Keban (Elazığ) civarı eski imalat pasalarında Au, Ag, Pb, Zn cevherleşmelerinin mineralojik ve jeokimyasal özellikleri
İnceleme alanı Elazığ ili Keban ilçesi sınırları içerisindedir. Yaşlıdan gence doğru Keban Metamorfıtleri (Permokarbonifer), Keban magmatitleri (Üst Kretase) olmak üzere iki jeolojik birim yüzeylemektedir. Keban Metamorfıtleri, kalkşist, serizit klorit şist, gözenekli kireçtaşı, laminalı kireçtaşı, tabakalı kristalize kireçtaşı ve masif kristalize kireç-taşı olistolitlerinden oluşmaktadır. Keban magmatitleri, alkali siyenit, siyenit, kuvars siyenit, monzonit ve kuvars monzonit bileşiminde Keban Metamorfitlerini dayk ve siller halinde kesmektedir. İnceleme alanında pasalar 4 gruba (Batı Fırat, Siftil Tepe, Zeytin Dağı, Derebaca) ayrılarak mineralojik ve jeokimyasal olarak değerlendirilmiştir. Farklı gruba ait pasalarda, küçük değişiklikler olmakla birlikte esas cevher mineralleri, pirolusit, rodokrosit, barit, pirit, galen, sfalerit, kalkopirit, arsenopirit, Ag-As-Sb sülfo tuzları ve az miktarda götit, siderit, jips, kalsit, kuvars bulunmaktadır. Sonuç olarak, Batı Fırat pasalarında Au-Ag ve Au-Zn arasındaki uyumlu bağıntının varlığı ile oksit minerallerinin yoığunluğu Batı Fırat yakasındaki oksitli cevherleşmelere, Zeytin Dağı, Siftil Tepe ve Derebaca pasalarında Pb-Zn, Ag-Zn arasındaki pozitif korelasyonun varlığı Doğu Fırat'taki sülfürlü cevherleşmelere dikkat çekmektedir.
Mineralogical and geochemical features of Au, Ag, Pb, Zn mineralizations in Keban (Elazığ) wastes
The studied area is located in Keban township of Elazığ and two geological units are present in the area. These are from oldest to youngest; Keban Metaporphites (Permo-Carboniferous) and Keban magmatic rocks (Upper-Carbo-niferous). The Keban Metamorphics consist of calcshist, sericite chlorite schist, porous limestone, laminated limestone, bedded crystallized limestone, massive crystalized limestone olistolites. Keban magmatic rocks are occured alkaline siyenite, quartz siyenite, rnonzonite and quartz monzonite and intruded in to the Keban Metamorphics as dikes and sills. Although some minor variations major ore minerals are pirolusite, rodokrosite, barite, pyrite, galena, sphalerite, chalcopyrite, arsenopyrite, Ag-As-Sb sulphosalt and minor minerals; siderite, geothite, calcite, quartz, gypsium in different waste. Keban wastes are subdivided in to four main group (West Euphrates, Siftil Tepe, Zeytin Dağı, Derebaca) in Keban area. The samples are evaluated as mineralogical/y and geochemically. West Euphrate wastes are composed of oxidic ore and therefore show strong Au-Ag and Au-Zn. Otherwise correlations among Au, Ag, Pb, Zn metals show significant connections between Ag, Pb and Zn of Siftil Tepe and these results match with those of Ag-rich Pb-Zn sulphide mineralizations. The same elements display similar correlations in Zeytin Dağı wastes. Correlation values for the same metals in Derebaca wastes are close to the above two wastes but very low Zn-Ag correlation value.
___
- Aktaş, G. ve Robertson, A.H.F., 1990. Tectonic evolation of the tethys suture zone in SE Turkey: Evidence from the petrology and geochemistry of late Cretaceous and middle. Eocene extrosives MALPAS, E. M., (ed)., 1990: Ophiolithes ofthe symp. Troodos 1987,
- Asutay,H. J., 1988. Baskil (Elazığ) çevresinin jeolojisi ve petrografik incelenmesi. MTA Dergisi, 107, 38-60.
- Çalık, A., 1986. Keban Plutonitleri; mineraloji, petrojenez, ve yan kayaç ilişkileri. İstanbul Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi 180s (Yayınlanmamış).
- Çelebi, H. ve Hanelçi, Ş., 1998. Geochemische und geostatistische Untersuchun-gen an Mn-erzen des Lagerstaettendiztriktes Keban,Elazığ / Osttürkei, Geologisches Jahrbuch Hannover, D 108:3-33
- Hanelçi, Ş., 1986. Yahyalı Köyü ( KebanElazığ ) civarının jeolojisi ve Mıı, Ag, Au, Pb, Zn cevherleşmelerinin incelenmesi. Yük. Lis. Tez. İstanbul Üniversitesi 186 s, (Yayınlanmamış).
- Hanelçi, Ş.,1989. Keban-Elazığ civarı eski imalat paşaları ve Au-Ag açısından önemi. Etibank Maden Arama Dairesi Başkanlığı., Ankara, 30 s.
- Hanelçi, Ş., 1997. Karamağara Dere (Keban) molibdenit-florit cevherleşmelerinin jeokimyası. Çukurova Üniv. 20. Yıl Sempozyumu. Bildiriler kitabı, (Yayımlanmamış)
- Hanelçi, Ş., 1991. Zeryan Dere-Siftil Tepe (Keban-Elazığ Metalojenisinin incelenmesi, Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi.Ü. 200 s. (Yayımlanmamış).
- Hanelçi, Ş., 2001. Mineralogie und die genese der Cu - forkommen ven Zeryan dere des Lagerstaet tendiztriktes Keban/Elazığ/Osttürkei. Chemie der Erde (Baskıda).
- Hanelçi, Ş., Taşçı, İ ve Söylemez, M., 1989. Keban Dere Güneyi (Keban-Elazığ) skarn zonu cevherleşmelerinin ön Etüt Raporu. Etibank Maden Arama Dairesi Başkanlığı, Ankara, 30 s. (Yayımlanmamış )
- Hutchison, C.S., 1983. Economic deposits and their tectonic setting. Mac Millan Education, Houndmills and London, pp.31-43.
- Kalender,L., 2000. Keban Dere (Keban-Elazığ) Doğu Fırat bölgesi Cu cevherleşmelerinin jeolojisi, kökeni ve ekonomik önemi. Fırat Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü,. Doktora Tezi, 110s. (Yayımlanmamış)
- Kipman, E., 1976. Kebanm Jeolojisi ve volkanitlerinin petrolojisi. Doçentlik Tezi. İstanbul Üniversitesi (yayınlanmamış).
- Köksoy, M., 1972. Keban madeni civarında cevherleşme ile ilgili elementlerin dağılımları. Etibank Raporu. 983. Ankara. 88s, (yayınlanmamış).
- Köksoy, M., 1975. Keban madeni dolayındaki jeokimyasal sızıntı anomalileri. TJK Bült. 18, 5-2.
- Kumbasar, L, 1964, Keban bölgesindeki cevherleşmelerin petrografik ve metalojenik etüdü. Doktora tezi, İTÜ, 113s, (Yayımlanmamış).
- Kineş, T., 1969. The geology and ore mineralization of the Keban area, eastern Turkey. Doktora tezi, Istanbul Üniversitesi, 213s, (yayınlanmamış).
- Melleart, J., 1967. Çatal Höyük, A Neolithic Town in Anatolia., Me Graw Hill.. 12, pp 133 .
- Özbal, H. ve Yener, K.A.,1983. Tarih öncesi çağlarda Anadolu'da gümüş üretimi, kullanımı ve ticari değişimi. Arkeometri Ünitesi Bilimsel Toplantı Bildirileri, TÜBİTAK, s.73 - 83 Ankara
- Öztunah, Ö., 1989. Keban Maden Sahaları durum tespit raporları 1985- 1989
- Etibank Maden Arama Dairesi Başkanlığı., Ankara, 30 s. (Yayınlanmamış ).
- Seeliger, T.C., Pernicka, E. Wagner, G.A., Begeman, E, Schmitt-Strecker, S. ve Eibner, C, Öztunah, Ö., Baranyı, L, 1985. Archo-metalurgische untersue-hungen ni Nord-und Ostanatolien. 32. Jahbuch des Römisch. Germanischen Zentralmuseums, Mainz,597-659.0
- Ulutan, B., 1987. Etibank Raporu. Etibank Matbaası Ankara. 96-98.
- Yazgan, E., ve Chessex, R., 1991. Geology and tectonic evolution of the Southeastern Taurides in the region of Malatya. TPJD. Bült., 3,1,1-41.
- Yılmaz, Y, Yiğitbaş, E., Yıldırım, M. ve Genç, Ş. C, 1992. Güneydoğu Anadolu metamorfık masiflerinin kökeni: Türkiye 9. Petrol. Kong. , Tebliğler, 296-306.
- Yılmaz, A., Ünlü, T. ve Sayılı, S., 1992. Keban (Elazığ) kurşun-çinko cevherleşmelerine bir yaklaşım; ön çalışma; MTA Dergisi. 114,47-70.
- Zisserman, A., 1969. Geological and mining study of Keban Madeni, Elazığ/Turkey. Doktora Tezi, BRGM, Fransa, 123s, (yayınlanmamış).
- ISSN: 1016-9164
- Başlangıç: 1947
- Yayıncı: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası