Burak ÇİFTÇİ, Abdullah AYDIN

20636

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabında Bulunan Metaforlar ve Analojilerin Tespiti

Bu çalışmada 6. sınıf fen bilimleri ders kitabında yer alan metaforlar ve analojilerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma ile ilgili veriler, 2021-2022 yılları arasında arasında yazılan 6. sınıf fen bilimleri dersinde okutulan ders kitabındaki metaforlar ve analojilerden oluşmaktadır. Elde edilen verilerin analizinde ise içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Adı geçen kitapta araştırmacılar tarafından tespit edilen metaforlar ve analojiler, alanında uzman 24 fen bilimleri öğretmenine internet ortamında sunulmuş ve onların görüşleri neticesinde güvenirlik yüzdesi hesaplanmış ve güvenirlik oranı %70.416 olarak hesaplanmıştır. Bu hesaplamada Miles ve Huberman’nın güvenirlik eşitliği kullanılmış ve değer bu eşitliğe göre güvenilir bulunmuştur. Sonuç olarak adı geçen kitapta metaforlar ve analojilerin çok az miktarda kullanıldığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Metafor, Analoji, Fen bilimleri ders kitabı.

Determining the Metaphors and Analogies in the 6th Grade Science Textbook

In this study, it is aimed to determine the metaphors and analogies in the 6th grade science textbook. The document analysis method, which is one of the qualitative research methods, was used in the research. The data related to the research consists of metaphors and analogies in the textbook taught in the 6th grade science course written between 2021-2022. In the analysis of the obtained data, the content analysis technique was used. The metaphors and analogies identified by the researchers in the aforementioned book were presented to 24 science teachers, who are experts in the field via the internet, and the reliability percentage was calculated as a result of their opinions, and the reliability rate was calculated as 70.416%. In this calculation, Miles and Huberman's (1994) reliability equation was used and the value was found to be reliable according to this equation. As a result, it has been determined that metaphors and analogies are used very little in the mentioned book.
Keywords:

Metafor, Analoji, Fen bilimleri ders kitabı.,

PDF

___

  • Adnan, Y. A. (2015). Ortaöğretim 12. sınıf biyoloji ders kitabında kullanılan analojiler üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
  • Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “fen” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. e-Journal of New World Sciences Academy, 6, 1242-1254.
  • Aktamış, H., & Dönmez, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları. OMÜ Eğt. Fak. Derg., 35(1), 7-30.
  • Atıcı, T., Samancı, N. K., & Özel, Ç. A. (2007). İlköğretim fen bilgisi ders kitaplarının biyoloji konuları yönünden eleştirel olarak incelenmesi ve öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 115-131.
  • Aycan, S., Kaynar, Ü., Türkoguz, S., & Arı, E. (2002). İlköğretimde kullanılan fen bilgisi ders kitaplarının bazı kriterlere göre incelenmesi. V. Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. ODTÜ, Ankara.
  • Aydın, İ. H. (2006). “Bir felsefi metafor “yolda olmak”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4(3), 9-22.
  • Aydın, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin metaforik algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, [Electronic Journal] 16: 25-44. http://edergi. atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/1021008279/ 1021007046 sayfasından erişilmiştir.
  • Aykutlu, I., & Şen, A. İ. (2011) Fizik öğretmen adaylarının analoji kullanımına ilişkin görüşleri ve elektrik akımı konusundaki analojileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 48-59.
  • Azizoğlu, N., & Çamurcu, M., & Kırtak Ad, V. N. (2014). Ortaöğretim fizik ders kitaplarında analojilerin kullanımı: belirleme ve sınıflandırma çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(2), 39-62.
  • Cameron, L. (2002). Metaphors in the learning of science: A discourse focus. British Educational Research Journal, 28(5), 673-688.
  • Coşkun, M. 2010. Lise öğrencilerinin “iklim” kavramıyla ilgili metaforları (Zihinsel İmgeleri). Turkish studies ınternational periodical for the languages–literature and history of Turkishor Turkic, 5: 919- 940.
  • Çalık, M., & Kaya, E. (2012). Fen ve teknoloji ders kitaplarında ve öğretim programındaki benzetmelerin incelenmesi. İlköğretim Online, 11(4), 856-868.
  • Demir, S., Önen, F., & Şahin, F. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bakış açısıyla analojiler. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(2), 86-114.
  • Demirci Güler, M, P. (2007). Fen öğretiminde kullanılan analojiler, analoji kullanımının öğrenci başarısı, tutumu ve bilginin kalıcılığına etkisinin araştırılması. [Doktora Tezi], Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı. Ankara.
  • Demirci Güler, P., & Yağbasan, R. (2008). Fen ve teknoloji ders kitaplarında kullanılan analojilerin ve analojilere ilişkin sorunların betimlenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 105-122.
  • Demirçalı, S. & Alkan, B. (2022). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 6 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları.
  • Dikmenli, M. (2010). An analysis of analogies used in secondary biology textbooks: Case of Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 41, 73-90.
  • Dikmenli, M., Aydoğan, H.S., Gülcan, B.K. ve Ünal, A.K. (2019). Investigation of metaphors in undergraduate biochemistry textbook. ınternational human and civilization congress from past to future full textbook. 17-21 Nisan, Alanya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 1343 1347.
  • Ekici, E., Ekici, F., & Aydın, F. (2007). Fen bilgisi derslerinde benzeşimlerin (analoji) kullanılabilirliğine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri ve örnekleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(1), 95-113.
  • Er Tuna, Y., & Mazman Budak, F. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “tarih” kavramına ilişkin algılarının mecazlar/metaforlar yardımıyla analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 614. Gülcan, B. K. (2021). Fen lisesi biyoloji ders kitaplarındaki metaforların, analojilerin ve teleolojilerin incelenmesi, [Doktora Tezi], Necmettin Erbakan University.
  • Güler, M. P. D. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji dersine ilişkin metaforik tanımlamaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (41), 53-63. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6155/82702
  • Hedgecoe, A.M. (1999). Transforming genes: metaphors of information and language in modern genetics. Science As Culture, 8(2), 209-229.
  • Hıdır M., & Körhasan N. D (2018). Examination of the analogies in science textbooks and opinions of science educators about the effective use of analogies. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(2), 415 - 453. Doi: 10.17522/balikesirnef.506455
  • Jensen, D. F. N. (2006). Metaphors as a bridge to understanding educational and social contexts. International Journal of Qualitative Methods, 5(1), 36-54.
  • Kaptan, F., & Arslan, B. (2002). Fen öğretiminde soru cevap tekniği ile analoji tekniğinin karşılaştırılması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16-18 Eylül, Ankara.
  • Kayhan, E. (2009). Sekizinci sınıf fen bilgisi dersi maddedeki değişim ve enerji ünitesinde analoji yöntemine dayalı öğretimin öğrencilerin akademik başarılarına ve kalıcılığa etkisi, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Kesercioğlu, T., Yılmaz, H., Huyugüzel Çavaş P., & Çavaş, B (2004). İlköğretim fen bilgisi öğretiminde analojilerin kullanımı: “örnek uygulamalar”. Ege Eğitim Dergisi, 1 (5), 35-44.
  • Kete, R., & Acar, N. (2007). Lise 2 biyoloji ders kitapları üzerine öğrenci tutumlarının analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 221-230.
  • Kobak, R. (2013). Ortaöğretim kimya ders kitaplarında yer alan analojilerin analog-hedef haritalama yapılarının incelenmesi, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Balıkesir Üniversitesi, Türkiye.
  • Levine, P.M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175.
  • Miles, M.B., & Huberman, A. M. (1994), Qualitative data analysis. Sage Publications.
  • Nakiboğlu, C., & Poyraz, H. E. (2006). Üniversite kimya öğrencilerinin atom ve kimyasal bağlar konularını açıklamada “insana özgü dil” ve “canlılığı” kullanmalarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 83-90.
  • Nakiboğlu, C., & Taber, K. S. (2013). The atom as a tiny solar system: Turkish high school students’ understanding of the atom in relation to a common teaching analogy. In Concepts of matter in science education (pp. 169-198). Springer Netherlands.
  • O’Leary, Z. (2004). The essential guide to doing research. SAGE Publications Ltd.
  • Orgill, M., & Bodner, G. M. (2006). An analysis of the effectiveness of analogy uses in college-level biochemistry textbooks. Journal of Research in Science Teaching, 43(10), 1040 1060.
  • Pramling, N., & Saljö, R. (2007). Scientific knowledge, popularisation, and the use of metaphors: Modern genetics in popular science magazines. Scandinavian Journal of Educational Research, 51(3), 275–295.
  • Robson, C. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri gerçek dünya araştırması. (Çev.: Ş. Çınkır ve N. Demirkasımoğlu), Anı yayıncılık.
  • Strauss, A. ve Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. CA: Sage, Newbury Park.
  • Taylor, W.(1984). Metaphors of Education. London: Heineman Educational Books Ltd.
  • Thiele, R. B., Venville, G. J., & Treagust, D. F. (1995). A comparative analysis of analogies in secondary biology and chemistry textbooks used in Australian schools. Research in Science Education, 25(2), 221–230.
  • Thiele, R. B., & Treagust, D. F. (1994). The nature and extent of analogies in secondary chemistry textbooks. Instructional Science, 22, 61–74.
  • Yenice, N. , Alpak Tunç, G. & Yavaşoğlu, N. (2018). Ortaöğretim Öğrencileri İle Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biyoloji Kavramına İlişkin Geliştirdikleri Analojiler. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (2), 16-30. DOI: 10.21666/muefd.36992
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.Seçkin Yayıncılık.
Turkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Egitimi-Cover
  • Başlangıç: 2016
  • Yayıncı: Türkiye Kimya Derneği
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Nanobilim ve Nanoteknoloji Eğitimi Araştırmaları Üzerine Bir Bibliyometrik Analiz

Erdal ŞENOCAK, İbrahim ARPACI

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabında Bulunan Metaforlar ve Analojilerin Tespiti

Burak ÇİFTÇİ, Abdullah AYDIN

Kimya Dersı̇ Öğretı̇m Programlarına Dair Öğretmen Görüşlerı̇ ı̇le İlgı̇lı̇ Yapılan Çalışmaların (2007-2022) İncelenmesi

Ebru DEMİR