Doğu Karadeniz Bölgesinde Geç Kretase yaşlı kırıntılı çökellerin sedimantolojik ve sedimanter petrografik özellikleri
Bu çalışmada, Doğu Karadeniz Bölgesinin güney kesimlerinde geniş yüzeylemeleri bulunan Geç Kretase yaşlı kırıntılı çökellerin sedimantolojik ve sedimanter petrografik özellikleri incelenmiştir. Bölgede yer alan kırıntılı kayaçlar türbidit akıntılarla taşınarak çökertilmiş olup, başlıca ıraksak türbiditlerden oluşmaktadır. İstifin toplam kalınlığı 96 ile 750 m arasında değişmektedir. Birim genellikle pembe, yeşil, yeşilimsi gri ve gri renkli olup ince, orta, kalın tabakalı marn-şeyl ve yeşil, yeşilimsi gri, gri, kahve renkli, ince, orta, kaim tabakalı ve ince, orta, kaba taneli kumtaşı ardalanmasmdan oluşmaktadır. Bu ardalanmaya yer yer çakıltaşı, kireçtaşı, çamurtaşı ve tüf eşlik etmektedir. İstifte yer yer paralel ve konvülüt laminalanma, derecelenme, yük kalıpları ve kaval yapıları gözlenmiştir. Kumtaşlarmın bileşenleri başlıca kuvars, feldispat, kayaç parçası, opak mineral, tali mineral, matriks ve çimentodan ibarettir. Bileşenlerin kayaç içerisindeki oranlarına göre kumtaşları, litarenit-arkoz olarak adlandırılmışlardır. Kumtaşları mineralojik olarak olgunlaşmamış, dokusal olarak ise orta derecede olgundur. Kayaçları oluşturan bileşenler genel olarak mağmatik yay, yeniden işlenen orojen bölgesi ve buna bağlı olarak da yay gerisi bindirme kuşağından türemişlerdir.
Sedimentological and sedimenter petrographic properties of Late Cretaceous aged clastic deposits in Eastern Black Sea Region, NE Turkey
This study aims at determining sedimentological and sedimenter petrographic properties of Late Cretaceous aged clastic deposits that are widespread in the Eastern Black Sea region. Sedimentary rocks exposed in the region were deposited by turbidity currents and characterized as the distal turbidite. The total thicknesses of the sequence range from 96 to 750m. Lithofacies are composed of are composite of pink, green, greenish gray, gray, colored and thin- medium-thick bedded marl and shale; green, greenish gray, gray, brown colored and thin-medium-thick bedded, fine, medium, coarse grained sandstones. The frequently observed locally interbedded with conglomarete, limestones, claystones and volcanic material. Sedimentary structures constitute parallel, convolute lamination, graded bedding, load mark and flute marks. Mineralogic composition of sandstones are quartz, feldispars, lithic fragments, opac mineral, accessory mineral, matrix and cements. According to mineral ratios in the rock, sandstones are named liiharenite-arkose. They are mineralogic immature and texturally medium mature. The main provenance of sandstones were generally magmatic arc, recycled orogen region and back arc subduction complex source.
___
- Adamia, S. EL, Lordkıpanıdze, M., Zakarıadze, G., 1977. Evolution of Active Continental Margin as Exemlified by the Alpine History of the Caucaus Amesterdam Tectonophysics 40, 183-199.
- Ağar, Ü., 1977, Demirözü (Bayburt) ve Köse (Kelkit) Bölgesinin Jeolojisi, Doktora Tezi, İ.Ü.Fen Fakültesi, İstanbul.
- Akdeniz, N., 1988, Demirözü Permo-Karbonifer ve bölgesel yapı içindeki yeri: Türkiye Jeoloji Bülteni, 31,1,71-80.
- Arslan, M., Tüysüz, N., Korkmaz, S., Kurt, H., 1997. Geochemistry and Petrogenesis of the Eastern Pontide volcanic Rocks, NE Turkey, Chemie der Erde, Geochistry 57,157-187. Bektaş, O., 1983. Kuzeydoğu Pontid Magmatik Yayındaki I tipi Granitler ve Jeotektonik Konumları, Türkiye Jeoloji Kurultayı, 37., Bil. ve Tek. Kurultayı Bildiri özleri, Ankara, 49-50. Bektaş, O., 1986. Doğu Pontid Ark Gerisi Bölgelerinde Paleostres dağılımı ve Çok Safhalı Riftleşme, Maden Tetkik Arama Bülteni, Ankara, 103/104,24-40.
- Bektaş, O., 1986, Doğu Pontid Ark Gerisi Bölgelerinde Paleostres dağılımı ve Çok Safhalı Riftleşme, Maden Tetkik Arama Bülteni, Ankara, 103/104,24-40.
- Bektaş, O., Şen, C., Atıcı, Y., Köprübaşı, N., 1999, Migration of the Upper Cretaceous s subduction-related volcanism toward the back-arc basin of the eastern Pontide magmatic arc (NE Turkey), Geological Journal, 34,95-106.
- Bektaş, O., Çapkınoğlu, Ş., Akdağ, K., 2001, Successive extensional tectonic regimes during the Mesozoic as evidenced by neptunian dikes in the Pontide magmatic arc, NE Turkey, Int. Geological Review, 43, 9, 840-850.
- Bouma, A. H., 1962. Sedimentology of Some Flysch Deposits, Elsevier Publ. Co., Amsterdam.
- Boynukalın, S., 1990, Dereli (Giresun) Baraj Yeri ve Göl Alanının Mühendislik Jeolojisi ve Çevre Kayaçlarının Jeomekanik Özellikleri, Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Cox, R., Lowe, D. R., 1996. Quantification of the Effects of Secondary Matrix on the Analysis of Sandstone Composition, Journal of sedimentary Research, 66, No. 3,548-558.
- Dewey, J. F., Pitman, W. C, Ryan, W. B. F., Bonnın, J.,1973. Plate Tectonics and Evolution of Alpine System, Geol. Soc. Am. Bull., Boulder, 84, 3137-3180.
- Dickinson, W. R., Suczek, C. A., 1979. Plate Tectonics and Sandstone Composition, The American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 63,2164-2182.
- Dickinson, W. R.,1982. Composition of sandstones in Circum - Pacific Subduction Complexes and Fore-Arc Basins, The American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 66,121-137.
- Dickinson, W. R., Beard, L.S., Breakendridge, G. R., Erjavec, L. J., Ferguson, Inman, K. F., Knepp, R. A., Lindberg, F. A. Ryberg, P. T., 1983. Provenance of North American Phanezoic Sandstones in Realation to Tectonic Setting, Geological Society of America Bulletin, 94, 222-235.
- Dickinson, W. R., 1985, Interpreting Provenance Relationson from Detrital Modes of Sandstones, In: Provenance of Arenites (Ed. ByG.G.Zuffa),333-361.
- Dott, R. L., 1964. Wacke, Greywacke and Matrix What Approach to immature Sandstone Classification, J. Sed. Petrol. 34,625-632.
- Erkan, Y., 1994. Kayaç oluşturan önemli Minerallerin Mikroskopta İncelemeleri, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları: 42
- Erkan, Y., 2001. Magmatik Petrografi, Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Yayın no: 40,206.
- Falk, P.D., Dorsey, R. J., 1998. Rapid Development of Gravelly High-Density Turbidity Currents in Marine Gilbert-Type Fan Deltas Loreto Basin, Baja California Sur, Mexico, 45,331-349.
- Folk, R. L., 1950. Stages of Textural Maturity in Sedimentary Rocks, Petrology, 21,127-130.
- Folk, R. L., Andrews, P. B., Lewis, D. W., 1970. Detrital Sedimentary Rock Claification and Nomenclature for Use in New Zealand- New Zealand Journal of Geology and Geophysics, 13,p.955.
- Folk, R. L., 1974, Petrology of Sedimentary Rocks, Hemphill Publishing Company Austin, Texas 78703. Gattinger, T. E., 1961, l/,500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Trabzon paftası ve İzahnamesi, MTA baskısı, Ankara.
- Gedik, İ., Kırmacı, M. Z., Çapınoğlu, Ş., Özer, E., Eren, M., 1996, Doğu Pontidlerin Jeolojik Gelişimi, KTÜ Jeoloji Müh. Böl. 30. Yıl Sempozyumu Bildirileri.
- Gökçen, S. L., Özkaya, İ., 1981. Anadolu ve Trakya Paleojen Flişlerinin Sedimantolojik Karekteristikleri ile Kil Mineralleri Arasındaki İlişkiler, Yerbilimleri, 7,1-8.
- Göksu, E. 1962, , l/,500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Samsun paftası ve İzahnamesi, MTA baskısı, Ankara.
- Gülibrahimoğlu, İ., Yazıcı, N., Akıncı, S., Türkmen, İ., Saraloğlu, A., Topçu, T., Yağcı, A., 1986, Arsin-Araklı-Sürmene-Çaykara (Trabzon) Güneyi ile Bayburt (Gümüşhane) Kuzeyi Yörelerindeki Cu-Pb-Zn, Fe ve Mn Cevherleşmelerine Ait Maden Jeolojisi Raporu, Ankara.
- Güner, S., Güç, A. R., Eroğlu, C. L, Kurtoğlu, T., 1987, Giresun- Alucra- Şebinkarahisar, Gümüşhane-Şiran, Erzincan-Refahiye-Gazipmar, Sivas-Suşehriehri-Ağvanis (Gölova) Yöresinin Jeoloji Raporu, MTA Trabzon
- Güven, İ.H., 1998, 1/100.000 Ölçekli Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları No: 5 7,5 8, 59,60, MTA Yayını, Ankara.
- Kahraman, İ., Kansız, H., Dursun, A., Yılmaz, H., Ercin, A. İ., 1985, Gümüşhane Yöresinin Jeolojisine ve Cevherleşmesine ait Jeoloji Raporu, MTA Trabzon, ProjeNo: 84-89.
- Kerr, P. F., 1959, Optical Mineralogy- McGraw Hill, New York, p.442
- Keskin, İ., Korkmaz, S., Gedik, İ., Ateş, M., Gök, L., Küçümen, Ö., and Erkal, T.1989, Bayburt dolayının jeolojisi: MTA Report no: 8995 (unpublished), Ankara.
- Ketin, İ., 1966, Türkiye'nin Tektonik Birlikleri, MTA Yayınları, Ankara, 66.
- Korkmaz, S. ve Baki, Z., 1984, Demirözü (Bayburt) güneyinin stratigrafisi: Türkiye Jeoloji Bülteni 5,107-115.
- Korkmaz, S. ve Gedik, İ., 1988, Rize Fındıklı-Çamlıhemşin arasında kalan bölgenin jeolojisi ve petrol oluşumları: Jeoloji Mühendisliği, 32/33,5-15.
- Korkmaz, S., 1993, Tonya-Düzköy (GB Trabzon) Yöresinin Stratigrafisi, Türkiye Jeoloji Bülteni, 36,151-158.
- Korkmaz, S., Tüysüz, N., Er, M., Musaoğlu, A. and Keskin, İ., 1995. Stratigraphy of the Eastern Pontides N-Turkey, Proceedings of Symposium on the Geology of the Black Sea Region September 7-11, 1992, Ankara, Turkey.
- Lewis,D.M., McConchie,D.,1994.Pratical Sedimentology,Chapman and Hall,New York,London, 119-125.
- Lowe, R. D., 1982. Sediment Gravity Flows: II. Depositional Models with Special eference to the Deposits of High- Density Turbidity, Currents, Journal of Sedimentary Petrology,52,No 1,279-297.
- McBride , E. F., 1963. A Classification of Common v Sandstones, Journal of Sedimentary Petrology, 34, p.667.
- McLaren B., Bowles, D., 1985. The Effects of Sediment Transport on Grain Size Distributions, J. Sedm. Petrol, 5,457-470.
- Nalbantoğlu, A. K., Çakır, M., Yılmaz, T., Kahraman, İ., Gülibrahimoğlu, İ., Yazıcı, E. N., Musaoğlu, A., Topçu, T., Yılmaz H. ve Çağlar, O., 1988, Artvin-Yusufeli-Pazar-Ardeşen-Çamlıhemşin Yöreleri Maden Jeolojisi Raporu: MTA Report no: 8835 (unpublished), Ankara
- Okay, A.İ., ve Şahintürk, Ö., 1997, Geology of the Eastern Pontides, Regional and Petroleum Geology of the Black Sea and Surrounding Region (Ed. A.G. Robinson), AAP Memoir 68,291-311.
- Pantin, H. M., 1979. Interaction between Velocity and Effective Density in Turbidity Flow: Phase Plane Analysis with Criteria for Auto Suspension, Marine Geology, 31,59-99.
- Pelin, S., 1977. Alucra (Giresun) Güneydoğu Yöresinin Petrol Olanakları Bakımından Jeolojik İncelemesi, Doçentlik Tezi, KTÜ yayın no: 87, Trabzon.
- Pettijohn, F. J., 1954. Classification of Sandstones, Journal of Geology, 62,360-365.
- Stunner, L. J., Basu, A., 1985. The Effect of Grain Size on detrital Modes: A test of the Gazzi-Dickinson Point- Counting Methot-Discussion, Journal of Sedimentary Petrology, 55,No.4,616-627.
- Shultze-Westrum, H. H., 1961, Kuzeydoğu Anadolu'da Doğu Pontus Mineral Bölgesinin Jeolojisi ve Maden Yatakları ile ilgili Mütaalalar, MTA Dergisi, sayı 57, s. 63-71.
- Şengör, A.M.C., Yılmaz, Y. ve Ketin İ. Remnants of a pre-Late Jurassic Ocean in North Turkey: Fragments of a Permian-Triassic Paleotethys, Geological Society of American Bulletin 91, 599-609.
- Şengör, A.M.C; Yılmaz, Y, 1981. Tethyan Evolution of Turkey: A Plate Tectonic Approach. Tectonophysics, 75,181 -241, Amsterdam.
- Terlemez, İ. and Yılmaz, A., 1980, Ünye-Ordu-Koyulhisar- Reşadiye arasında kalan yörenin stratigrafisi: Geol. Soc. Turkey Bull., 23,2,179-191.
- Takashi, H., and Öner, O., 1975, Trabzon bölgesinin 1/50.000 Ölçekli Jeoloji Haritası-I, MTA arişivi no:30670, Ankara.
- Tokel, S., 1983. Liyas Volkanitlerinin Kuzey Anadolu'daki Dağılımı ve Kuzey Tetis Ada Yayı Sistemi Evriminin Açıklanmasmdaki Önemi, Türkiye Jeoloji Kurultayı, Abstracts, Ankara, 42-43.
- Tucker, M. E., 1991, Sedimentary Petrology, Blackwell Scientific Publications, Oxford.
- Valloni, R., Mezzadri, G., 1984. Compositional Suites of Terrigenous Deep-Sea Sands of the Present Continental Margins, Sedimentology,31,353-364.
- ISSN: 1016-9164
- Başlangıç: 1947
- Yayıncı: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
Sayıdaki Diğer Makaleler
Cemal Tunoğlu, Nathalie BARDET
Abdullah KAYGUSUZ, Cüneyt ŞEN, Zafer ASLAN
Çiğdem SAYDAM, Sadettin KORKMAZ
Çiğdem SAYDAM, Sadettin KORKMAZ