Süleymaniye (Mihalıcçık-Eskişehir) bölgesindeki manyezitlerin jeolojisi ve jeokimyasal özellikleri

Bu çalışmada İzmir-Ankara Sütür zonunun güneyinde yer alan Triyas yaşlı serpantinleşmiş peridoditlere bağlı oluşmuş manyezitler incelenmiştir. Manyezitler ileri derecede bozunmuş bu kayaçların kırıkları ve çatlakları içinde bireysel damarlar ve stokverkler şeklinde olmak üzere iki farklı yataklanma şekli göstermektedir. Her iki manyezit oluşumları manyezit ve dolomit içerirken damar tipi manyezit oluşumları ayrıca az da olsa kalsit içermektedir. Bireysel damarların ortalama major oksit içeriği MgO % 43,73, SiO2 % 2,95, FeO3 % 0,75, CaO % 3.73 iken stokverk damarların ortalama major oksit içeriği MgO % 47.04, SiO2 % 0,39, FeO3 % 0,55, CaO % 1,15 olduğu ve düşük SiO2 ve CaO içeren stokverk damarların sinter manyezit olarak kullanımı için daha uygun olduğu belirlenmiştir. Möller (1989)'un iz element dağılım grafikleri kullanılarak her iki manyezit oluşumundan alman örnekler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu grafiklere göre Cr, Ni, Co, Cu, Fe, Mn, Ba, Hg, Ti ve B dağılımı ultramafik kayaçlara bağlı oluşan manyezitlere uygunluk göstermektedir. Bireysel damar oluşumlarında Sr değerinin yüksek olması kalsit içeriğinden kaynaklanmaktadır. Kondrite göre normalize edilmiş Nadir Toprak Element (REE) değerleri incelendiğinde her iki manyezit oluşumun da pozitif La, Eu, Lu negatif Ce, Sm, Tb, Y anomalisi gösterdiği belirlenmiş olup bu durum çökelme sırasında oksitlenme koşullarının olduğunu ve sıcaklığın düşük olduğuna işaret etmektedir.

Geology and geochemistry of Süleymaniye (Mihalıcçık-Eskişehir) area magnesite

This study investigated the magnesite occurrences which are hosted by Triassic aged serpantinized peridodite located south of the Izmir-Ankara Suture Zone. The magnesite indicates two different depositional forms with individual veins and stokwork type magnesite in fractures and cracks which altered ultramafic rocks. Both types of magnesite occurences include magnesite and dolomite, while individual magnesite veins besides this have a little calcite. The average contents of the individual magnesite veins in the major-oxides are MgO 43,73%, SiO2 2,95%, FeO3 0,75%, and CaO 3,73% while the stokwork magnesite is MgO 47,04%, SiO2 0,39%, FeO3 0,55%, CaO 1,15% and a low amount of SiO2 and CaO. The content of the stokwork magnesite is determined to be the better for sinter magnesite. Some trace element contents of both types of this magnesite are correlated with the graphics of trace element distribution in magnesite given by Möller (1989), and it is found that Cr, Ni, Co, Cu, Fe, Mn, Ba, Hg, Ti, B, Ba distrubution corresponds with magnesite related to ultramafics. Higher Sr contents in individual vein occurences results from content of calcite. The REE (Rare Earth Element) distribution of both types of magnesite shows positive La, Eu, Lu anomalies and negative Ce, Sm, Tb, Y anomalies. An oxidizing condition during deposition and a lower temperature environment are indicated.

PDF

___

Abu-Jaber, N.S., Kimberley, M.M., 1992. Origin of Ultramafik-Hosted Magnesite on Margarita Island, Venezüella: Mineral Deposita 27,234-241.
Barnes, L., ve O'Neil, J.R., 1969. The Relationship Between Fluids in Some Fresh Alpine-type Ultramafics and Possible Modern Serpentinisation, Western United States: Geological Society of America Bulletin, 80, 1947-1960.
Bau, M. ve Möller, P. (1992) Rare earth element fractionation in metamorphiogenetic hydrotermal calcite, magnesite and siderite. Miner.Petrol., 45, 231-246
Bucher, K., ve Frey, M., 1994. Petrogenesis of Metamorphic Rocks 6th Edition Complete Revision of Winkler's Textbook, Springer-Verlag Berlin Heidelberg New York, 144-169.
Brydie, J.R., Fallick, A.E., Ilich, M., Maliotis, G., ve Russell, M. J., 1993. A Stable Isotopic Study Of Magnesite Deposits In The Akamas Area, N.W. Cyprus: Institution Of Mining And Metallurgy Transactions, V. 102, Sec.B, P. B50-B53.
Cengiz, O., Kuşçu, M., 2003. Madenli (Gelendost-Isparta) Manyezit Cevherleşmesinin Jeoloji ve Jeokimyasal Özellikleri: Geosound Yerbilimleri Dergisi, 43,45-61. Adana.
Demirhan, M., 1991. Kumaş Genel Müdürlüğüne Ait Kütahya ve Eskişehir Yörelerinde Yeralan 5 Adet Manyezit Sahasının Prospeksiyon ve Detay Etüt Raporu, MTA Rapor No: 9173, Ankara
Dabitzias, S., 1980. Petrology and genesis of the' Vavdos cryptocrystalline magnesite deposits, Chalkidiki Peninsula, Northern Greece. Econ. Geol. 75:1138-1151.
Dulski, P. & Morteani, G., 1989. Magnesite formation by CO2 metasomatism during regional metamorpgism of the ultrabazic rock of the Ochsner serpentine (Zillertaler Alpen, Tyrol, Austria). Monograph Ser. Mineral Deposits, 28,95 -104.
Fallick, A.E., Ilich, M., Russell, M.J., 1991. A stable Isotope Study of the Magnesite Deposits Associated with the Alpine-Type Ultramafic Rocks of Yugoslavia, Economic Geology, 86,847- 861.
Gözler, Z., Cevher, F., Erdem, E., Asutay H.J, 1996. Orta Sakarya ve Güneyinin Jeolojisi, MTA Rapor No: 9973, Ankara.
Ilich, M., 1968. Problems Of The Genesis And Genetic Classification Of Magnesite Deposits. Geol. Caro. 19.149-160.
Kuşçu, M. ve Cengiz, O., 2004. Geohemical Properties of Different Genesis Magnesite Deposits In The Lake District (Isparta-Burdur) of Turkey: 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology, Greece, 3,1601 -1604.
Kümaş A.Ş., 2006. İşlenmiş Manyezitlerin Oksit Değerleri, www.kumasref.com, 28.12.2006.
Manav, H., 2001. Harmancık Bölgesi (Batı Anadolu) Manyezit Yataklarının Jeolojisi ve Oluşumu Geosound Yerbilimleri, 36
Martiny, E. & Rojkovic, I. 1977. Trace elements in magnesites of Slovakia (Central West Carphathians)-Geol. Zbor. Geol. Carpath., 28,311-322.
Möller. P., 1989. Minor and Trace Elements In magnesite Monograph Series On Mineral Deposits 28. 173- 195. Gebrüder Borntrager. Berlin-Stutgart.
O' Neil, J.R. ve Barnes, I., 1971. $C^{13}$ and $O^{18}$ composition in some fresh-water carbonate associated with ultramafic rocks: Western United States: GeochimitaetCosmachimitaActa, 35,687-697.
Okay, A.I., 1984. Kuzeybatı Anadolu Yer alan Metamorfık Kuşaklar, Ketin Sempozyumu, Türkiye Jeoloji Kurumu, 83-92.
Pohl, W., 1990. Genesis of magnesite deposits-models and trends. Geol. Rundschau 79,291-299.
Rao, B.K., Sethumadhv, M.S., Prasad, M.H., Mahabaleshwar, T.D., Rao, A.V., 1999. Features and Genesis of Vein-Ytpe Magnesite Deposits in the Doddakanya Area of Karnataka, India: Journal of the Geological Society of India, 54/5,449-465.
Sarıiz, K., 1990. Türkmentokat-Kartepe (Eskişehir) Manyezit Yataklarının Oluşumu, MTA Dergisi, 110,77-96.
Scroll, E., 2002. Genesis of magnesite deposits in the view of isotope geochemistry, Boletim Paranaense de Geociencias, 50.59-68.
Tuncay, A., 2000. Çayırbağı-Meram (Konya) Manyezitlerinin Kökeni Üzerine, Türkiye Jeoloji Bülteni, 43/2. 21-29.
Zachmann, D.W. ve Johannes, W., 1989. Cryptocrystalline mangesite in: magnesite. Geology, Mineralogy, Geochemistry and Formation of Mg-Carbonates (Monograph Series on mineral deposits, 28) (Ed. By. pMöller), 15-28.
Zedef, V., Russell, M.J., Fallick, A. E., 2000. Genesis of Vein Stockwork and Sedimantary Magnesite and Hydromâgnesite Deposits in the Ultramafic Terranes of Southwestern Turkey: A stable Isotope Study, Economic Geology, 95,429-446.