KATILIM HAKKININ TEMELİ: KÖY KANUNU
21. yüzyılda kamu yönetimi anlayışında yaşanan dönüşüm, demokrasi, katılım, şeffaflık gibi kavramları beraberinde getirmiştir. Birbirini destekleyen niteliğe sahip bu kavramlardan katılım, temsili demokrasi anlayışının yetersiz kalmasıyla birlikte daha önemli hale gelmiş; karar verme ve uygulama süreçlerine doğrudan katılımın önemi ulusal ve uluslararası metinlerde vurgulanmaya başlanmıştır. Ancak katılımcı demokrasi vurgusu yapılmaya başlanmadan çok önceleri ülkemizde 1924 tarih ve 442 sayılı Köy Kanunu yayınlanmıştır. Nüfusun yüzde 75’inin köylerde yaşadığı bu dönemde yayınlanan Kanun, katılımcılık ve demokrasi kavramlarının temelini oluşturuyor niteliktedir. Muhtar, ihtiyar meclisi ve köy derneği şeklinde üç organdan bahseden Kanuna göre karar alma organları seçimle belirlenmekte ve seçmenler köy derneğinin doğal üyesi sayılmaktadır. Cumhuriyet tarihinin en eski kanunlarından biri olan bu Kanunun 2009 yılında yayınlanan Köy Kanunu Tasarısı Taslağıyla revize edilmesi amaçlanmış, köy dernekleri bu taslakta yer almamıştır. Katılımcı niteliği gereği dünyada örnek olacak bu kurumun daha da geliştirilmesi gerekirken kaldırılmaya çalışılması kamu yönetiminin geçirdiği dönüşüme uygun değildir.
Bu bağlamda çalışmanın amacı öncelikle katılım, katılım hakkı ve yerel yönetimlere ilişkin kavramsal çerçeve çizildikten sonra katılım hakkının temellerini incelemektir. Günümüzde göz ardı edilmeye başlanmış Köy Kanununun ve yeni çalışmalarda yer almayan köy derneklerinin katılım hakkının kullanımında oynadığı role ilişkin bir tartışma yürütülecektir. Köy Kanunu ve köy dernekleri çalışmaları literatürde yer alsa da katılım hakkı kapsamında değerlendirme yapılan bir çalışmaya rastlanamamıştır. Dolayısıyla özgün bir niteliğe sahip bu çalışmanın amacı katılımcılık hakkının temelinde yer alan bir yerel yönetim birimi kanunu olan Köy Kanunun önemine ve bu Kanunun çağdaş ihtiyaçlara göre yeniden şekillendirilmesine vurgu yapmaktır.
Anahtar Kelimeler:
Katılım, Katılım Hakkı, Köy İdaresi, Köy Kanunu, Köy Derneği
The Foundations Of The Participation Right: The Village Law
In the 21st century, the transformation in the understanding of public administration has brought along concepts such as democracy, participation and transparency. Participation, one of these concepts that support each other, has become more important with the inadequacy of the understanding of representative democracy; the importance of direct participation in decision-making and implementation processes has begun to be emphasized in national and international texts. However, long before participatory democracy was emphasized, the Village Law No. 442 dated 1924 was published in Turkey. The Law, published in this period when 75 percent of the population lived in villages, laid the foundation for the concepts of participation and democracy. According to the Law, which mentions three bodies as mukhtar, council of elders and village association, decision-making bodies are determined through elections and voters are considered natural members of the village association. This Law, one of the oldest laws in the history of the Republic, was intended to be revised with the Draft Village Law published in 2009, but village associations were not included in this draft. Attempting to abolish this institution, which will be an example in the world due to its participatory nature, while it should be further developed, is not in line with the transformation of public administration.
In this context, the aim of the study is to first draw a conceptual framework on participation, the right to participation and local governments, and then to examine the foundations of the right to participation. A discussion will be conducted on the role of the Village Law, which has started to be ignored today, and the role of village associations, which are not included in recent studies, in the exercise of the right to participation. Although the Village Law and village associations are included in the literature, there is no study that evaluates the right to participation. Therefore, the aim of this study, which has an original character, is to emphasize the importance of the Village Law, which is a local government unit law that is at the basis of the right to participation, and the reshaping of this law according to contemporary needs.
Keywords:
Participation, Right of Participation, Administration of Village, The Village Law, Village Association.,
___
- Akay, H. (2015). Yerel Yönetimlerde Katılımcı Mekanizmalar ve Süreçler, İstanbul: Türkiye Avrupa Vakfı.
- Arsoy, M. (2021). Köy Kanunu ve Tarihçesi 442 Sayılı Köy Kanunun Tarihi ve Mevcut Durum Üzerine Bir Değerlendirme, Türk İdare Dergisi, 93(493), 11-36.
- Baykal, D. (1970). Siyasal Katılma: Bir Davranış İncelemesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları.
- Çalışır Hovardaoğlu, S. (2021). Köy Kanunu Uygulamaları ve Köy Gezileri Çerçevesinde Köy Merkezlerinde Modernleşme, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 17(33), 161-190.
- Doğan, K. C. (2016). Postmodern Kamu Yönetimi, Yerel Yönetimler ve Katılım: Yerel Yönetişim Odaklı Bir Yaklaşım, İGÜSBD, 3(2), 73-99.
- Erdoğan, O. (2020). Geri Çağırma Mekanizması: Uluslararası Örneklerden türkiye’ye Çıkarımlar, Sosyoekonomi, 28(45), 353-371.
- Erol, V. (2022). Doğrudan Demokrasi Uygulamasında Köy Dernekleri: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, 10, 37-43.
- Gençoğlu, M. (2011). “1864 ve 1871 Vilayet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 20-50.
- Görün, M. (2006). Yerel Demokrasi ve Katılım: İzmir, Konya ve Ağrı İl Genel Meclis Üyeleri Üzerinde Bir Araştırma, Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 159-184.
- Gözler, K. (2013). “6360 Sayılı Kanun Hakkında Eleştiriler: Yirmi Dokuz İlde İl Özel İdareleri ve Köylerin Kaldırılması ve İlçe Belediyelerinin Büyükşehir İlçe Belediyesi Haline Dönüştürülmesi Anayasamıza Uygun Mudur?”, Legal Hukuk Dergisi, 11(122), s.37-82.
- Huntington, S. (1966). “Siyasal Gelişme, Siyasal Bozulma”, (Çev. Ergun Özbudun), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.
- Kapani, M. (2011). Politika Bilimine Giriş, Ankara: BB101 Yayınları.
- Kaştan, Y. (2016). Osmanlı Devletinde 1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayat Kanun-i Muvakkati İle Vilayet Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2(2), 78-98.
- Keleş, R., Erbay, Y., Görmez, K. (2020). Türkiye’de ve Avrupa’da Yerel Temsil ve Katılım, Ankara: İmge Kitabevi.
- Kılıç, Ö., İpek, S. (2022). “Kırsal Mahalle: Büyükşehirlerde Tekrar Köye Dönüşür Mü?”, Troyacademy, 7(1), 1-16.
- Kılıç, S. (2005). 1864 Vilayet Nizamnamesinin Tuna Vilayetinde Uygulanması ve Mithat Paşa, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/782415, 24(37), 99-111.
- Narin, S. (2018). 1921 Anayasasının Genel özellikleri Bağlamında Yer Yönünden Yerinden Yönetimler ve Siyasi Özerkliğin Reddi, İstanbul Barosu Dergisi, 79, 79-110.
- Önder, Ö. (2013). Yerelleşme ve Yerel Demokrasinin Güçlendirilmesi Bağlamında Yerel katılım, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(18), 311-326.
- Örmecioğlu, H. T. (2019). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Köycülük Tartışmaları ve Numune Köyler, Belleten, 83(297), 729-752.
- Pustu, Y. (2005). Yerel Yönetimler ve Demokrasi, Sayıştay Dergisi, 57, 121-135.
- Sarı, M. (2014) 442 Sayılı Köy Kanunu Çerçevesinde Cumhuriyet Dönemi Köye Yönelik Çalışmalar, Tarih Okulu Dergisi, 7(19), 509-534.
- Tekeli, İ. (2001). Modernite Aşılırken Kent Planlaması, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Tortop, N. (1967). İdarenin Yeniden Düzenlenmesi Açısından Köyler, Türk İdare Dergisi, 38(306), 140-152.
- Tunç, H. (2008). Demokrasi Türleri ve Müzakereci Demokrasi Kavramı, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1-2), 1113-1132.
- Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı. (2014). Yönetişim ve Katılım, Ankara: Başak Yayınevi.
- Uygun, O. (2015). Yerel Yönetim Reformu İçin Anayasal İlkeler, Strategic Public Management Journal (SPMJ), 2, 1-27.
- Ünal, Y. (2009). Ahmet Ferit Tek, İstanbul: Bilgeoğuz Yayınevi.
- Vural, T. (2004). Osmanlı İmparatorluğunda Yerel Yönetimler, Türk İdare Dergisi, 444, 179-183.
- ISSN: 2667-4599
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu
Sayıdaki Diğer Makaleler
ULUSLARARASI GÖÇ HAREKETLERİ ÇERÇEVESİNDE İNSAN HAKLARI VE İNSANİ GÜVENLİK KAVRAMI
İNSAN HAKLARININ EVRENSELLİĞİ VE KÜLTÜREL GÖRECELİLİK TARTIŞMASI BAĞLAMINDA TAKDİR MARJI DOKTRİNİ
KATILIM HAKKININ TEMELİ: KÖY KANUNU
ÇOCUK HAKLARI PERSPEKTİFİNDEN ORMAN OKULU EĞİTİMİNİN ÖNEMİ