Bu çalışmamız, Hoca Nazar HüveydÀ'nın kıyamet-nÀme adı altında yazdığı küçük mesnevileri üzerine bir incelemedir. Çağatay edebiyatında da rastlanan bu türün konusu kıyamet öncesi ve sonrasında yaşananlardır. Elimizde bu şekilde yazılmış altı adet kıyametnâme örneği bulunmaktadır. Bu kıyametnâmeler, Hoca Nazar HüveydÀ'nın Râhat-ı Dil adlı mesnevisi içerisinde sayfa kenarlarına yazılan haşiyeler şeklindedir. HüveydÀ, 18. yüzyıl Çağatay edebiyatının son temsilcilerinden olup eseri günümüze ulaşmıştır. HüveydÀ mahlasıyla tanınıp asıl adı, Hocanazar Gayibnazaroğlu'dur. Doğum yılı belli değildir. Hokand Hanlığı topraklarında, Fergana şehri yakınlarındaki Çimyan köyünde yaşamış, 1781 yılında Fergana'da vefat etmiştir. Râhat-ı Dil adı verdiği eserin içerisinde sayfa kenarlarına haşiye olarak yazılmış altı kıyametnÀmesi vardır. Burada, kıyametnÀmelerin çeviriyazısı yapılmış, mümkün olduğunca metne bağlı kalınarak nesre çevrilmeye çalışılmıştır. Özellikle deyimlerin ve mahalli ifadelerin çevrilmesinde Türkiye Türkçesine en yakın anlamı yakalamaya gayret edilmiştir. Birinci KıyametnÀme 46, ikincisi 53, üçüncüsü 39, dördüncüsü 26, beşincisi 81 ve son altıncı KıyametnÀme ise 36 beyitten oluşmaktadır. KıyametnÀmeler, kıyamet denilen ve İsrafil'in Sur'a üflemesi, ölülerin dirilip mezarlarından çıkmaları ve bir araya toplanması sonrasındaki dönemden başlayarak gelişeceğine inanılan olayları anlatırlar. Diyaloglar ya da monologlarla eserdeki anlatıma canlılık kazandırılmıştır. Kıyamet eziyetleri, insanları 'keşke insan olmasaydık' 'keşke toprak olsaydık' fikrine götürmekte ve bu fikir hepsinde sık sık tekrarlanmaktadır. Çağatay edebiyatı içerisinde görülen bu türün Anadolu sahasında da takibi araştırmacılarca yapılmalıdır.

This study is a research about small mathnawis which has been written by Hoca Nazar HuveydÀ under the name: KıyametnÀme. The subject of his genre, that we find them in the Chaghatai Literature, consist of events which occure before the Doomsday and after it. There are, in our hands, six sample of KıyametnÀme, written in this style.These KıyametnÀmes has been written as marginalia at the edge of pagewithin HuveydÀ's mathnawi named Râhat-ı Dil.HuveydÀ is one of the last representatives of the ChaghataiLiterature and his work has reached present-day. His real name isHocanazar Gayibnazaroğlu, but he is known as HuveydÀ, hispseudonym. The year of birth is not known. He have lived in the village,Chimyan, nearby Fergana, during the reign of the Hokand Khanate. Hedied in 1781.He has six Kıyametnâmes, which he has written as marginalia onthe edge of page within his work, Râhat-ı Dil. In our work, we trancribedthose KıyametnÀmes and we tried, as much as possible, to convertthem to prose, abiding by the original text. In particular, we tried tocatch the nearest meaning in the Turkey's Turkish when we translatedthe local idioms and expressions. The first KıyametnÀme consist of 46couplets, the second consist of 53 couplets, the third consist of 39couplets, the fourth consist of 26 couplets, the fifth consist of 85couplets and the sixth and the last KıyametnÀme consist of 36couplets.The KıyametnÀmes narrate those events that occure during theDoomsday which begins shortly after blowing of Israfel in Sur, thenresuscitate and standing-up of deads from their graves and theirconvention. The poet had tried to give vividness and liveliness to hiswork. Grinds and agonies in Doomsday lead the people to the idea: Wewish we weren't human or We wish we were soul. This idea is beingrepeated in HuvaydÀ's work often. This genre, which is being seen inthe Chaghatai Literature, should be studied, in Anatolian field byresearchers.