CULTURAL MEMORY OF THE 1970S TURKEY THE PSYCHOLOGICAL EFFECTS OF STATE OPPRESSION ON THE IMPRISONED INDIVIDUAL IN THE MARCH 12TH NOVEL 'BÜYÜK GÖZALTI'

12 Mart 1971 askeri müdahalesinin öncesi ve sonrasında yaşananları ele alarak, 1980'e kadar olan zaman diliminde, aşırı sağ ve sol görüşlü aktivistlerin birbirleriyle ve devletin güvenlik güçleriyle olankavgalarını ele alan, 1970'ler Türkiye'sinin bilinmeyen yanlarına edebibir perspektiften bakıp, bu olaylara etkili bir dille ayna tutmaya çalışaneserlere genel bir ifadeyle '12 Mart Romanları' denmektedir. ÇetinAltan'ın ilk romanı olan Büyük Gözaltı, Türkiye'de 12 Mart 1971 askerimüdahelesi sonrası, yazarın kendisi de dahil olmak üzere birçok solgörüşlü entellektüelin tecrübe ettiği döneme dair acı gerçekleri yansıtır.Roman, 1970 yıllar Türkiye'sinde, askeri müdahele sonrasında soleğilimli yüzlerce, binlerce akademisyen, yazar, gazeteci, siyasetçi,üniversite öğrencisi ve aktivistin mahkum olduğu, zulme ve işkenceyemaruz kaldığı bir dönemin kültürel hafızasını kaydetmesi yönüyleönemli bir rol oynamaktadır. Bu makale Büyük Gözaltı romanında,Michael Foucault'un felsefi ve sosyoloji teorileriyle açıkladığı güç ile cezailişkisini, totaliter bir yapıya sahip iktidarın aşırı gücünün, romanıntutuklu kahramanı üzerinde oluşturduğu psikolojik etkileri, bu güçkarşısındaki direnç girişimi ve bir süre sonra maruz kaldığı bu güceboyun eğmek zorunda kalarak kendi kendisinin sorgulayıcısı vesuçlayıcısı olma sürecinin sürrealist açıdan incelemektedir. Çalışmada,kahramann suçluluk veya masumiyetinin sorgulanmasından ziyade,orantısız güç denkleminde muktedir olanın gücü karşısında kendi zayıfkonumuna karşı göstermiş olduğu psikolojik reaksiyonun sürrealsonuçları ve belirtileri ele alınır.

1970'LI YILLAR TÜRKİYE'SİNİN KÜLTÜREL HAFIZASI 12 MART ROMANI 'BÜYÜK GÖZALTI'NDA DEVLET BASKISININ MAHK?M BİREY ÜZERİNDE BELİREN PSİKOLOJİK ETKİLERİ

The 'March 12th novels' is a retroactive umbrella term used to describe the works of fiction written between 1971 and 1980 which take as their inspiration the events surrounding the coup d'etat; the military takeover, the battle between revolutionary left wing activists and nationalists, and the political and social fallout of the intervention. Çetin Altan's first novel, Büyük Gözaltı (Great Surveillance), is very much a work which reflects the reality of its era, or at least reality as experienced by its author and many on the political left in Turkey after the March 12th military intervention in 1971. The novel plays a significant role in the collective memory of this turbulent period of recent Turkish history, when left-leaning academics, writers, journalists, politicians, university students and activists suffered persecution at the hands of the state, with thousands being imprisoned and tortured. This article, with particular reference to the philosophical and social theories of Michel Foucault on the nature of punishment and power relations, aims to analyse the effect of an overwhelming state power on the imprisoned protagonist of the novel and the way in which he responds by internalising state power, becoming his own interrogator and accuser. Moving beyond concepts of guilt and innocence, the psychological reaction of the protagonist to his position within this unbalanced power structure and the symptoms of its surrealist consequences are the primary focus of this article.

PDF

___

AHMAD, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, Hil Yayınları, İstanbul 1994.
ALTAN, Çetin, Büyük Gözaltı, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1974.
ALTAN, Çetin, Etroite Surveillance, Flammarion, Paris, 1975.
BELGE, Murat, Edebiyat Üstüne Yazılar, İletişim Yayınları, İstanbul 1998.
DURSUN, Davut, 27 Mayıs Darbesi, Şehir Yayınları, İstanbul, 2001.
FINN, Robert P., The Early Turkish Novel 1872 - 1900, The Isis Press, Istanbul 1975.
FOUCAULT, Michael, Discipline and Punish: The Birth of the Prison, Vintage, New York, 1975.
FOUCAULT, Michael, Power/Knowledge: Selected Interviews & Writings, Pantheon, New York, 1980.
FOUCAULT, Michael, The History of Sexuality, Vintage, London, 1990.
GIORGIO, Agamben, State of Exception, Otonom Publishing House, İstanbul, 2005.
GÜNAY, Çimen, Cold War Masculinities in Turkish Literature: A Survey of March 12th Novels, Leiden University Press, Leiden, 2009.
HALBWACHS, Maurice, La Mémoire Collective, PUF, Paris, 1950.
HARRIS, George, "The Left in Turkey," Problem of Communism, S. 29, July-August 1980, s. 27-28.
KARPAT, Kemal H., "Turkish Democracy at an Impasse: Ideology, Party Politics and the Third Military Intervention," International Journal of Turkish Studies, S. 2, no. 1, SpringSummer 1981, s. 14.
KEKEÇ, Ahmet, "Darbeler Ve Romanlar," Hece; Türk Romanı Özel Sayısı, S. 6, 2002, s. 65-67.
KINROS, Lord, Atatürk, Morrison and Gibb Ltd, London, 1964.
LAVENNE, Francois-Xavier, "Fiction, Between Inner Life and Collective Memory. A Methodological Relection," The New Arcadia, S. 3, 2005, s.1-4.
MANGO, Andrew, Atatürk, John Murray Ltd., London, 1999.
MANGO, Andrew, The Turks Today, John Murray Publishers, London, 2004.
MORAN, Berna, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
NACİ, Fethi, Türkiye'de Roman Ve Toplumsal Değişme, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1981.
OKTAY, Ahmet, Türkiye'de Popüler Kültür, Everest Yayınları, İstanbul 2002.
ORWELL, George, Nineteen Eighty-Four, Penguin Books, London, 2003.
ÖZ, Erdal, Yaralısın, Cem Yayınları, İstanbul, 1985.
ÖZBUDUN, Ergun, "Turkey: Crisis, Interruptions and Re-Equilibrations", ed. Juan J. Linz Larry Diamond, Seymour Martin Lipset, Democracy in Developing Countries Asia, S. 6, Lynne Rienner, London, 1989, s. 201.
REJALI, Darius, Torture and Democracy, Princeton University Press, Princeton, 2007.
RICOEUR, Paul, Memory, History, Forgetting, Çeviren: Kathleen Blamey and David Pellauer, Chicago University Press, Chicago, 2004.
RUSTOW, Dankwart A., "Atatürk as an Institution Builder," Atatürk Founder of a Modern State, ed. Ali Kazancıgil& Ergun Özbudun, C. Hurst & Co Ltd, London 2006, s. 57-79.
TÜRKEŞ, A. Ömer, "Romanda 12 Mart Suretleri Ve 68 Kuşağı," Birikim, S. 132, 2000, s. 80-85.
ZÜRCHER, Erik Jan, Turkey: A Modern History, I. B. Tauris, London.