Nazlı YİĞİT, Celalettin GÖZÜAÇIK, Levent GÜLTEKİN

Adaçayı (Salvia sp.) (Lamiaceae) Türlerine Ait Uçucu Yağların Bazı Depolanmış Ürün Zararlılarına Karşı Fumigant Etkilerinin Araştırılması

Bu çalışmada, Iğdır ilinden toplanan Lamiaceae familyasına ait Salvia hydrangea DC. ex Bentham, Salvia verticillata L. subsp. amasiaca (Freyn. & Bornm.) Bornm. ve Salvia nemorosa L. bitkilerinin toprak üstü aksamlarından elde edilen uçucu yağların depolanmış ürünlerde önemli zararlılar olan Rhyzopertha dominica (Fabricius, 1792), Oryzaephilus surinamensis (Linnaeus, 1758), Cryptolestes ferrugineus (Stephens, 1831), Tribolium confusum Jacquelin du Val, 1861 ve Callosobruchus maculatus (Fabricius, 1775)’un ergin dönemlerine karşı fumigant etkileri incelenmiştir. Salvia türlerinden elde edilen uçucu yağlar 25 ± 1 ºC sıcaklık ve % 65 ± 5 orantılı nem koşullarında 5, 10 ve 15 μl Petri-1 dozlarda 3 tekerrür olarak hazırlanmış ve 12, 24, 48, 72 ve 96 saatte ölüm oranlarına bakılarak LC50 ve LC90 değerleri belirlenmiştir. Çalışmalar sonucunda Salvia türlerinden elde edilen uçucu yağların toksisite seviyeleri böceğin ve bitkinin türüne, uygulanan konsantrasyona ve uygulama sonrası geçen zamana bağlı olarak değişmiş ve en yüksek etkiyi S. hydrangea’den elde edilen uçucu yağ göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Depolanmış ürün zararlıları, Salvia sp., uçucu yağ, fumigant

The Investigation of Fumigant Effects of Essential Oils of Sage (Salvia sp.) (Lamiaceae) Species Against Some Pests of Stored Products

In this study, the effects of essential oils obtained from above-ground parts of Salvia hydrangea DC. ex Bentham, Salvia verticillata L. subsp. amasiaca (Freyn. & Bornm.) Bornm. and Salvia nemorosa L. belonging to the Lamiaceae family collected from Iğdır province against important pests of stored products, Rhyzopertha dominica (Fabricius, 1792), Oryzaephilus surinamensis (L., 1758), Cryptolestes ferrugineus (Stephens, 1831), Tribolium confusum Jacquelin du Val, 1861, and Callosobruchus maculatus (Fabricius, 1775), were investigated. The obtained essential oils of these plants were prepared in three replications at 5, 10, and 15 μl Petri-1 doses under 25 ± 1 °C temperature and 65 ± 5% relative humidity conditions. LC50 and LC90 values were determined by looking at the mortality rates at 12, 24, 48, 72, and 96 hours at different times. As a result of the studies, the toxicity levels of essential oils derived from Salvia species changed depending on the type of insect and plant, the concentration applied and the time after application, and the highest effect was obtained from the essential oil of S. hydrangea.

Keywords:

Pests of stored products, essential oil, fumigant, Salvia sp.,

PDF

___

Alpkent, Y.N., Alaoğlu, Ö., Çetin, H., 2013. Bazı bitkisel uçucu yağların Ephestia kuehniella Zeller (Lepidoptera: Pyralidae)’ya fumigant etkileri. Bitki Koruma Bülteni, 53(2): 115-126.
Ceylan, A., 1997. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ Bitkileri). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayını, Yayın No: 481, İzmir.
Champ, B.R., Dyte, C.E., 1976. Report of the FAO Global Survey of Pesticide Susceptibility of Stored Grain Pests. FAO Plant Production and Protection Series No: 5, Food and Agricultural Organization of The United Nations, Rome.
Davis, P.H., 1982. Flora of Turkey and the East Aegeans Islands. Edinburgh University Press, Vol. 1-11, Edinburgh.
Dunkel, F.V., Sears, J., 1998. Fumigant properties of physical preparations from mountain big sagebrush, Artemisia tridentata Nutt. ssp. Vaseyana (Rydb.) Beetle for stored grain insects. Journal of Stored Products Research, 34(4): 307-321.
Duru, M.E., Çakır, A., Kordali, Ş., Zengin, H., Harmandar, M., Izumi, S., Hirata, T., 2003. Chemical composition and antifungal properties of essential oils of three Pistacia species. Fitoterapia, 74(1-2): 170-176.
Elgün, A., Ertugay, Z., 1990. Tahıl İşletme Teknolojisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No. 297, Ankara.
Güvenç, A., Duman, H., 2010. Morphological and anatomical studies of annual taxa of Sideritis L. (Lamiaceae), with notes on chorology in Turkey. Turkish Journal of Botany, 34(2): 83-104.
Huang, Y., Lam, S.L., Ho, S.H., 2000. Bioactivities of essential oil from Elletaria cardamomum (L.) Maton. to Sitophilus zeamais Motschulsky and Tribolium castaneum (Herbst). Journal of Stored Products Research, 36(2): 107-117.
Işık, B., 2008. Kayseri yöresinde doğal olarak yetişen bazı adaçayı (Salvia sp.) türlerinin uçucu yağ oranları ve uçucu yağ bileşenlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
Karcı, A., 2006. Bitkisel kökenli bazı uçucu yağların kırma un biti, Tribolium confusum Jacquelin Du Val (Coleoptera: Tenebrionidae)’un tüm gelişme dönemlerine karşı fumigant etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Kaya, K., Sertkaya, E., Üremiş, İ., Soylu, S., 2018. Determination of chemical composition and fumigant insecticidal activities of essential oils of some medicinal plants against the adults of cowpea weevil, Callosobruchus maculatus. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(5): 708-714.
Kervanda, S., 2014. Hardal ve sarımsak uçucu yağlarının ve ana birleşiklerinin tek başına ve değiştirilmiş atmosfer uygulamaları ile kombinasyonun kırma un biti, Tribolium confusum Du Val (Coleoptera: Tenebrionidae)’ne karşı fumigant etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Kordali, Ş., Kotan, R., Çakır, A., 2007. Screening of in vitro antifungal activities of 21 oxygenated monoterpenes in vitro as plant disease control agents. Allelopathy Journal, 19(2): 373-391.
Lee, B.H., Choi, W.S., Lee, S.E., Park, B.S., 2001. Fumigant toxicity of essential oils and their constituent compounds towards the rice weevil, Sitophilus oryzae (L.). Journal of Crop Protection, 20(4): 317-320.
Regnault-Roger, C., Hamraoui, A., Holeman, M., Theron, E., Pinel, R., 1993. Insecticidal effect of essential oils from mediterranean plants upon 66 Acantocelides obtectus Say (Coleoptera: Bruchidae), a pest of kidney bean (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Chemical Ecology, 19(6): 1233-1244.
Sertkaya, E., Kaya, K., Soylu, S., 2010. Acaricidal activities of the essential oils from several medicinal plants against the carmine spider mite Tetranychus cinnabarinus Boisd (Acarina: Tetranychidae). Industrial Crops and Products, 31(1): 107-112.
Shaaya, E., Kostjukovski, M., Eilberg, J., Sukprakarn, C., 1997. Plant oils as fumigants and contact insecticides for the control of stored-product insects. Journal of Stored Products Research, 33(1): 7-15.
Shaaya, E., Ravid, U., Paster, N., Juven, B., Zisman, U., Pissarev, V., 1991. Fumigant toxicity of essential oils against four major stored-product insects. Journal of Chemical Ecology, 17(3): 499-504.
Singh, D., Siddioui, M.S., Sharma, S., 1989. Reproduction reterdant and fumigant properties in essential oils against rice weevil (Coleoptera: Curculionidae) in the stored wheat. Journal of Economic Entomology, 82(3): 727-733.
Usanmaz, A., 2013. Satureja türlerinin uçucu yağ ve ekstrelerinin patates böceği Leptinotarsa decemlineata L. (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin mücadelesinde kullanım imkanlarının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Usanmaz Bozhüyük, A., Kordali, Ş., Kesdek, M., Altinok, M.A., Varcin, M., Bozhüyük, M.R., 2016. Insecticidal effects of essential oils obtained from six plants against Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae), a pest of cowpea (Vigna unguiculata) (L.). Fresenius Environmental Bulletin, 25(7): 2620-2627.
Yıldırım, E., Kordali, Ş., Yazıcı, G., 2011. Insecticidal effects of essential oils of eleven plant species from Lamiaceae on Sitophilus granarius (L.) (Coleoptera: Curculionidae). Rom. Biotechnology Letters, 16(6): 6702-6709.