Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Zeytin Ağaçlarında Zarar Yapan Zeytin Güvesi, Prays oleae (Bern.) (Lepidoptera: Hyponomeutidae)’nin Yayılışı, Popülasyon Değişimi ve Bulaşma Oranı Üzerine Çalışmalar

Bu çalışma Mardin, Gaziantep ve Şanlıurfa illerinde Zeytin güvesi, Prays oleae (Bern.)’nin popülasyon değişimi ve bulaşma oranını belirlemek amacıyla 2001-2002 yıllarında yürütülmüştür. Bahçelere Nisan ayı başlarında cinsel çekici tuzaklar asılmıştır. Tuzaklar başlangıçta haftada iki, ilk kelebek yakalandıktan sonra ise haftada bir kez kontrol edilmiştir. Kontrollerde tuzaklara gelen kelebekler sayılarak kaydedilmiştir. Tuzaklarda yakalanan erginlerin yıllar ve bahçelere göre popülasyon eğrileri çizilmiştir. Zarar oranı belirlemesi için yılda üç kez örnekleme yapılmıştır. Yaprak ve çiçek zararının tespiti için her bahçede 10 ağaç ve her ağacın farklı dört yönünde 15-20 cm uzunluğundaki sürgünler, meyve zararı için ise her bahçede 10 ağaç ve her ağacın farklı yönlerinde 5 meyve (her ağaçta 20 meyve) kontrol edilmiştir. Ergin uçuşunun Nisan ayının ikinci haftasında başladığı; 1. ve 2. döl erginlerinin birbirine karışarak ergin uçuşunun Haziran ayı ortasına kadar devam ettiği görülmüştür. Üçüncü döl ergin çıkışlarının Eylül ayının ikinci haftasında başlayıp Kasım ayı ortalarına kadar devam ettiği ve zararlının 3 döl verdiği belirlenmiştir. Zarar oranı bahçelere ve illere göre değişmekle beraber yaprakta % 3-5, çiçekte % 0.3-3 ve meyvede % 0.5-3 olarak belirlenmiştir. Yapılan çalışma ile P. oleae’nın GAP bölgesinde potansiyel zararlı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Prays oleae, yayılış, popülasyon dalgalanması, bulaşma oranı

Studies on the Distribution, Population Fluctuation and Infestation Level of Olive Moth, Prays oleae (Bern.) (Lepidoptera: Hyponomeutidae) Causing Damage on Olive Trees in Southeast Anatolian Region, Turkey

This study were carried out to determine the distribution, population fluctuation and infested level of Olive moth Prays oleae (Bern.) in Mardin, Gaziantep and Şanlıurfa provinces during 2001-2002. The pheromone traps were hanged on the trees in orchards at the beginning of April. The traps were checked twice a week until the first moth was caught, then they were checked weekly up to the end of season. The level of damage was determined by examining leaves, blossoms and fruit. Sampling was conducted 3 times in a year. The shoots 15-20 cm in length were taken from 4 directions of the trees in each orchard to estimate the damage caused by phyllophagous and anthophagous generation. Five olive fruit from each direction (total 20 from each tree) of the tree were sampled to determine the damage on fruit from 10 trees in each orchard for the carpophagous generation. As a result, it is found that adult moth activity begins in early April. Adults of first and second generation were seen together until mid-June. Activity of third generation adult started at the beginning of September until mid-November. The population curves were plotted based on weekly catches. The pest passes 3 generation a year. Damage level was different in each orchard and year. Damage level estimated, in general caused by phyllophagous, anthophagous and carpophagous were 3-5%, 0.3-3%, 0.5-3% respectively. Although adult moths that caught on trap were high, the damage level was very low. In conclusion this pest could be potencial pest in GAP region for now.

Keywords:

Prays oleae, distribution, population fluctuation, infestation level,

PDF

___

Affellah, M., Smaili, C., El-Hajouii, A., 1998. Factors influencing mortality and predation of eggs of Prays oleae Bern. (Lep., Hyponom.) in the Sais region of Morocco. Mededelingen- Faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen, 63(2a): 345-355.
Anonim, 2008. Zirai Mücadele Teknik Talimatları, Cilt 5. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
Anonim, 2014. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 22.11.2014).
Başpınar, H., Güngör, H., Öncüer, C., 1996. Zeytin güvesi, Prays oleae (Bern.) (Lepidoptera, Hyponomeutidae)’nin Aydın ili zeytin alanlarındaki bulaşıklık oranı üzerinde çalışmalar. Türkiye 3. Entomoloji Kongresi, 24-28 Eylül, Ankara, s. 85-89.
Bozan, İ., Yıldırım, A.F., Kılıç, M., 1994. Karadeniz Bölgesi zeytin ağaçlarında zarar yapan zeytin güvesi (Prays oleae Bern.)’nin popülasyon değişimi ve zarar oranı üzerinde ön çalışmalar. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, No: 24-25, (1989-1990), Ankara, s. 82.
Broumas, T., 1987. Relationship between in festation and captures of adult of Prays oleae in pheromone traps. Annales de I’Institut Phytopatologique Benaki, 15(2): 163-172.
Çakıllar, M., 1959. Marmara Bölgesi’nde zeytin güvesinin biyolojisi üzerinde araştırmalar. T.C. Ziraat Vekâleti Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Umum Müdürlüğü yayını, İstanbul Matbaası, İstanbul.
Çetin, H., Alaoğlu, Ö., 2005. Mut (Mersin) ilçesinde Zeytin güvesi (Prays oleae Bern.) (Lepidoptera: Hyponomeutidae)’nin popülasyon değişimi ve zararı üzerinde araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi, 29(2): 125-134.
Güçlü, Ş., Hayat, R., Özbek, H., 1995. Artvin ve yöresinde zeytin (Olea europaea L.)’de bulunan fitofag ve predatör böcek türleri. Türkiye Entomoloji Dergisi, 19(3): 231-240.
Hegazi, E.M., Konstatopoulou, M.A., Herz, A., Mazomenos, B.E., Khafagi, W.E., Agamy, E., Zaitun, A., Abd El-Aziz, G.M., Showiel, S., Abdel-Rahman, S.M., 2009. Is mating disruption effective in controlling the olive month, Prays oleae. Crop Protection, 28: 181-189.
Kaplan, C., Büyük, M., Eren, S., 2004. GAP Bölgesi’nde zeytin ağaçlarında zarar yapan Zeytin güvesi [Prays oleae (Bern.)] (Lepidoptera: Hyponomeutidae)’nin popülasyon değişimi ve bulaşma oranı üzerinde çalışmalar. Türkiye 1. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 8-10 Eylül, Samsun, s. 75.
Katsoyannos, P., 1992. Olive pests and their control in the Near East. Food and Agriculture Organization of the United Nation, Rome,1992.
Kaya, M., Yalçın, E., Soydanbay, M., 1985. Ege Bölgesi zeytinlerinde zarar yapan Zeytin güvesi (Prays oleae Bern.)’nin nesillere göre popülasyon değişimi, ekonomik savaşım eşiği ve savaş yöntemlerinin geliştirilmesi üzerinde araştırmalar. Doğa Türk Tarım ve Orman Dergisi, 11(1): 67-95.
Özkaya, M.T., Tunalıoğlu, R., Erken, Ş., Ulaş, M., Tan, M., Danacı, A., İnan, N., Tibet, Ü., 2010. Türkiye zeytinciliğin sorunları ve çözüm önerileri. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak, Ankara, s. 515-537.
Ramos, P., Campos, M., Ramos, J.M., 1998. Long-term study on the evaluation of yield and economic losses caused by Prays oleae Bern. in the olive crop of Granada (Southern Spain). Crop Protection, 17(8): 645-647.
Tunalıoğlu, R., 2015. Türkiye’de Zeytincilik ve Pazarlama Politikaları: 2000-2010. Tarım 2015 Zeytin ve Zeytinyağı Sempozyumu, 29 Mayıs, İzmir, s. 143.
Turanlı, T., Kaplan, C., Hepdurgun, B., 2011. İzmir ve Manisa illeri zeytinliklerinde zarar yapan Zeytin güvesi [Prays oleae (Bern.)] (Lepidoptera: Hyponomeutidae)’nin popülasyon değişimi ve zarar oranın belirlenmesi. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 28-30 Haziran, Kahramanmaraş, s. 303.
Yayla, A., 1983. Antalya ili zeytin zararlıları ile doğal düşmanlarının tespiti üzerinde ön çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 23(4): 188-207.