TÜRK SAZ ŞİİRİNDE TAŞLAMALAR VE ÂŞIK HANİFİ ÜNVER’İN TAŞLAMALI ŞİİRLERİ

Türk saz sanatının en önemli anlatım araçlarından biri taşlamalardır. Sosyal hiciv ifadeleri içeren bu şiirler, Türk insanının duygu ve düşüncelerinin ifadecisi olan âşıklar tarafından sıkça söylenmiştir. Âşık edebiyatında toplumsal yaşamın kötüye giden yönlerini, siyasal, sosyal ve ekonomik adaletsizliği, halkı huzursuz eden olayları ya da bireysel kusurları, ahlaka uymayan, etik dışı durum ve eylemleri eleştiren şiirler taşlama türü adı altında değerlendirilmiştir. Bu şiirler yer yer mizahi özellik taşımalarının yanı sıra yol gösterici, aksayan yönleri onarıcı niteliğe de sahiptirler. Doğru-yanlış, iyi-kötü, kusur-kusursuzluk bildirerek olması gerekeni, yapılması gerekeni sergilemektedirler. Âşık şiirinde çok sayıda taşlama örneği bulunmaktadır. Âşıklar bireysel duyarlılıkları ve toplumun sözcüsü olarak yüklendikleri misyon sebebiyle eleştiride bulunmaktan geri durmamış, sözlerini sakınmadan ifade etmişlerdir. Bu nedenle taşlamalar, sivri ve sert bir dille açık açık, bazen de tam tersi esprili ve mizahi dille teşbih, tezat, kinaye, mübalağa sanatlarının etkisinden yararlanarak kapalı ve imalı bir dille oluşturulmuşlardır. Bu çalışmada genel bağlamda Türk saz şiirindeki taşlamalardan hareketle Malatyalı Âşık Hanifi Ünver’in taşlama türündeki şiirleri ele alınmıştır. Aşığa ait, derleme ve literatür tarama yöntemleriyle belirlenmiş yüz elli civarındaki şiir incelenmiş ve taşlama türünden olanları değerlendirmeye alınmıştır. Âşık Hanifi Ünver’in şiirlerinde aşk ve sevda konusu ağırlıktadır. Bununla birlikte sosyal, siyasal, toplumsal ve ekonomik konularda taşlamalar söylemiş, çeşitli kurum ve kuruluşları, bireyleri eleştirmiştir.

___

Akman, Eyüp (2012). Tanzimat Hareketleri Karşısında Seyrani, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3 Summer 2012, p. 145-155, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3408, ANKARA-TURKEY.

Arı, Bülent (2015). “Âşık Şiirinde Toplumsal Eleştiri”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (32): 262-284.

Arık, Esra (2014). Malatyalı Âşık Hanifi Ünver Hayatı ve Şiirleri, Yayımlanmamış Araştırma Projesi, Kırşehir: Ahi EvranÜniversitesi, 2014.

Artun, Erman (1999). ”Günümüz Adana Âşıklık Geleneğinde Mizah”, http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/makaleler/16.php, (Erişim tarihi: 26.11.2018).

Boratav, Pertev Naili (2000). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi, İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yayınları.

Coşkun, Nilgün Çıblak (2008). Âşık Şiirinde Taşlamalar, Ankara: Ürün Yayınları.

Kılıç, Zülküf (2009). Klâsik Türk Şiirinde Eleştirinin Siyasî Ve Toplumsal Boyutu, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/2 Winter 2009, p. 822-834, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.648, ANKARA-TURKEY.

Yardımcı, Mehmet (2002). Başlangıcından Günümüze Türk Halk Şiiri, Ankara: Ürün Yayınları.

Zelyut, Rıza (1982). Halk Şiirinde Gerçekçilik. İstanbul: Yön Yayıncılık.

Sözlü Kaynaklar

Ünver, Hanifi, 1947, okuryazar değil, emekli, derleme tarihi: 30.07.2015,-5.11.2015, 15.06.2016, 01.09.2017, Malatya/Doğanşehir