Terekeme-Karapapah Türkleri Ağzına Ait Sözcükler “Muş-Bulanık Çevresi”

Terekeme sözcüğünün kaynağına yönelik farklı rivayetler vardır. Birincisi, “Terekeme”, “Türkmen” sözcüğünden türemiştir. İkincisi, İslamiyetin Anadolu'da ilk yayıldığı yıllarda Mekke'den getirilen muhacir Araplara verilen “Terk-i Mekke” kavramıdır. Üçüncü olarak, Terekemelerin kendi aralarındaki rivayetlere göre de bu ismi “eski vatanlarını terk ettikleri” için almışlardır. Terekemelere ayrıca “Karapapah”ta denmektedir. Türkler arasında başa takılan başlıklara izafeten, urug, boy ve oymak isimlerine rastlanmaktadır. Karapapahların dilleri yaşadıkları, coğrafyadaki dil baskısı olmasına rağmen yüz yıllarca Türkçenin ana yapısını bozmadan günümüze taşımışlardır. Terekeme veya diğer bir değişle Karapapahlar Kıpçak-Oğuz kaynaşması ile oluşmuştur. Siyah astragan kalpak giydiklerinden komşuları tarafından “Karapapahlar” diye anılırlardı. Karapapahlar, Kür boylarındaki egemenliklerini daha kalıcı kılmak amacıyla Tiflis, Nahçıvan, Karabağ, Loru, Ahırkelek, Gence ve Şirvan dolaylarına yerleşmişlerdir. Gürcistan ve Azerbaycan'ın yanı sıra Karapapahların en yoğun yaşadığı yerler, başta Kars olmak üzere Türkiye'nin Doğu Anadolu bölgesidir. Kars, Iğdır ve Ardahan'da nüfusun çok önemli bir kısmı Karapapah'tır. Terekemeler Erzurum, Erzincan, Sivas, Amasya, Van, Ağrı gibi şehirlerimizde de oldukça fazladır. Sivas'ın Kangal ilçesinde yoğun bir Karapapah nüfusu vardır. Ayrıca buralardan İstanbul, Ankara, İzmir, Adapazarı, Bursa gibi şehirlere göç eden çok sayıda Karapapah Türkü vardır. Bu çalışma da ise Terekemeler-Karapapah Türklerinin Muş ili Bulanık ilçesi çevresindeki sözlü kültüründen örnekler ele alınmıştır.

THE WORDS OF THE MOUTH OF THE TEREKEMEKARAPAPAH TURKS “AROUND MUS-BULANIK”

Karapapahlar Terekemes or in other words formed by the fusion of Kipchak-Oguz. Horseherds (year) and the sizes of the black astrakhan sheep breeding Karapapahs kalpakhe celebrated by having anything on their neighbors. Karapapahs, Tbilisi in order to make a more permanent cure lengthes rule, Nakhichevan, Karabakh, lor samples, Ahırkelek, settled down to around Ganja and Shirvan. Karapapahların Georgia and Azerbaijan, as well as the busiest place of residence, especially in Eastern Anatolia region of Turkey, including Kars. Kars, Ardahan, Igdır and Karapapah an important part of the population. Terekemes Turks, Erzurum, Erzincan, Sivas, Amasya, Van, rather thancities such as pain. There is a dense population of the town of Kangal Karapapah Sivan. Also from here to Istanbul, Ankara, Izmir, Adapazari, who migrated to cities like Bursa has a large number of Turks Karapapah. In this study, the oral culture of the surrounding district of Bulanık province of Mus Terekemes-Karapapahs examples are discussed.