Bazı Elma (Malus domestica L.) Çeşitlerinin Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu çalışma; MM.106 yarı bodur elma anacı üzerine aşılı Mondial Gala, Red Chief, Golden Delicious, Braeburn ve Granny Smith elma çeşitlerinin fenolojik gözlem ve pomolojik özellikleri dikkate alınarak, Kırşehir koşullarında performanslarının belirlenmesi amacıyla, 2017-2018 yıllarında yürütülmüştür. Çalışmada, fenolojik gözlemler olarak; tomurcuk kabarması, tomurcuk patlaması, ilk çiçeklenme, tam çiçeklenme ve çiçeklenme sonu tarihleri ile hasat tarihleri belirlenmiştir. Pomolojik özellikler olarak ise; meyve ağırlığı (g), meyve eni ve boyu (mm), suda çözünür kuru madde miktarı (SÇKM), meyve eti sertliği (kg cm-2), pH, tohum sayısı (adet) ve tohum ağırlığı (g), meyvenin sap uzunluğu ve kalınlığı (mm) ve renk değerleri belirlenmiştir. Fenolojik gözlemlerde; 2018 yılında çiçek tomurcuklarının 2017 yılına göre 1 hafta kadar daha erken uyandığı tespit edilmiştir. İncelenen çeşitlerde; meyve ağırlığı, 163.31-215.00 g, meyve eni 71.10-77.33 mm, meyve boyu 63.20-71.26 mm, SÇKM % 11.16-15.41, meyve eti sertliği 4.72-6.14 kg cm-2, pH 3.31-4.03, tohum sayısı 6.75-9.35 adet, tohum ağırlığı 0.35-0.59 g, meyve sap uzunluğu 24.80-35.87 mm, meyve sap kalınlığı 1.79-2.74 mm, meyve üst zemin rengi L değeri 19.50-78.86, a değeri -21.01-43.24, b değeri 10.10-51.24 arasında değişmiştir. Fenolojik gözlem ve pomolojik özellikler dikkate alındığında, üzerinde çalışılan Mondial Gala, Red Chief, Golden Delicious, Braeburn ve Granny Smith elma çeşitlerinin Kırşehir ekolojik koşullarına uygun olduğu kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kırşehir, elma, fenolojik gözlemler, pomolojik özellikler, suda çözünür kuru madde

Determination of Phenological and Pomological Characteristics of Some Apple (Malus domestica L.) Cultivars

This study was carried out in 2017-2018 with the aim of determining the performances of Mondial Gala, Red Chief, Golden Delicious, Braeburn and Granny Smith apple varieties grafted on MM.106 semi-dwarf apple rootstock, by taking phenological observation and pomological characteristics into account, under Kırşehir conditions. In the study, harvest dates with bud blossom, bud burst, first flowering, full bloom and end of flowering were determined as phenological observations. Pomological characteristics, fruit weight (g), fruit width and length (mm), soluble solids content (TSSC), fruit flesh firmness (kg cm-2), pH, number of seeds (pieces) and seed weight (g), fruit stalk length and thickness (mm) and color values were determined. Phenological observations; In 2018 flower buds were awakened 1 week earlier than in 2017. Fruit weight in the examined varieties, 163.31-215.00 g, fruit width 71.10-77.33 mm, fruit size 63.20-71.26 mm, soluble solids content (TSSC) 11.16%-15.41%, fruit flesh firmness 4.72-6.14 kg cm-2, pH 3.31-4.03, number of seeds 6.75-9.35 pcs, seed weight 0.35-0.59 g, fruit stalk length 24.80-35.87 mm, fruit stalk thickness 1.79-2.74 mm, fruit skin color L value 19.50-78.86, a value -21.01-43.24, and b value was changed between 10.10-51.24. Considering the phenological observations and pomological characteristics, it is concluded that apple varieties such as Mondial Gala, Red Chief, Golden Delicious, Braeburn and Granny Smith are suitable for Kırşehir ecological conditions.

Keywords:

Kırşehir, apple, phenological observations, pomological characteristics, soluble solids content,

PDF

___

Acar, Ş., 2007. Ünye (Ordu) ve çevresinde yetiştirilen mahalli elma ve armut çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri. Yüksek lisans tezi (basılmamış), Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
Akça, Y., Şen, S.M., 1991. Van ve çevresinde yetiştirilen mahalli elma çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1): 109-128.
Akçay, M.E., Doğan, A., Burak, M., Yaşasın, A.S., Öz, F., 2009. Bazı elma çeşitlerinin Marmara Bölgesi’nde yapılan adaptasyon çalışmaları. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(2): 65-71.
Alumur, Ü., 1997. Çoruh Vadisi’nde yetiştirilen bazı elma çeşitlerinin fenolojik, biyolojik ve pomolojik özelliklerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Anonim, 2018. TSE Türk Standardı Elma. (www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/02/20070219-3-1.doc), (Erişim tarihi: 15.09.2018).
Anonymous, 2018a. Crops Production Quality. (http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC), (Erişim tarihi: 19.10.2018).
Anonymous, 2018b. Apple Descriptors. In: R. Watkins and R.A. Smith (Eds), Commission of the European Communities, ECSC, EEC, EAEC, Brussels and Luxembourg, IPBGR, Rome. (https://cgspace. cgiar.org/bitstream/handle/10568/72794/Apple_descriptors_320.pd), (Erişim tarihi: 19.09.2018).
Arıkan, Ş., İpek, M., Pırlak, L., 2015. Konya ekolojik şartlarında bazı elma çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türk Tarım-Gıda ve Teknoloji Dergisi, 3(10): 811-815.
Balta, M.F., Uca, O., 1996. Iğdır’da yetiştirilen önemli yazlık elma çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1): 87-95.
Balta, M.F., Kaya, T., Kırkaya, H., Karakaya, O., 2015. Kumru (Ordu) Yöresinde yetiştirilen mahalli elma genotiplerinin fenolojik, morfolojik ve pomolojik özellikleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1): 47-56.
Baytekin, S., 2006, Tokat ili Turhal ilçesi ekolojik koşullarında farklı klon anaçları üzerine aşılı bazı elma çeşitlerinin performansları, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Baytekin, S., Akça, Y., 2011. MM.106 anacı üzerindeki bazı elma çeşitlerinin performanslarının belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21(2): 127-133.
Blazec, J., Krelinova, J., 2006. Seven-year orchard performance of eleven new apple cultivars from holovousy in comparison with some commonly grown ones. Horticulturae Science (Prague), 33(4): 131-139.
Bongers, A.J., Risse, L.A., Bas, V.G., 1994. Physical and chemical characteristics of apples in European markets. Hort Technology, 4(3): 290-294.
Burak, M., Öz, F., Bulagay, A.N., 1995. Marmara Bölgesi için ümitvar elma çeşitleri III. Bahçe Dergisi, 24(1-2): 79- 81.
Ceylan, F.B., 2008. Bodur ve yarı bodur anaçlar üzerine aşılı bazı elma çeşitlerinin Niğde ekolojik şartlarında fenolojik ve pomolojik özelliklerinin tespiti. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Çulha, A.E., 2010. Çorum ekolojik şartlarında M9 anacına aşılı bazı elma çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin tespiti. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Deell, J.R., Khanizadeh, S., Saad, F., Ferree, D.C., 2001. Factors affecting apple fruit firmness-A review. Journal American Pomological Society, 55(1): 8-27.
Doğru, B., 2012. Çorum ili İskilip ilçesinde yetiştirilen mahalli misket elmalarının fenolojik, morfolojik, pomolojik özelliklerinin belirlenmesi ve moleküler olarak tanımlanması. Yüksek lisans tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
Dousti, S., 2010. Braeburn, Fuji, Gala, Granny Smith, Jonagold ve Top Red elma çeşitlerinin M.9 anacı üzerindeki genç ağaçların verim ve bazı meyve özelliklerinin yaz ayları düşük nemli karasal iklim koşullarında incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Eltez, M., 1983. Niğde yöresinde üstün özellikli ve özellikle meyve periyodisitesi göstermeyen Amasya tiplerinin seleksiyonu. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Fishcer, M., Fishcer, C., 2002. Pinova apple cultivar. The Compact Fruit Tree, 35(1): 19-20.
Gulino, F., 1986. Refractometric trials on Golden Delicious from alto adige. Horticultural Abstracts, 56: 327.
Güneş, A., 2017. Gülnar yöresinde yetiştirilen elma genotiplerinin morfolojik, fenolojik, pomolojik ve moleküler tanımlanması. Yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
Hampson, C.R., Kemp, H., 2003. Characteristics of important commercial apple cultivars. In: D.C. Ferree, I. Warrington (Eds.) Apples: Botany, Production and Uses. Cambridge, MA, USA: CABI Publishing, pp. 61-90.
Hicyakmazer, T., 1996. Pozantı-Kamışlı Vadisinde yetiştirilen ülkemiz önemli elma çeşitlerinin derim zamanlarının saptanması ve soğuk depolarda muhafazası. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Ishiykawa, M., Suzuki, C., Kitayama, H., Sato, T., Kudo, N., 1991, New apple cultivars “Mellow”. Bulletin Aomori Apple Experiment Station, 27: 99-109.
Karlıdağ, H., Eşitken, A., 2006. Yukarı Çoruh Vadisinde yetiştirilen elma ve armut çeşitlerinin bazı pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 16(2): 93-96.
Kaynaş, K., Karaçalı, İ., 1990. Study on maturity standarts and storage potential of Granny Smith variety of apples grown in Yalova. Journal Agriculture and Forestry, 14(4): 465-474.
Kazankaya, A., Yonar, Y., Başer, S., Doğan, A., Çelik, F., Yaviç, A., 2009. Erciş ve Muradiye yörelerinde doğal olarak yetişen mahalli̇ elma çeşitlerinin bazı meyve ve ağaç özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(2): 89-94.
Legave, J.M., Farrera, I., Almeras, T., Calleja, M., 2008. Selecting models of apple flowering time and understanding how global warming has had an impact on this trait. Journal of Horticultural Science & Biotechnology, 83(1): 76-84.
Mataa, M., 2000. Performance of some apple cultivars under tropical zambian conditions. Journal of Horticultural Science & Biotechnology, 75(3): 346-349.
McGuire, R.G., 1992. Reporting of objective color measurements. HortScience, 27(12): 1254-1255.
Oğuz, H.İ., Aşkın, M.A., 1993. Erçiş’te yetişen mahalli elma çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri üzerine araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2): 281-298.
Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M., 2011. Ilıman İklim Meyve Türleri, Yumuşak Çekirdekli Meyveler. Cilt II, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 556, İzmir.
Özongun, Ş., Dolunay, E.M., Öztürk, G., Pektaş, M., 2014. Eğirdir (Isparta) şartlarında bazı elma çeşitlerinin performansları. Meyve Bilimi Dergisi, 1(2): 21-29.
Öztürk, A., Öztürk, B., 2016. Samsun ekolojisinde yetiştirilen standart bazı elma çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(1): 1-8.
Satıcı, F., 2011. Granny Smith ve Red Chief elma çeşitlerinin Aloe vera ile biyomuhafazası. Yüksek lisans tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Kahramanmaraş.
Seferoğlu, H.G., Kankaya, A., Ertan, E., Tekintaş, F.E., 2006. Aydın ve yöresinde MM.106 anacı üzerine aşılı bazı elma çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2): 31-34.
Soylu, A., Ertürk, Ü., Öztürk, Ö., Mert, C., 2003. MM106 anacı üzerine asılı elma çeşitlerinin Görükle koşullarındaki verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi-II. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2): 57-65.
Şen, S.M., Bostan, S.Z., Cangi, R., Kazankaya, A., Oğuz, H.İ., 1992. Ahlat ve çevresinde yetiştirilen mahalli elma çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2): 53-65.
Şen, F.A., 2008. Ankara ili Gölbaşı ilçesinde M.9 Anacı üzerine aşılı Golden Delicious, Mondial Gala ve Fuji elma çeşitlerinin yıllık, gelişimi, meyve verim ve kalitesi üzerine araştırmalar. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Şenyurt, M., Kalkışım, Ö., Karadeniz, T., 2015. Gümüşhane yöresinde yetiştirilen bazı standart ve mahalli elma (Malus communis L.) çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Akademik Ziraat Dergisi, 4(2): 59-64.
Tustin, D.S., Cashmore, W.M., Bensley, R.B., 2001. Pomological and physiological characteristics of slender pyramid central leader apple (Malus domestica) planting systems grown on intermediate vigour, semi-dwarfing and dwarfing rootstocks. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 29: 195-208.
Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları No: 121, Ankara.
Uzundumlu, A.S., Işık, H.B., Işık, N., 2009. Dünya işlenmemiş elma sektörüne genel bir bakış. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(1): 17-23.
Warmund, R.M., 2004. Vegetative growth and fruiting of “Red Fuji” apple on M9 klones and other dwarfing rootstocks, Journal American Pomological Society, 58(3): 152-156.