Süleyman Demirel Üniversitesi Botanik Bahçesi için yeni bir tasarım yaklaşımı

Botanik bahçeleri, başlangıçta sadece bilimsel amaçlarla kurulan zamanla eğitsel ve rekreasyonel işlevlerin yanında 1980’li yıllardan itibaren doğal kaynakları koruma, biyoçeşitliliği artırma gibi görevleri de üstlenen kuruluşlardır. Dünyanın birçok ülkesinde eğitsel faaliyetlerle toplumun her kesiminde çevre bilinci oluşturulması, doğal kaynakların korunması ve biyoçeşitliliğin arttırılması konusunda botanik bahçeleri bir araç olarak kullanılmaktadır. Ancak bütün dünyada önem taşıyan botanik bahçeleri, Türkiye’de dünya standartlarının gerisinde kalmıştır. Oysaki 3649’u endemik, 11.707 civarında bitki taksonu bulunan Türkiye, 12.000 bitki taksonuna sahip kendisinden yaklaşık 15 kat büyük Avrupa kıtası ile kıyaslandığında flora bakımından daha zengin olduğu ve dünya örneklerine denk bir botanik bahçesini çoktan hak ettiği görülmektedir. Bu çalışma kapsamında 1997 yılında kuruluş çalışmalarına başlanan ve günümüze kadar tamamı tamamlanamayan Süleyman Demirel Üniversitesi Botanik Bahçesi çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Projede ana sirkülasyon sistemi ve koleksiyon bahçelerine giden tali yollar net olarak algılanamamaktadır. Ziyaretçilerin takip edebileceği bir sirkülasyon hiyerarşisi bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra, gelişen ve değişen botanik bahçesi kavramıyla, botanik bahçeleri yalnızca koleksiyonların sergilendiği alanlar değil, aynı zamanda çevre bilinci ve ekolojik farkındalığın yaratılabileceği aktivitelerin yer aldığı alanlar olarak da tanımlanmaktadır. Göller Yöresi, Isparta ve çalışma alanı ile ilgili literatür araştırmaları ve arazi çalışmalarından elde edilen verilerden yararlanılarak Süleyman Demirel Üniversitesi Botanik Bahçesi için yeni plan kararları alınarak içerisinde şifalı bahçe, keşif bahçesi, duyusal bahçe gibi bitki koleksiyonlarının ve yöreye özgü bitki materyalinin bulunduğu yeni bir tasarım yaklaşımı geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Botanik bahçesi, Isparta, Bitkisel tasarım, Tematik bahçe

A new design approach for Süleyman Demirel University Botanical Garden

Botanical gardens were first established only for scientific reasons, however, later they have been started to be used for educational and recreation reasons. Since the 1980s it has been used to preserve natural resources and increase the biological variety. Botanical gardens are used as a tool all around the world to create environmental awareness, preserve natural resources and increase biological variety via educational activities. However, the botanical gardens which are important all over the world, are behind the world standards in Turkey when compared to other countries. However, 11.707 plant taxa including 3649 endemic varieties found in Turkey. Turkey seems to be richer in flora, compared with the continent of Europe, which is about 15 times larger than Turkey with 12,000 plant taxa. Turkey already deserves a sample equivalent to the botanical gardens in the world. Within the context of this study, Süleyman Demirel University Botanical Garden, which was started to establish in 1997 and not completed entirely, was determined as the study area. In the project, the main circulation system and the lateral roads reaching to the plant collections are not clearly perceived. There is no circulation hierarchy that visitors can follow. In addition, the botanical gardens are defined not only areas where collections are exhibited, but also areas where environmental consciousness and ecological awareness can be raised. So, new plan decisions were taken for Süleyman Demirel University Botanical Garden by using the data obtained from literature researches and field studies related to the Lakes Region, Isparta, and the study area. Within the framework of these plan decisions, a new design approach for Süleyman Demirel University Botanical Garden has been developed that includes plant collections such as healing garden, discovery garden, sensory garden, and local plant materials.

Keywords:

Botanical garden, Isparta, Planting design, Thematic garden,

PDF

___

Anonymous, 2011. Isparta Çevre Durum Raporu, Isparta, s.1-493.
Avcı, M., 2005. Çeşitlilik ve endemizm açısından Türkiye’nin bitki örtüsü. Coğrafya Dergisi, 13, 27-55.
Donaldson, J.S., 2009. Botanic gardens science for conservation and global change. 10th EMBO/EMBL Science & Society Conference: Food, Sustainability and Plant Science: A Global Challenge, 6-7 November 2009, Heidelberg, Germany, pp. 608-613.
Hedge, I.C., 1992. A Global Survery of The Lamiaceae. Advencis in Labiatae Science, 7-18.
Karabacak, E., 2009. Türkiye’nin Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesindeki Salvia L. (Lamiaceae) cinsinin revizyonu. Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Karakaş, R., 2007. Erişim: 07.04.2018 http://shakayik.blogcu.com/osmanlida-lale-kulturu/2517786
Konaklı, N., 2003. Arboretum kavramı ve Selçuk Üniversitesi kampus alanı için Arboretum oluşturulması üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Turkey.
Kılıçarslan, N., Dönmez, Ş., 2016. Göller bölgesinde doğal olarak yetişen soğanlı bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(1): 73-82.
Kumble, P.A., Houston, C.C., 2009. The elements of a conservation botanic garden for ecotourism: Belize Botanic Garden as a case study. Journal of Landscape Studies, 2:1- 15.
Oldfield, S., 2009. Botanic gardens and the conservation of tree species. 10th EMBO/EMBL Science & Society Conference: Food, Sustainability and Plant Science: A Global Challenge, 6-7 November 2009, Heidelberg, Germany, pp. 581-583.
Özçelik, H., Dutkuner, İ., Balabanlı, C., Akgün, İ., Gül, A., Karataş, A., Kılıç, S., Deligöz, A., 2006. Süleyman Demirel Botanik Bahçesinin tanıtımı. Suleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3): 352-373.
Ünlü, N., 2016. Botanik bahçeleri planlama ve tasarım ilkeleri; Süleyman Demirel Üniversitesi Botanik Bahçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Var, M., Karaşah, B., 2010. Botanik bahçelerinin kullanıcılara sağladığı eğitsel ve rekreatif imkanlar: Türkiye ve dünya’dan örnekler. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Vol. IV, 20-22 Mayıs 2010, Artvin, Türkiye, s. 1467-1477.
Ward, C.D., Parker, C.M., Shackleton, C.M., 2010. The use and appreciation of botanical gardens as urban green spaces in South Africa. Urban Forestry and Urban Greening, 9:49-55.
Williams, S.J., Jones, J., Gibson, J.M., Clubbe, C., 2015. Botanic gardens can positively influence visitors’ environmental attitudes. Biodiversity and Conservation, 24:1609-1620.
Willison, J., 1997. Botanic gardens as agents for social change. In Kings Park and Botanic garden conservation into the 21st century. Proceedings of the Fourth International Botanical Gardens Conservation Congress, 25-29 September 1997, Perth, Australia, pp. 25-29.