Osmanlı Devleti’nde XIX. asrın ortalarında başlayan müze ve müzecilik çalışmalarının merkezi İstanbul’dur. Önceleri başkent olmanın yanında ticaret, sanat ve kültür merkezi olması, sonrasında ise bu ayrıcalığını devam ettirmesi, onun hep en ön planda yer almasını sağlamıştır. Fethi Ahmet Paşa ile Osman Hamdi Bey bu işin çilesini çeken ve zevkini duyan ilk müzecilerimizdir. İstanbul Arkeoloji Müzeler Müdürlüğü ile Askeri Müze ilk müzelerimiz olmuş, bunu Türk ve İslâm Eserleri Müzesi takip etmiştir. Bilhassa İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde, Osman Hamdi Bey’in yüksek gayretleri ile çok kıymetli eserler kaleme alınmıştır. Bu minvalde, 1925 yılında kurulan Topkapı Sarayı Müzesi’nin kıymetli müdürü Tahsin Öz’ün gayretleri de unutulmamalıdır. Ayasofya, Topkapı Sarayı’ndan sonra en fazla ilgi ve ziyaretçiyi kabul eden mekandır. TBMM Milli Saraylar’a bağlı müzelerden Dolmabahçe ve Beylerbeyi sarayları en değerli olanlarıdır. Dolayısıyla makalemizin esas ve uzun unsurlarını adı geçen müzeler oluşturmuştur. İstanbul Arkeoloji Müzeleri binası, ülkemizde inşa edilen ilk müze binasıdır. Birçok önemli müzemiz eski saray binalarında yer aldığından, müze-saray değerlendirmesi sebebiyle, bu tarihî yapılar hakkında malumat verme ihtiyacı doğdu. Özel müzeler İstanbul’da 1980 yılıyla beraber kurulmaya başlanmıştır. İlki ise Sad- berk Hanım Müzesi’dir. Büyük özel müzeler yurtiçinde ve yurtdışında yaptıkları sergilerle ön plana çıkmaktadır. Bu itibarla yayımladıkları sergi katalogları onların en önemli tanıtıcı eserleridir.

Istanbul is the center of works on museums and museology that started in the Ottoman State in mid-19th century. Istanbul’s status as a capital city and a commercial, artistic and cultural center has enhanced its central role. Fethi Ahmet Paşa and Osman Hamdi Bey are our first curators who initiated the process. Istanbul Archeological Museum and Military Museum are our first museums followed by the Museum of Turkish and Islamic Arts. Especially Istanbul Archeological Museum has hosted many valuable works with the efforts of Osman Hamdi Bey. In this context, the contributions of Tahsin Öz, the manager of Topkapı Palace Museum established in 1925, should also be noted. Hagia Sophia is the setting that receives the most attention and visitors after the Topkapı Palace. Dolmabahçe and Beylerbeyi palaces are the most valuable ones that are connected to TBMM National Palaces. Hence these two museums constitute the core part of this article. The building of the Archeological Museum is the first museum building in Turkey. Since most of our important museums are located in old palace buildings, there has been a need to provide information on these historical buildings. Private museums have been established in Istanbul since 1980. The first such museum is Sadberk Hanım Museum. Large private museums come to the fore with their local and foreign exhibitions. The exhibition catalogues are their most instroductory works.