Nathalie BARDET, Cemal TUNOĞLU

15667

Mosasaurus hoffmanni Mantell, 1829: Türkiye' de Geç Kretase dönemine ait ilk deniz sürüngeninin keşfi

Türkiye'nin Geç Kretase dönemine ait birimlerinde, denizel makro ve mikro paleontolojik bulgular oldukça fazla olmasına karşın, dinozorlar dönemini temsil eden bir omurgalı bulgusu bugüne kadar saptanmamıştır. Mosasaurus hoffmanni Mantell, 1829, bu çalışma kapsamında bulunan, bu döneme ait Türkiye'de ilk omurgalı deniz sürüngeni fosili keşfidir. Mosasaurus hoffmanni Kretase döneminin olduğu kadar, tüm zamanların deniz ve okyanuslarının en iri canlılarından biriydi. Devrekani ilçesi (Kastamonu) kuzeyinde yer alan Beyler Barajı, üst savak bölgesinde bulunan bu fosile ait sağ ve sol çene ve bir dizi parçalayıcı dişler ile çeneleri birbirine bağlayan sol jugal parça bu buluşun en önemli materyalleridir. Kampaniyen-erken orta Paleosen yaşlı Davutlar formasyonu'nun içinde yer alan K/T sınırının hemen altındaki en geç Mestrihtiyen yaşlı kumlu kireçtaşı düzeylerinde saptanan bu fosil bulgusu, günümüze kadar bulunanların içinde en genç Mosasaurus hoffmanni bulgusudur. Bugüne kadar Amerika Birleşik Devletleri, Belçika, Hollanda, Polonya ve Bulgaristan'da da saptanmıştır. Bu fosil Türkiye'de olduğu kadar Batı Asya'da da ilk keşiftir.

Mosasaurus hoffmanni Mantell, 1829: First marine reptile discovery from Late Cretaceous of Türkiye

Many macro and micro paleontologie data have been obtained from the Late Cretaceous units of Turkey. Any vertebrate discovery is unknown since Cretaceous period and especially under the Cretaceous-Tertiary (C/T) Boundary until today. Mosasaurus hoffmanni Mantell, 1829 is the first Reptilia vertebrate discovery from the Uppermost Cretaceous level of Türkiye. Mosasaurus hoffmanni was one of the gigantic animal of marines and oceans of all times and the Cretaceous period.Right and left maxilla fragments and their a dozen tooth with leftjugal bone of this fossil are an important material of this discovery which has been found in the upper sluice of Beyler Dam, near Devrekani Town of Kastamonu City. These remains have been from the sandy limestones levels of Campanian-early-middle Paleocene Davutlar Formation just below C/T Boundary in the latest Maastrictian level. This fossil has been previously encountered in the United States of America, Belgium, Nederland, Poland and Bulgaria. Mosasourus hoffmanni found in this study is the youngest mosasaur in the fossil records and, meanwhile this is the first discovery in the Western Asia.
PDF

___

  • Aydın, M., Şahintürk, Ö., Serdar, H.S., Özçelik, Y., Akarsu, İ., Üngör, A., Çokuğraş, R. ve Kasar, S.,1986. Balıdağ-Çangaldağı (Kastamonu) arasındaki bölgenin jeolojisi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 29,1-16.
  • Bardet, N., Cappetta, H., Pereda Suberbiola, X., Al Maleh, A.K., Ahmad, A.M., Khrata, O. ve Gannoum, N., 2000. The marine vertebrate faunasfrom the Late Cretaceous phosphates of Syria. Geological Magazine, 137,269-290.
  • Bardet, N., ve Jagt,J.W.M., 1996. Mosasaurus hoffmanni, le "Grand Animal Fossile des Carrieres de Maestricht". deux siecles d'histoire. Bulletin du Museum du National d'Histoire Naturelle, sect. C, 18(4), 586-593.
  • Bardet, N., ve Pereda Suberbiola, X., 1996. Las faunas de reptiles marinos del Cretacico final de Europa (margen norte del Mar del Tetys mediterraneo). Revista Espanola de Paleontologia, 11(1), 91- 99.
  • Bardet, N., ve Pereda Suberbiola, X., 1998. Distribution patterns of late Cretaceous marine reptile faunas from the tethyans margins: palaeobiogeographical implications. Palaeodiversifications, lands and seas compared, 6-8 July, Lyon, 5.
  • Bardet, N., Pereda Suberbiola, X. P. ve Metais, E., 1998.A varanoid lizard (Squamata, Mosasauridea)from the Upper Cretaceous of Touraine. Geologie de la France, 1,69-72.
  • Bardet, N. ve Tunoğlu, C., 2002. The First Mosasaurid (Squamata) from Late Cretaceous of Turkey.Journal of Vertebrate Paleontology 22(3),712-715.
  • Bell, G. L., Jr., 1997. A phylogenetical revision of North American and Adriatic Mosasauroidea, in J.M. r Callaway and E.L. Nicholls (eds.), Ancient marine Reptiles. Academic Press, San Diego,293-332.
  • Blumental, M., 1948. Bolu civarı ile Aşağı Kızılırmak mecrası arasındaki Kuzey Anadolu silsilelerinin jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara B- 13.
  • Bragin, N., Bragina, L,, Tunoğlu, C. ve Tekin, U.K., 2001. The Cenomanian (Late Cretaceous) radiolarians from the Tornalar Formation, Central Pontides, Northern Turkey. Geologica Carpathica, 52 (6), 349-360.
  • Gallagher, W.B., 1993. The Cretaceous/Tertiary mass extinction event in the northern Atlantic coastal plain. The Mosasaur 5,75-154.
  • Jagt, W.M., Kuypers, M.M.M. ve Peeters H.H.G., 1995. Msasauriers in het Natuurhistorisch Museum Maastricht opnieuw onder de Loep genomen. Naturhistorisch Maandblad 84 (2), 47-60.
  • Ketin, İ., 1962.1/500.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritası Sinop paftası ve izahnamesi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayını, Ankara, 1-111.
  • Ketin, İ., 1966, Anadolu'nun tektonik birlikleri. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, 66,23-34.
  • Lingham-Soliar, T., 1995. Anatomy and functional morphology of the largest marine reptile known, Mosasaurus hoffmanni (Mosasauridae, Reptilia) from the Upper Cretaceous, Upper Maastrichtian of the Netherlands. Philosopical Transactions of the Royal Society B, 347, 155-180.
  • Robszynski, F. ve Christiansen, W.K., 1989. The Upper - Campanian-Lower Maastrichtian chalks of the Mons Basin, Belgium, a preliminary study of belemnites and foraminifera in the Harmignies and Ciply areas. Geologie en Mijnbouw 68,391-408.
  • Sagular, E.K., Tunoğlu, C. ve Batman, B., 1991. Orta Pontidler'de Alt Kretase olarak bilinen Çağlayan Formasyonu'nda nannoplanktonlara bağlı yeni biyostratigrafik bulgular. Suat Erk Jeoloji Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi. Ankara, 116-128.
  • Smith,A.G., Smith, D.G. ve Funnel, B.M., 1994. Atlas of Mesozoic and Cenozoic coastlines. Cambridge University Press, 31 maps, 99 s.
  • Sulimski, A., 1968. Remains of Upper Cretaceous Mosasauridae (Reptilia) of Central Poland. Acta Palaeontologica Polonica, 13(2), 243-250.
  • Tunoğlu, C., 1991a. Devrekani Kuzey yöresinin (Kastamonu) Jeolojik İncelenmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 269 s. (yayınlanmamış).
  • Tunoğlu, C., 1991b. Orta Pontidler'de Devrekani Havzası'nın (Kastamonu kuzeyi) litostratigrafi birimleri. Suat Erk Jeoloji Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Ankara, 183-191.
  • Tunoğlu, C., 1992a. Devrekani Havzası (Kastamonu kuzeyi) Üst Jura-Alt Kretase yaşlı karbonat istifinde mikrofasiyes analizleri. Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni, Ankara, C 3/1, 75-86.
  • Tunoğlu, C., 1992b. Devrekani Havzası'nın (Kastamonu kuzeyi) Maastrihtiyen yaşlı pelajik karbonat istifinde mikrofasiyes analizleri. Türkiye 9. Petrol Kongresi ve Sergisi, Bildiriler Kitabı, 84-91.
  • Tunoğlu, C., 1993. Devrekani Havzası'nda (Orta Pontidler) İncigez ve Davutlar Formasyonları kumtaşlarının çökelme koşullarının incelenmesi. Yerbilimleri, (Hacettepe Üniversitesi, Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni), Ankara, 16, 149-165.
  • Tunoğlu, C., 1994, Devrekani Havzası (Kastamonu Kuzeyi) Üst Paleosen-Alt-Orta Eosen yaşlı karbonat istifinde mikrofasiyes analizleri. Türkiye Jeoloji Bülteni, Ankara, 37(2), 43-51.
  • Tunoğlu, C. ve Batman, B., 1991, Devrekani (Kastamonu) Havzası Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı sedimanter istifin kil mineralojisi ve diyajenetik gelişimi. V. Ulusal Kil Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 33-50.
  • Tunoğlu, C. ve Batman, B.,1995, Tectonic Evoluation of Devrekani Basin (Northern Kastamonu-Türkiye). I.S.G.B., Geology of the Black Sea Region, Proceeding book, (eds.: Erler A., Ercan T., Bingöl E.,Örçen S.),Ankara, 45-53.
  • Tunoğlu, C. ve Bardet, N., 2002. Türkiye Geç Kretase Dönemine ait ilk Mosasaurus (Squamata) fosilinin keşfi. 55. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özleri Kitabı, 274,275.
  • Tunoğlu, C. ve Ertekin, İ.K., 2005. Kretase-Paleosen yaşlı Davutlar Formasyonu'nun (Devrekani/Kastamonu) Ostrakoda biyostratigrafisi ve kronostratigrafisi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, Yer Deniz ve Atmosfer Bilimleri araştırma Grubu, Proje No: TÜBİTAK-YDABAG-101Y013,201 s. (yayınlanmamış).
  • Tunoğlu, C. ve Temel, A., 1996. Üst Jura, Kretase ve Eosen yaşlı Karbonatlı Birimlerin Jeokimyasal Korelasyonu, Pontidler-Türkiye. Türkiye 11. Petrol Kongresi ve Sergisi, Bildiriler Kitabı, 105-110.
  • Tzankov, V., 1939. Note sur la presence des reptiles fossiles du Cretace superieur de la Bulgarie du Nord. GeologicaBalcanica, 3(2), 13-20.
  • Yılmaz, O., 1980. Daday-Devrekani Masifi kuzeydoğu kesimi litostratigrafi birimleri ve tektoniği. Yerbilimleri, 5-6,101-135.
  • www.nhmmaastricht.nl/nederlands
Türkiye Jeoloji Bülteni-Cover
  • ISSN: 1016-9164
  • Başlangıç: 1947
  • Yayıncı: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Petrochemistry and Parent Rock Characteristics of the Amphibolites in the Gümüşler Formation of the Niğde Metamorphics, Central Turkey

K. Koçak, M. Arslan, H. Kurt, H. Baş, A. Döyen

Torul (Gümüşhane) Volkaniklerinin Petrografik ve Petrolojik Özellikleri (KD Türkiye); Fraksiyonel Kristallenme ve Magma Karışımına İlişkin Bulgular

Abdullah KAYGUSUZ, Cüneyt ŞEN, Zafer ASLAN

Mosasaurus hoffmanni Mantell, 1829: Türkiye' de Geç Kretase dönemine ait ilk deniz sürüngeninin keşfi

Nathalie BARDET, Cemal TUNOĞLU

Doğu Karadeniz Bölgesinde Geç Kretase Yaşlı Kırıntılı Çökellerin Sedimantoiojik ve Sedimanter Petrografik Özellikleri

Çiğdem SAYDAM, Sadettin KORKMAZ

Doğu Karadeniz Bölgesinde Geç Kretase yaşlı kırıntılı çökellerin sedimantolojik ve sedimanter petrografik özellikleri

Çiğdem SAYDAM, Sadettin KORKMAZ

Mosasauvus hoffmanni Mantell, 1829: Türkiye'de, Geç Kretase Dönemine Ait İlk Deniz Sürüngeninin Keşfi

Cemal Tunoğlu, Nathalie BARDET