İncir (Ficus carica L.) Genetik Kaynaklarının Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma: Türkiye, Siirt Yöresi

Bu çalışma, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve incir popülasyonunun yoğunlukta olduğu Siirt ili Eruh ilçesi Mışar Ovası’nda ve Siirt Merkez ilçeye bağlı Gökçebağ beldesinde yetiştirilen yerel incir çeşitleri üzerinde yürütülmüştür. Çalışmada, yörenin incir gen kaynakları araştırılmış, seçilen ağaçlarda morfolojik ve fenolojik gözlemler yapılmış, toplanan meyve örneklerinde pomolojik özellikler incelenmiş ve kimyasal analizler yapılmıştır. Pomolojik ve kimyasal özellikler yönünden incelenen çeşitlerin; meyve ağırlığı 2.31-64.82 g, ortalama meyve boyu 20.00-52.50 mm, ortalama meyve eni 20.00-55.00 mm, meyvelerin suda çözünebilir kuru madde miktarı % 9.00-32.00, titre edilebilir asitliği % 0.141-0.544 ve pH’sı 3.21-4.68 arasında değişim göstermiştir. Özellikle, Türkiye kurutmalık incir sektöründe ön planda olan sarılop çeşidi ve sofralık incir piyasasında önemli yeri olan Bursa Siyahı çeşidi ile benzer niteliklere sahip olduğu düşünülen genotiplerin varlığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Fenoloji, Ficus carica L., incir, pomoloji, Siirt

A Study to Determine Fig (Ficus carica L.) Genetic Resources: Turkey, Siirt Region

This study was conducted on local fig varieties in Eruh district, Mişar plain and in Gökçebağ town of the central district of Siirt province, where an extensive fig population is found, located in the Southeastern Anatolia of Turkey. In this study, the fig gene sources of the region were investigated; morphological and phenological observations were made in the selected trees, and pomological properties of the collected fruit samples were examined, and chemical analyses were performed. Fruit weight 2.31-64.82 g, average fruit length 20.00-52.50 mm, average fruit width 20.00-55.00 mm, water-soluble dry matter of fruits 9.00-32.00%, titratable acidity 0.141-0.544% and pH ranged between 3.21 and 4.68 for the cultivars evaluated for pomological and chemical properties. Local genotypes with similar properties to especially sarılop (an important variety at the forefront of Turkey's dried fig sector), and Bursa siyahı (an important variety for table fig sector) were identified.

Keywords:

Phenology, Ficus carica L., fig, pomology, Siirt,

PDF

___

Aksoy, U., 1991. Descriptors for Fig (Ficus carica L. and related Ficus sp.) Ege Univcity, Faculty of Agriculture Departmant of Horticulture, Izmir, Turkey.
Aksoy, U., Anaç, D., 1995. Factors affecting quality of fresh and dried fig fruits. Acta Horticulturae, 368: 763-766.
Aksoy, U., Seferoğlu, G., Mısırlı, A., Kara, S., Şahin, N., Bülbül, S., Düzbastılar, M., 1992. Ege Bölgesi koşullarına uygun sofralık incir çeşit seleksiyonu. Türkiye I. Bahçe Bitkileri Kongresi, 13-16 Ekim, İzmir, s. 545-548.
Anonim, 2019a. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, (www.tuik.gov.tr), (Erişim tarihi: 23.05.2019).
Anonim, 2019b. Türkiye’nin Biyoçeşitliliği: Genetik Kaynakların Sürdürülebilir Tarım ve Gıda Sistemlerine Katkısı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (http://www.fao.org/3/ca1517tr/ CA1517TR.pdf), Ankara.
Anonymous, 2003. Descriptors for figs. International Plant Genetic Reseources Institute IPGRI, Rome, Italy, and International Centre for Advanced Mediterranean Agronomic Studies (CIHEAM), Paris, France.
Anonymous, 2017. FAOSTAT. (http://www.fao.org/ faostat/en/#data/QC/visualize), (Erişim tarihi: 10.07. 2017).
Arendt, H.K., 1972. Fig Cultivars. The State Nikita Botanical Gardens Yalta. Proc.Vol. LVI 56: 23-91.
Bostan, S.Z., İslam, A., 1999. Vakfıkebir’de yetiştirilen önemli mahalli incir çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Türkiye III. Bahçe Bitkileri Kongresi, 14-17 Eylül, Ankara, s. 751-755.
Can, H.Z., 1993. Bazı seçilmiş sofralık incir çeşitlerinin Ege Bölgesi koşullarında özelliklerinin belirlenmesi üzerinde araştırmalar. Yüksek lisans tezi (Basılmamış), Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Cebeci, E., 1993. Çukurova ve Ege incir klon ve çeşitlerinde meyve doğuşları, çiçek organlarının gelişimi ve döllenme biyolojileri üzerinde çalışmalar. Yüksek lisans tezi (Basılmamış), Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Çalışkan, O., Polat, A.A., 2007. Fruit characteristics of table fig (Ficus carica) cultivars in subtropical climate conditions of the Mediterranean region. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 36: 107-115.
Çalışkan, O., Polat, A.A., 2011. Phytochemical and antioxidant properties of selected fig (Ficus carica L.) accessions from the eastern Mediterranean region of Turkey. Science Horticulture, 128: 473-478.
Eroğlu, A.Ş., 1982. İncir Seleksiyonu. İncir Araştırmaları Projesi, Erbeyli Zirai Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Aydın.
Gözlekçi, Ş., Ersoy, N., İmamgiller, B., ve Yazıcı, K., 1999. Bazı incir (Ficus carica L.) çeşitlerinin Antalya ekolojik koşullarına adaptasyonu üzerinde araştırmalar. Türkiye 3. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 14-17 Eylül, Ankara, s. 36-40.
Hepaksoy, S., Aksoy, U., Şahin, N., 2004. Bazı incir çeşitlerinin morfolojik ve moleküler yöntemlerle tanımlanması. TUBİTAK-TARP 2574-3, İzmir.
Ilgın, M., 1995. Kahramanmaraş Bölgesi’nde incir seleksiyonu ve selekte edilen bazı önemli tiplerin meyve doğuşları ve döllenme biyolojileri üzerinde çalışmalar. Doktora tezi (Basılmamış), Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Ilgın, M., Küden, A.B., 1997. Table fig selection study in the Kahramanmaraş province of Turkey. Acta Horticulture, 441: 351-358.
Karaçalı, İ., 1990. Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazarlanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayını, No: 494, İzmir.
Karadeniz, T., 2003. A study on some fruit characteristics and propagations of these by hardwood cutting of local fig cultivars grownin Ordu. Acta Horticulturae, 605: 107-112.
Kaşka, N., Küden, A.B., Küden, A., Çetiner, S., 1990. Ege Bölgesi incirleri ile Çukurova Bölgesi’nden selekte edilen incirlerin Adana’ya adaptasyonu üzerinde çalışmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(4): 77-86.
Khadivi-Khub, A., Anjam, K., 2014. Characterization and evaluation of male fig (caprifig) accessionsin Iran. Plant Systematics and Evolution, DOI 10.1007/ s00606-014-1038-4.
Koyuncu, M.A., 1998. A study on some fruit characteristics in local fig cultivars grown in Hilvan (Urfa, Southern Turkey). Acta Horticulturae, 480: 83-85.
Küden, A.B., Tanrıver, E., 1997. Plant genetic resources and selection studies on figs in the East Mediterranean and South East Anatolia Regions. First International Symposium on Fig, 24-28 June, İzmit, Turkey, s. 49-54.
Küden, A.B., Tanrıver, E., Kaşka, N., 1995. Çukurova Bölgesi’ne önerilebilecek bazı incir çeşit ve klonlarının saptanması. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim, Adana, s. 663-667.
Özbek, S., 1978. Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 128, Ders Kitabı: 11, Adana.
Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M., 1998. Evaluation of table fig cultivars in çeşme peninsula. Acta Horticulturae, 480: 55-60.
Özkaya, M., 1997. Antakya yöresinde yetiştirilmekte olan incirlerde seleksiyon çalışmaları. Yüksek lisans tezi (Basılmamış), Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antakya.
Vinson, J.A., 1999. The functional food properties of figs. Cereal Food World, 4: 82-87.