FRANSIZ MATBUATINDA MİDHAT PAŞA ALGISI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Midhat Paşa, Tuna, Suriye (Bağdat) ve Aydın (merkezi İzmir)’da valilik görevini başarıyla yerine getiren, iki kez sadrazam olan, ilk Osmanlı anayasası Kanun-i Esasi'yi hazırlayan kurulun başkanlığını yürüten ve savunduğu reform politikalarıyla tanınan, siyasî çalkantılara konu olan bir devlet adamıdır. İzmir'deki Fransız Konsolosluğuna sığınması, Yıldız Mahkemesi'nde yargılanması ve hüküm giymesi, Tâif'e sürülmesi, oradan kaçırılması girişimi ve şüpheli ölümü hakkında çok iddialar ortaya atılmıştır. Politik ve edebi alanda oldukça etkili bir gazete “Journal des Débats” Midhat Paşa’nın ciddi takipçisi olmuştur. Benzer şekilde, Paris’te yayınlanan “Le Mémorial Diplomatique, La Presse, La Croix, Le Rappel, Le Gaulois, Le Matin” gibi gazete ve dergide Midhat Paşa hakkında bilgiler vererek kamuoyunu haberdar etmiştir. Bu araştırmada, yukarda adı geçen önemli basın organları taranarak Midhat Paşa’ya ayrılan sayfa ve sütunlarda dönemin gazeteci yazarları tarafından yapılan siyasî mülahazalar irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Midhat Paşa, Osmanlı Devleti, Kanun-i Esasi, Fransız Matbuatı, Journal des Débats

PDF

___

KAYNAKÇA Gazeteler
Annales Catholiques, 9 Avril 1881.
Archives Diplomatiques, Recueil de Diplomatie et d’Histoire, Tome Troisième, Juillet, Aout, Septembre, Paris, 1868.
Correspondance D’Orient, Revue Bimensuelle de Politique Étrangère, Directeur: Dr. Georges Samné, 1 Septembre 1910.
Figaro, Journal non politique, 22 Décembre 1866, Paris.
Journal des Débats Politiques et Littéraires, Lundi 27 Juillet 1868, Paris.
Journal des Débats Politiques et Littéraires, 25 Mai 1881, Paris.
L’Avenir Diplomatique, 7 Septembre 1881, Paris.
L’Impartial, Journal de l’Arrondissement de Monstaganem, Jeudi 16 Octobre 1884.
L’Intransigeant, Lundi 30 Octobre 1899, Paris.
L’Univers, Dimanche 26 Avril 1868, No; 370, Paris.
L’Univers, Mercredi 7 Février 1877, Paris.
La Croix, Mecredi 15 Septembre 1880, Paris.
La Croix, Dimanche 29, Lundi 30 Octobre 1899, Paris.
La Justice, Vendredi 8 Juillet 1881.
La Presse, Lundi 9 Septembre 1867, Paris.
Le Gaulois, Littéraire et Politique, Mardi 25 Août 1868.
Le Gaulois, Littéraire et Politique, Lundi 16 Février 1869.
Le Gaulois, Littéraire et Politique, Jeudi, 7 Juillet 1881.
Le Matin, Derniers Télégrammes de la Nuit, Mercredi 28 Janvier 1903, Paris.
Le Mémorial Diplomatique, Journal İnternational, Politique, Littéraire, Financier, No; 46, Jeudi 2 Juin 1870.
Le Monde Illustré, 24 Août 1872, Paris.
Le Progrès de Madagascar, Organe d’Action Républicaine, 17 Mars 1909, Tananarive.
Le Rappel, Dimanche 29 Octobre 1899, Paris.
Le Temps, Jeudi 7 Juillet 1881. Paris.
Le Temps, Jeudi 8 Février 1877, Paris.
Le XIXe Siécle, Journal Quotidien Politique et Littéraire, Jeudi 8 Février 1877.
Le XIXe Siècle, Journal Quotidien Politique et Littéraire, 24 Octobre 1899.
Turquie Contemporaine, Organe de la Jeunes Turque, Rue Lafayette, Lundi 1 Juin 1891.
Diğer kaynaklar
BAYKAL, B. S. (1989). İbretnüma, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
BERKES, N. (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma (Yay. Haz. Ahmet Kuyaş), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
CEVDET PAŞA (1991). Tezâkir, 40-Tetimme, (Yay.: Cavid Baysun), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
CLICIAN, A. Vassıf Effendi (1909). Son Altesse Midhat Pacha, Grand Vizir, Paris: Société Anonyme de l’Imprimerie Kugelmann.
ÇADIRCI, M. (2007). Tanzimat Sürecinde Türkiye Ülke Yönetimi, Ankara: İmge Kitabevi.
ÇETİNSAYA, G.; BUZPINAR Ş. T. (2005). “Midhat Paşa” İslam Ansiklopedisi, C. 30, s. 7-11.
DAVISON, R. H. (2005). Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, 1856-1876 (Türkçesi: Osman Akınhay), İstanbul: Agora Kitaplığı.
HAYTA, N. (2003). Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri, XVII. Yüzyıl Başlarından Yıkılışına Kadar, Ankara: Gazi Kitabevi.
KARAL, E. Z. (2007). Birinci Meşrutiyet Ve İstibdat Devirleri (1876-1907), C. VIII, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
KARAER, N. (2012). Paris, Londra, Viyana; Abdülaziz’in Avrupa Seyahati, Ankara: Phoenix Yayınevi.
KARPAT, K. H. (2010). İslâm’ın Siyasallaşması, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
KOÇ, B. (2015). “Tuna Vilayeti Gazetesi ve İçeriğine Dair Bazı Bilgiler (Mart 1865-Mart 1868)”, TAD, C. 34, S. 57, s. 121-158.
MIDHAT BEY, A. H. (1908). Midhat Pacha Sa Vie et Son Oevre, Paris: Stocs Éditeur.
MIDHAT PACHA (1902). La Turquie Son Passé, Son Avenir, Paris: Librairie des Facultés.
ORTAYLI, İ. (2011). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Timaş Yayınları.
ÖZTUNA, Y. (2016). II. Abdülhamit Zamanı ve Şahsiyeti, İstanbul: Ötüken Yayınevi.