Bahadır YAZICIOĞLU, Arzu YAZAL ERDEM

Demir Eksikliği Anemisi Tanılı Çocuk Hastaların İncelenmesi ve Trombositoz Nedenlerinin Değerlendirilmesi

Amaç: Demir eksikliği anemisi tüm dünyada halen en sık görülen beslenme ilişkili hipokrom ve mikrositer anemilerdendir. Demir eksikliği anemisi ile birlikte periferik kanda trombositoz sık görülür ve nedenleri iyi bilinmemektedir. Çalışmamızda DEA olan çocuk hastaların özelliklerini, trombositoz sıklığını ve nedenlerini araştırdık. Gereç ve Yöntemler: DEA tanısı almış ayaktan izlenen çocuk hastaların yaş, cinsiyet, kan sayımı parametreleri, serum demir ve demir bağlama kapasitsi, ferritin düzeyleri, eş zamanlı enfeksiyon varlığı incelendi ve trombositoz varlığı ve nedenleri araştırıldı. Bulgular: DEA olan toplam 267 hastanın (E/K:109/158) yaş ortalaması 7.0±6.3 yıldı. Hastaların ortalama Hb değerleri 8.9±1.8 (4.6-11.9) g/dL, MCV 65.2±8.1 (47.1-84.6) fL, ortalama trombosit sayısı 392,250±146,805 (114,000-1,239,000)/mm3, ortalama TS %5.1±2.6 (1.09-12.57), ferritin ortanca değeri 3.4 (0.1-344) ng/mL hesaplandı. Hemoglobini 7g/dL’nin altında olan 50 hastada (%18.7) derin anemi tesbit edildi. Demir eksikliği anemisi olan hastaların 112’si (%41.9) 2 yaşından küçük infant ve süt çocuklarından, 97’si (%36.3) 12 yaşında ve daha büyük adolesanlardan oluşuyordu. Anemik adolesanların 84’ü (%86.5) kız hastaydı. Yetmişbir (%26.6) hastada trombositoz saptandı. Trombositozu olan ve olmayan hasta gruplarının ortalama trombosit sayısı sırasıyla 578,197±134,779/mm3 ve 324,892±75,686/mm3 idi. Trombositoz, erkek hastalarda, enfeksiyonu olanlarda daha sıktı. Trombositozu olan anemik hastaların yaş ortalamaları, Hb, MCV ve MPV; olmayan anemik gruba göre istatistiksel olarak daha düşük, WBC, MNS ise yüksekti (p<0.05). Trombosit sayısı ile ortalama trombosit volümü arasında orta ama anlamlı negatif korelasyon saptandı (r= -0.330, p=0.000). Tartışma: Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de halen DEA önemli halk sağlığı problemlerinden birisidir ve süt çocukları ile özellikle adolesan kız çocuklarında sık görülmektedir. Literatürle uyumlu olarak demir eksikliği derinleştikçe ve enfeksiyon varlığında trombositoz görülme sıklığı artmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Demir eksikliği anemisi, Çocuk

PDF

___

1. Stevens GA, Finucane MM, De-Regil LM, Paciorek CJ, Flaxman SR, Branca F, et al.Nutrition Impact Model Study Group (Anaemia). Global, regional, and national trends in haemoglobin concentration and prevalence of total and severe anaemia in children and pregnant and non-pregnant women for 1995-2011: a systematic analysis of population-representative data. Lancet Glob Health. 2013 Jul;1(1):e16-25.
2. Gökçay G, Kılıç A: Çocuklarda demir eksikliği anemisinin epidemiyolojisi; Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2000;43:3-13.
3. Evliyaoğlu N, Altıntaş D, Atıcı A. Anne sütü. inek sütü ve formül mama ile beslenenlerde demir durumu. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi 1996;5:249-259.
4. Uysal Z. Demir metabolizması ve demir eksikliği anemisi. Türk Çocuk Hematolojisi Dergisi 2007; 1: 7-22.
5. Yavuz T, Korkut S, Yavuz Ö, Kocabay K. Prevalence of Anemia and Iron Deficiency Anemia Among Adolescents In The Western Black Sea Region. Türkiye Klinikleri J Pediatr 2004; 13: 711-75
6. Berçem İ, İçağasıoğlu D, Cevit Ö, Törel Ergür A, Berçem G, Gültekin A, ve ark. The Prevalence of Iron Deficiency And Iron Deficiency Anemia In Adolescents. Türkiye Klinikleri J Pediatr 1999; 8: 15-20.
7. Gür E, Yildiz I, Celkan T, Can G, Akkus S, Arvas A, et al. Prevalence of anemia and the risk factors among school children in Istanbul. J Trop Pediatr. 2005 Dec;51(6):346-50. Epub 2005 Aug 26.
8. Mark D. Fleming. Chapter 11 Disorders of Iron and Copper Metabolism, the Sideroblastic Anemias, and Lead Toxicity. In: Nathan and Oski’s ed. Haematology of Infancy and Childhood. 6th ed. Philedelphia: Saunders Company; 2016: 344-380
9. Dan K. Thrombocytosis in iron deficiency anemia. Intern Med. 2005 Oct;44(10):1025-6.
10. Kuku I, Kaya E, Yologlu S, Gokdeniz R, Baydin A. Platelet counts in adults with iron deficiency anemia. Platelets. 2009 Sep;20(6):401-5.
11. Lanzkowsky P. Iron-Deficiency Anemia In:Lanzkowsky P,ed.Manual of Pediatric Hematology and Oncology.6 thed.San Diego, CA: Elsevier; 2016:69-83.
12. Ekemen C, Örnek Z , Karacı M, Ekemen A. Okul Çağındaki Çocuklarda Demir, Çinko ve A Vitamini Eksikliği Prevalansının Değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hast Derg/Turkish J Pediatr Dis / 2019; 3: 154-159.
13. Erduran E. Türkiye’de demir eksikliği anemisi ve güncel yaklaşım. XXXVI. Ulusal Hematoloji Kongresi; 2010, 3-7 Kasım, Antalya, Türkiye.
14. Sağlık Bakanlığı, 12-23 aylık çocuklarda demir kullanım araştırması raporu. Tem 2009. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/cocuk_ergen_db/dokumanlar/yayinlar/Kitaplar/Demir_Arastirmasi_Raporu.pdf (erişim tarihi 11.12.2019)
15. Z. Mutafoğlu ve B. Kural, Demir Profilaksisi Alan Çocukların 9. ve 24. Ayda Demir Eksikliği Durumu. Çocuk Dergisi 2019;19(1):16-20
16. Friberg B, Orno AK, Lindgren A, Lethagen S. Bleeding disorders among ¨ young women: a population-based prevalence study. Acta Obstet Gynecol Scand. 2006;85(2):200-206.
17. Jacobson AE, Vesely SK, Koch T, Campbell J, OʼBrien SH. Patterns of von Willebrand disease screening in girls and adolescents with heavy menstrual bleeding. Obstet Gynecol. 2018;131(6):1121-1129
18. Woo YL, White B, Corbally R, Byrne M, O'Connell N, O'Shea E, et al. von Willebrand's disease: an important cause of dysfunctional uterine bleeding. Blood Coagul Fibrinolysis. 2002 Mar;13(2):89-93.
19. Shankar M, Lee CA, Sabin CA, Economides DL, Kadir RA. von Willebrand disease in women with menorrhagia: a systematic review. BJOG. 2004 Jul;111(7):734-40. Review. PubMed PMID: 15198765.
20. Wolber EM, Jelkmann W. Interleukin-6 increases thrombopoietin production in human hepatoma cells HepG2 and Hep3B. J Interferon Cytokine Res. 2000 May;20(5):499-506. PubMed PMID: 10841078.
21. Kaser A, Brandacher G, Steurer W, Kaser S, Offner FA, Zoller H, et al. Interleukin-6 stimulates thrombopoiesis through thrombopoietin: role in inflammatory thrombocytosis. Blood. 2001 Nov 1;98(9):2720-5. PubMed PMID: 11675343.
22. Xavier-Ferrucio J, Scanlon V, Li X, Zhang PX, Lozovatsky L, Ayala-Lopez N, et al. Low iron promotes megakaryocytic commitment of megakaryocytic-erythroid progenitors in humans and mice. Blood. 2019 Oct 31;134(18):1547-1557.
23. Subramaniam N, Mundkur S, Kini P, Bhaskaranand N, Aroor S. Clinicohematological study of thrombocytosis in children. ISRN Hematol. 2014 Jan 29;2014:389257.
24. Sarangi R, Pradhan S, Dhanawat A, Patanayak R, Benia G. Thrombocytosis in children: Clinico-hematological profile from a single centre in Eastern India. J Lab Physicians. 2018 Jan-Mar;10(1):34-37. 25. Azab SF, Abdelsalam SM, Saleh SH, Elbehedy RM, Lotfy SM, Esh AM, et al. Iron deficiency anemia as a risk factor for cerebrovascular events in early childhood: a case-control study. Ann Hematol. 2014 Apr;93(4):571-6.
26. Munot P, De Vile C, Hemingway C, Gunny R, Ganesan V. Severe iron deficiency anaemia and ischaemic stroke in children. Arch Dis Child. 2011 Mar;96(3):276-9.
27. Yung KC, Zhang ZW, Yu WJ, Qiu JF, Xu CW, He CL, et al. Preliminary investigation about the expression of tubulin in platelets from patients with iron deficiency anemia and thrombocytosis. Hematology. 2018 Sep;23(8):549-557.
.