) yeşil ve odun çelikleri ile çoğaltılması üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Yavuz, Ç,. 2015.,Malatya ili’nden selekte edilen bazı kızılcık (Cornus mas L.) genotiplerinde farklı IBA uygulamalarının yeşil çeliklerin köklenmesi üzerine etkileri. Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Yıldız, K., Çekiç, Ç., Güneş, M., Özgen, M., Özkan, Y., Akça, Y., Gerçekçioğlu, R., 2009. Farklı dönemlerde alınan kara dut (Morus nigra L.) çelik tiplerinde köklenme başarısının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1: 1-5.
Yılmaz, K.U., Ercişli, S., Zengin, Y., Şengül, M., Kafkas, E.Y., 2009. Preliminary characterisation of cornelian cherry (Cornus mas L.) genotypes for their physico-chemical properties. Food Chemistry, 114(2): 408-412.